Morgunblaðið - 25.02.1984, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 1984
Um varnir íslands
— eftir Halldór
Jónsson
f bók sinni og Jóhannesar Helga
„Logreglustjóri á styrjaldarárun-
um“ segir Agnar Kofoed-Hansen:
„Jú, það er rétt og eins og er, hefur
nokkrum stjórnmálamönnum tek-
izt að telja íslenzku þjóðinni, þess-
ari þjóð, sem ég tel einn vaskasta
og harðgerasta þjóðarstofn í ver-
öldinni, trú um, að hún geti ekki
tekið minnsta þátt í að verja sig, á
þeirri forsendu að „þjóðin hafi
ekki vanizt vopnaburði öldum
sarnan," svo vitnað sé í skjalfest
ummæli í þessu sambandi. Við
höfum með þessu orðið að verald-
arundri. Hvernig halda menn að
færi, ef einhverntíman kæmi til
raunverulegra vopnaviðskipta á
fslandi — og íslenzkum körlum
yrði stungið niður í kjallara og
önnur afdrep ásamt bðrnum og
gamalmennum, en erlendir her-
menn stæðu fyrir dyrum og verðu
okkur? Þetta dæmi gengur ekki
upp. Nei, þetta er alls ekki hlægi-
legt, heldur vel hugsanlegt, því
miður."
Enn segir hann: „Ég treysti
löndum mínum öllum jafnt, —
hvar sem þeir telja sig í flokki, —
til að verja þetta stórkostlega land
og þau mannvirki og heimili, sem
við höfum komið hér upp með
ærnum fórnum. Á friðartímum
getum við séð um slíkar varnir
nær einir, nú, syrti í álinn, koma
bandamenn okkar til skjalanna."
í fyrri bók þeirra félaga „Á
brattann" segir Agnar Kofoed-
Hansen svo: „Ég er ansi hræddur
um að þetta (að lögmál frumskóg-
arins séu i gildi í samskiptum
þjóða og að Bandaríkin séu harð-
svírað stórveldi, innskot HJ) hafi
stundum gleymst í samskiptum
okkar við aðrar þjóðir, þ.á m.
Bandaríkjamenn, að fela stórveldi
upp á sitt eindæmi öll öryggismál
þjóðarinnar er einsdæmi í verald-
arsögunni og jaðrar við afsal
sjálfstæðis. Eg hef í áratugi ekki
farið leynt með áhyggjur mínar af
þessu — en þetta er hið mikla
tabú íslenzkra stjórnmála."
Þetta hafði þessi vaski og
raunsæi maður að segja um sinnu-
leysi okkar íslendinga í vamar-
málum. Og hann hafði í sínu erf-
iða starfi öll stríðsárin nægan
tíma til þess að öðlast yfirburða-
þekkingu á þeim vandamálum,
sem fylgja sambýli þjóða í landi
eins og fslandi, læra að þekkja
styrkleika fslendinga — og veik-
leika þeirra. Ég mun ávallt telja
það mér til mikils ávinnings að
hafa kynnst Agnari Kofoed-Han-
sen, slíkur maður sem hann var,
en það er önnur saga.
Hið mikla „tabú“
Ég verð að segja það eins og það
er, að mér hefur alltaf fundist það
fáránlegt hjá fslendingum þegar
þeir tala um það, að þeir séu svo
fáir og smáir, að þeir geti ekki
dugað til þess að verja þetta land
ef á það yrði ráðist. Ég skil það
alls ekki, hversvegna aðeins
bandamönnum okkar í NATO er
ætlað að verja okkur og landið
okkar, með lífl sínu ef þörf krefur,
meðan íslenzkir karlmenn, afkom-
endur víkinganna, ætla að skríða í
kjallara.með konum og börnum á
hættustund. Nema það sé af því,
að okkur þyki í raun ekkert vænt
um þetta land og finnist að við
séum enn flóttamenn staddir hér
um stundarsakir, eða þangað til
Haraldur hárfagri hefur hrakist
frá vöidum með skattfrekju sínu?
