Morgunblaðið - 04.03.1984, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. MARS 1984
HUGVEKJA
eftir séra
Guðmund óskar Ólafsson
Æskulýðsdagur:
Kennsla - þekking - mannrækt
Það hefur allmikið verið
rætt að undanförnu í fjölmiðl-
um, hvernig kenna megi ungu
fólki íslandssöguna. Málið hef-
ur einnig verið til umfjöllunar
á Alþingi og sitt sýndist hverj-
um á þeim vettvangi sem víð-
ar. Þar sem þjóðkirkjan helgar
æsku landsins þennan dag sér-
staklega, þá langar mig til
þess að víkja nokkuð að
fræðsluaðferðum. Og í þetta
sinn vil ég taka til lánskafla úr
mjög góðri tímaritsgrein eftir
Jón Björnsson sálfræðing og
félagsmálastjóra Akureyrar.
Án þess að mér sé málið kunn-
ugt, þá mætti segja mér að Jón
hafi orðið fyrir áhrifum frá
þeim merka höfundi Leo Busc-
aglia, sem mjög hefur skrifað
um skyld efni og hér eru rædd.
En gefum Jóni orðið: „Væri
gerð skoðanakönnun á því
hvern fólk áliti tilganginn með
kennslu í skólum, mundu
margir svara á þá leið, að hann
væri miðlun traustrar, vís-
indalegrar þekkingar, í því
skyni að búa nemendur undir
lífsstarfið. Ég held að í fram-
tíðinni munum við svara með
öðrum áherslum. Með fullri
virðingu fyrir traustri, vís-
indalegri þekkingu og hvatn-
ingu til rökrænnar skipulagðr-
ar hugsunar, sem skólinn
vissulega veitir, held ég að
hann hafi með afskiptaleysi
vanrækt önnur verðmæti, ekki
síður mikilvæg, en óneitanlega
örðugri viðfangs. Það er í
sjálfu sér fremur auðvelt, með
nútíma kennslutækni að miðla
þekkingu og troða henni í það
hulstur, sem nemandinn er,
vilji nemandinn við henni
taka. Það er miklu vandasam-
ara að hafa áhrif á þetta hulst-
ur. Það er léttara að kenna um
hluti, heldur en kenna hlutina
sjálfa og skólinn hefur valið
sér léttara hlutskiptið. Mann-
rækt er fremur gamaldags orð,
sem var í tísku á tímum ung-
mennafélaganna, litið notað
nú orðið. Það er líka dálítið
erfitt að standa skil á því, hvað
það þýðir, en það stendur á
einhvern hátt í mótsögn við
ofuráhersluna á mikilvægi
hinna sannanlegu staðreynda,
mátt hinnar vel smurðu tækni
og megin hinnar rökrænu að-
ferðar. Það vísar til hulsturs-
ins utan um þekkinguna, nem-
andans, en ekki aðeins þess,
sem geymt er í minni hans.
Þessi önnur verðmæti, sem
stundum eru kölluð „hin
mjúku verðmæti", sjást lítið á
námsskrám og ef, þá eru þau
afsakandi falin í virðulegri
vísindamállýsku. Skólinn
kennir ekki hamingjuríkt líf.
Hann gerir hamingju að við-
fangsefni í bókmenntasögunni.
Skólinn kennir okkur ekki trú.
heldur trúarbragðasögu. í
skólanum er friður sama og
vopnahlé eða bil á milli
tveggja stríða. I skólanum er
ró hugans mæld í decibelum.
Skólinn víkur sér undan því
beina, persónulega og einlæga
og kýs að kenna um hlutina, í
stað þess að kenna þá. Ég veit
um mann, sem kann nánast
allt um ástina í enskum bók-
menntum allt frá síðmiðöldum
og fram yfir seinna stríð.
Hann er þrískilinn og sem
stendur er hann í rusli eftir
síðasta skilnaðinn. Hann er
óhamingjusamur og ástvinir
hans eru óhamingjusamir líka.
Kannski hefði skólinn getað
kennt honum eitthvað annað
um ástina, þannig að hann
hefði sjálfur og einhver smá-
hópur í kringum hann, getað
orðið hamingjusamur, í stað
þess að kenna honum bara að
skrifa fleiri bækur en þegar
eru til, um ástina í enskum
bókmenntum.
Ég held að von bráðar verði
kennarar og skólar farnir að
spyrja sig í alvöru en ekki
gríni: hvernig ætli við getum
kennt hamingju, visku og
dyggðir? Hvernig ætli við get-
um kennt frið en ekki bara um
frið? Hvernig ætli við getum
kennt ást en ekki bara um ást í
bókum? Ég held að þeir muni
þá líta til okkar með nokkurri
vorkunn, sem fólksins, sem var
svo upptekið við að miðla
þekkingu og tækni til nemand-
ans að það vanrækti líf hans.