Þó að ég sé sjálfur langt frá því
að vera einhver hetja og sé þaðan
af síður hernaðar- eða ofbeldis-
dýrkandi, þá finnst mér það ein-
hvernveginn skylda hvers manns í
lýðræðisríki að reyna að hindra
ofbeldisverk. Stjórnarskrá okkar,
ef hún er þá einhvers virði í ljósi
atkvæðamisvægis og afturávirkra
skatta, segir líka svo í 75. gr.:
„Sérhver vopnfær maður er skyld-
ur að taka sjálfur þátt í vörnum
landsins eftir því sem nákvæmar
kann að verða fyrir mælt með lög-
um.“ Enda telur NATO í yfirlits-
bæklingi, að Islendingar geti teflt
fram 60.000 manna liði, ef með
þarf.
Hvað ætlum við að gera, ef
rússneskt herlið gerði skyndiárás
á Keflavík og yfirbugaði liðið þar?
Þeir kæmu síðan brunandi inn til
höfuðborgarsvæðisins og hygðust
fara þar fram eins og þeir gerðu í
Berlín 1945. En þar létu þeir fáar
konur óspjallaðar ásamt morðum,
ránum og gripdeildum. Ætli ein-
hver myndi ekki óska þá að hafa
fengið herþjálfun og hafa vopn sín
tiltæk?
Axel Jónsson, fyrrum alþingis-
maður, sem er manna fróðastur
um síðari heimsstyrjöldina, sagði
mér um daginn, að aðeins 3.800
manns hefðu verið i fyrstu bylgju
þýzka innrásarliðsins 1940. Ekki
dreg ég í efa, að íslendingar
myndu fyllast sama baráttueld-
móði og Norðmenn gerðu í stríð-
inu er þeir héldu hundruðum þús-
unda Þjóðverja í skák og höfðu
jafnvel þannig úrslitaáhrif á ófar-
ir Þjóðverja í Rússlandsstríðinu.
En ætli Norðmenn hafi ekki nagað
sig í handarbökin yfir því að hafa
ekki verið það vel undirbúnir á
innrásardaginn, að þeir hefðu get-
að hindrað landgöngu Þjóðverja?
En það er staðreynd, að varnir
verða að vera fyrir hendi og öðr-
um kunnugt um tilvist þeirra til
þess að árásaraðili falli ekki í
freistni.
Hinir 80 sovétstarfsmenn, sem
hafa óskorað ferðafrelsi hér með-
an íslenzki sendiherrann er nán-
ast fangi í Moskvu, eru áreiðan-
lega búnir að kynna sér allt um
varnarskipulag okkar eða skipu-
lagsleysi og gera sínar áætlanir
um hversu með skuli fara. „Speak
softly, but carry a big stick," (tal-
aðu prúðmannlega en haltu á stór-
um lurki) sagði Teddy gamli
Roosevelt, og vissi hvað hann
söng. Lurkleysi okkar er ekki að-
eins stórhættulegt fyrir okkur
sjálfa heldur eykur það beinlínis á
ófriðarhættuna. Því eins og Vil-
hjálmur gamli Þýzkalandskeisari
sagði, þá getur aðeins hvasseggjað
sverð tryggt friðinn, — meðan ein-
hver annar á sverð.
Lega herstöðva
Ég efast um það, að nokkur telji
það skynsamlegt að staðsetja
helstu herstöð sína inni í mesta
þéttbýlissvæði þjóðarinnar. Þetta
vitum við fslendingar og staðsetj-
um varnamiðstöð okkar því með
mestu ánægju í Keflavík, þannig
að tryggt sé að Reykjavíkursvæðið
fjúki með, sé bombað stórt á
herstöðina. Og svo látum við varn-
arliðið fljúga einar 500 aukamílur
í hverri ferð á hverja orrustuvél
til þess að kíkja framan í Rússann
austur af landinu, sem gerist ann-
an hvern dag að jafnaði. Skyldi
NATO ekkert þurfa að spara?
Fyrir austan hafa menn sést á
ferli, sem hafa horfið til sjávar
þegar þeir urðu mannaferða varir.
Skyldu Danir hafa verið þarna á
ferð? Ég hitti gamla kafbátsmenn
í Þýzkalandi, sem sögðu mér að
þeir hefðu farið á land á íslandi
iðulega til þess að ná sér í vatn og
teygja úr sér, meðan kafbátastríð-
ið stóð sem hæst og hefði slíkt ver-
ið talið hættulítið framan af.
Það er lafhægt að koma óboðinn
í lágflugi beint yfir herstöðina í
Keflavík og skvetta rauðri máln-
ingu á hús aðmírálsins. Engar
radarstöðvar eru fyrir vestan eða
austan land til þess að hindra
slíkt. Það virðist takmarkaður
skilningur okkar sjálfra á því,
hvað slíkar stöðvar gætu verið
ómetanlegar fyrir okkur sjálfa við
eftirlit með eigin sjó- og loftferð-
um, auk varnargildisins.
Við álítum það vísast náttúru-
lögmál, að Egilsstaðaflugvöllur sé
nánast ónýtur og að varnarliðið
hafi engan varavöll í landinu fyrir
orrustuþotur sínar. Á sama tíma
liggja steypuvélar Vegagerðarinn-
ar og ryðga uppi í porti, en Sem-
entsverksmiðjan hefur þungar
áhyggjur af því að koma ekki sem-
entinu sínu út á þessu kreppual-
bertsári.
Þarf þetta allt að vera svona?
Vill þjóðin hafa þetta svona?
Þingmennirnir eru kannski
ánægðir með þetta, enda virðast
þeir hafa um nóg að hugsa í
bankastjóramálunum. Af hverju
er Hagvangur ekki fenginn til þess
að spyrja þjóðina um þetta fremur
en um eitthvað gildismat, sem
kannski fáir skilja? Það þýðir ekk-
ert að láta þingmennina eina um
varnarmálaumræðuna, ef eitthvað
á að breytast. Þeir háværustu í
þeirra hópi hafa ávallt einokað
alla umræðu um varnarmál, þann-
ig að engri rökræðu verður við
komið. Og meðalþingmaður virðist
hafa ríkasta tilhneigingu til þess
að gæta þess helst að rugga ekki
sínum eigin stól með því að hreyfa
einhverjum grundvallarmálum.
Þingmennska er fremur orðin
markviss embættismennska en
baráttutæki fyrir fólkið. Þingsæt-
ið er fyrir þingmanninn sjálfan
fyrst og síðast á leið hans í hátt
— eftir Sigríði
Einarsdóttur
í grein sem Alexander Alex-
andersson, fyrrverandi bæjar-
fulltrúi í Kópavogi, skrifaði í
Morgunblaðið 15. febr. sl. fjallar
hann um það ástand sem skapast
hefur vegna ónógrar sundkennslu
í skólum Kópavogs. I grein sinni
auglýsir Alexender eftir skóla-
nefnd Kópavogs. Þar sem ég á
sæti í nefndinni vil ég benda hon-
um á að kynna sér bókanir nefnd-
arinnar og hvað hefur verið lagt
til þessara mála sl. haust.
Á fundi skólanefndar sem
haldinn var 10.10. ’83 lagði ég
fram eftirfarandi bókun:
„Með tilliti til þess að nú er
verið að ljúka byggingu íþrótta-
húss með verulegu rými til
íþróttakennslu sem leysir úr
brýnustu þðrf skólanna, en mikill
skortur er á aðstöðu til sund-
kennslu, tel ég rökrétt að bygging
sundlaugar við Snælandsskóla sé
næsta framkvæmd. Jafnframt tel
eg að nauðsynlegt sé að hefja
undirbúning að byggingu íþrótta-
aðstöðu við sama skóla og af
Halldór Jónsson
„íslendingar gætu og
ættu að mínum dómi að
afla sér nýtízku vopna-
búnaðar. Við þurfum
ekki að borga krónu
fyrir hann sjálfir. Hvert
hérað ætti að hafa varn-
armiðstöðvar skipulagð-
ar fyrirfram og æski-
legast væri að sem flest-
ir kynnu með að fara.
Ég held að íslendingar
myndu sýna þessu
áhuga. Ég bendi á
áhuga manna að vera í
hverskonar hjálparsveit-
um. Hver er munurinn á
vopnaburði í varnar-
skyni á stríðstíma og
öðru hjálparstarfi?“
embætti. Allavega finnst mér
framkvæmdastórhugur fáséðari á
Alþingi nú en þegar Ingólfur
Jónsson var upp á sitt bezta þar.
Muna menn ekki úrslitin í skoð-
anakönnuninni í sambandi við
prófkjör sjálfstæðismanna í
Reykjavík um árið? Þá voru meira
en 80% aðspurðra fylgjandi auknu
varnarsamstarfi við NATO á sviði
samgöngumála. Þetta féll ekki að
prívatskoðunum sumra flokks-
broddanna og málið var því
svæft. Man nú enginn „Varið
land“ og þá þjóðareiningu sem þar
fékkst fram?
Hvað er hægt að gera?
I Sviss eru menn hlutlausir í
stórveldaátökum eins og allir vita.
Svisslendingar eru líka lýðræðis-
þjóð og því ekki líklegir til þess að
fara með hernaði á önnur lönd.
þeirri stærð að tveir kennslusalir
verði í húsinu. (sign) Sigríður
Einarsdóttir."
Þessi bókun var gerð eftir að
hafnað hafði verið í skólanefnd
tillögu Guðmundar Oddssonar,
bæjarfulltrúa Alþýðuflokksins,
sem bæjarráð hafði vísað til
skólanefndar um sama efni. Þess-
ari tillögu Guðmundar um að
þarna yrði gerð kennslulaug sem
hefði getað annað þeirri sund-
kennslu sem Alexander bendir
réttilega á í grein sinni að á
vanti, var einni hafnað í bæjar-
stjórn.
Hvar hefur AJexander verið?
Nú vill svo til að bæjarstjórn
Kópavogs hefur falið Alexander
Alexanderssyni ásamt fjórum
öðrum aðilum að athuga teikn-
ingu að sundlaugarmannvirki á
Rútstúni og hvort eigi að byggja
þar. Því þykir mér skjóta skökku
við þegar Alexander auglýsir eft-
ir skólanefndinni í þessum til-
gangi. Það er því í höndum Alex-
anders og samstarfsmanna hans
að koma með tillögu um hvað
gera á í þessu máli.
Hvers vegna hefur ekki verið
ráðist á Sviss í meira en hundrað
ár? Það er vegna þess að þeir eru
alls ekki árennilegir. Allir karl-
kyns Svisslendingar eru nefnilega
hermenn meirihluta fullorðinsára
sinna og hafa alvæpni á heimilum
sínum. Jafnvel Hitler datt ekki í
hug að kássast upp á þá, og var
honum þó ekki fisjað saman, karl-
inum þeim.
Þessi þjóð, sem talar 4 tungu-
mál og er sitt í hverju trúfélaginu,
er nefnilega staðráðin í því að
verja land sitt af alefli hvenær
sem er. Og þeir eru svo vel undir-
búnir að þeir eru taldir allt að
óvinnandi á landi sínu. Þeir þjálfa
lið sitt stöðugt til þess að vera
viðbúnir hinu versta, því þeir vita,
að hið góða mun ekki skaða þá. Og
vissulega mættu fslendingar
margt af þeim læra á öðrum svið-
um. Ég nefni aðeins verðbólgumál
og bjórmál. En í Sviss er verðbólg-
an töluvert fyrir neðan prósent-
una í bjórnum þeirra sem er þó
ekkert sérstaklega há. Ætti þetta
eitt að vera óljúgfróðastur dómur
um ágæti þeirra sem þjóðar.
fslendingar gætu og ættu að
mínum dómi að afla sér nýtízku
vopnabúnaðar. Við þurfum ekki að
borga krónu fyrir hann sjálfir.
Hvert hérað ætti að hafa varn-
armiðstöðvar skipulagðar fyrir-
fram og æskilegast væri að sem
flestir kynnu með að fara. Ég held
að íslendingar myndu sýna þessu
áhuga. Ég bendi á áhuga manna
að vera í hverskonar hjálparsveit-
um. Hver er munurinn á vopna-
burði í varnarskyni á stríðstíma
og öðru hjálparstarfi?
Landhelgisgæzlan er hentugur
samræmingar- og yfirstjórnarað-
ili þessa máls, svo og Flugmála-
stjórn. Landhelgisgæzlan getur al-
veg rekið nokkrar eftirlitsflug-
vélar fyrir NATO og litið eftir
kafbátum um leið og landhelginni
í stað þess að eiga í dag ekki fyrir
olíu á Landhelgisfokkerinn. Flug-
leiðir og fleiri aðilar geta annast
viðhald slíkra véla. Áhafnir gætu
verið blandaðar frá NATO-ríkjun-
um. Þannig værum við beinir
þátttakendur í vörnum landsins
en hímdum ekki álengdar sem nú.
Ég held að fslendingar ættu að
gefa meiri gaum að orðum Agnars
heitins Kofoeds heldur en að elta
hávaðakomma eða tvílráða vingla,
eða leyfa APN Novosti að blanda
sér í, og um leið móta, umræður
sínar um heimsmál og varnarmál.
En sinnuleysi fslendinga um eigin
öryggismál sannar það best, að
slíkt hefur gerst.
31.01. 1984.
Halldór Jónsson vcrkfr.
Halldór Jónsson er verk-
frædingur og forstjóri
Steypustöð varinnar.
Fyrir mitt leyti er ég tilbúin að
vinna að þessu málum hvort sem
það er innan skólanefndar Kópa-
vogs eða í samstarfi við aðra að-
ila svo sem Alexander og þann
starfshóp sem hann er í.
Kennslulaug
við Digranes
Á sama fundi sem þessi nefnd
var kjörin samþykkti bæjarráð
eftirfarandi:
„Bæjarráð samþykkir að fela
skólanefnd og tæknideild að gera
könnun á því, hvort mögulegt sé
að byggja kennslusundlaug við
Digranes.
Verði niðurstaðan jákvæð þá
fylgi kostnaðaráætlun og áfanga-
skipti um verðið.
Niðurstöður könnunarinnar
liggi fyrir eigi síðar en 1. júlí nk.“
Áf framansögðu má Alexander
vera það lóst að bæjarstjórn
Kópavogs er að vinna að þessum
hagsmunamálum allra bæjarbúa.
Sigríður Einarsdóttir er kennari og
fulltrúi í skólanefnd Kópavogs.
Verksmiðjuútsala
Höfum opnaö verksmiöjuútsölu á húsgögnum og
áklæðum í Samvinnutryggingahúsinu. Gengiö inn frá
Hallarmúla. Stórkostleg lækkun á sófasettum, hvíld-
arstólum og svefnbekkjum. Útsalan veröur opin í dag
til kl. 12.00 og stendur alla næstu viku ef birgöir
endast.
Húsgöqn og
. , Suðurlar.dsbraut 1
mnrettmgar simi se 900
Sundkennsla í Kópavogi