Kannski mun nú einhver
segja: skólinn getur ekki kennt
lífsnautn, dyggðir og ást og ég
spyr á móti: hver á þá að gera
það? Kannski segir einhver að
það væri rangt að kenna um
hamingju í þessari vondu ver-
öld, sem við höfum skapað, og
þá vil ég lýsa þó nokkurri sök á
hendur skólanum. Ef við stefn-
um í átt til „The brave new
world" og „1984“ eftir Orwell
þá er það ekki síst skólinn, sem
þar á þátt að. Ef til vill segir
einhver að vinnusamband
kennarans við nemandann úti-
loki kennslu þessara efna og
þá vil ég segja að samband
kennara og nemanda er
kannski alls ekki vinnusam-
band, sem unnt er að skil-
greina í vinnustundum, heldur
í rauninni allt annars eðlis. Ég
held að skólinn muni í fram-
tíðinni snúa sér meira að
hulstrinu utan um þekking-
una. Ég álít að hann muni
snúa sér að mannrækt. Það
mun kosta gífurlega hugar-
farsbreytingu og áherslubreyt-
ingu í öllu skólastarfi, en ekk-
ert er nýtt undir sólu. Á
námsskrá skólanna í Grikk-
landi til forna og víðar stóðu
lífsnautn, viska og dyggðir.
Nútímaskólinn kennir ekkert
þessa, aðeins þekkingu."
Svo hef ég vitnað til fyrr-
greindra orða á æskulýðsdegi,
að ég hygg að þau snerti það
mjög sem kirkjan er að reyna
að koma til skila til ungs fólks.
Við deilum á þær stíffrosnu og
máttvana uppeldisaðferðir,
þar sem jafnvel sumir foreldr-
ar þora ekki orðið að kenna
börnum sínum „Faðir vor“ af
hættu við innrætingu og mót-
un. Þegar svo illa er homið að
grunnstef kristins átrúnaðar,
það hollasta og besta, sem
kynslóðir hafa talið sig geta
fært afkvæmum sínum, þegar
slíkt er orðið varasamt og álit-
ið betra að kenna um trúna
þegar barnið vex, þá er búið að
innræta foreldrum einhverja
aðra trú, hvort sem það má
kallast hlutleysistrú eða
eitthvað annað. Þegar Jesús
gekk um, gerði gott og lið-
sinnti þeim er máttvana voru á
einhvern hátt, þá sagði hann
ekki við fylgjendur sína: Nú
skuluð þið fara og flytja erindi
um elsku og góðgirni, heldur
sagði hann: „Elskið eins og ég
hefi elskað." Að kenna merkti
af hans vörum að fræða með
fordæmi, að láta ljúfleika
Guðs miskunnar verða að lif-
andi veruleika í lífi og háttum.
Það er engin tilviljun að krist-
in kirkja hefur lagt á það
áherslu ævinlega að ekki
mætti slíta í sundur kristna
uppfræðslu og tilbeiðslu. Og
það er rétt sama hvort á í hlut
heimili eða skóli, sú trúfræðsla
sem er aðeins skráning inn í
„hulstrið" á því, sem sumir
telja og aðrir ekki, að eigi þar
heima, þvílík kennsla í krist-
inni trú verður aldrei nema í
mesta lagi þekking, ef þann
þáttinn vantar, sem heitir til-
beiðsla, þ.e. að lifa og meðtaka
í hug og hjarta til iðkunar, það
sem frætt var um. Kristin
mannrækt er fólgin í að „gera“
trúna, iðka hana í lotning og
einlægni og að fræða hinn
unga með hinu góða fordæmi.
„Verið gjörendur orðsins" seg-
ir í helgri bók og það er að
sönnu leiðin til hamingju og
blessunar að kristnum skiln-
ingi. Og ég er sammála Jóni
Björnssyni, við eigum að snúa
af braut þess kerfis, sem að-
eins býður upp á kalda, rök-
ræna þekkingarmiðlun. Við
eigum að leyfa okkur þann
munað að kenna manneskju-
leika, ástúð og hamingju. Og á
æskulýðsdegi kirkjunnar er
rétt að minna á þau einkunn-
arorð, sem vera ættu yfirskrift
þeirrar kennslu: „Líf í trú“. Því
skrifað stendur: „Gleym eigi
kenning minni — hjarta þitt
varðveiti boðorð mín og þá
munt þú skilja hvað réttlæti er
og réttur og ráðvendni — í
stuttu máli sérhverja braut
hins góða og þekking verða
sálu þinni yndisleg." Já, þá
fyrst er þekkingin góð, að hún
haldist í hendur til mannrækt-
ar og hin mjúku gildin sem
eiga rætur í elsku Guðs og
horfa til heilla. Megi það vera
bæn kristinnar þjóðar á æsku-
lýðsdegi að þeir, sem teljast
fullorðnir, fræði og leiði þá
sem ungir eru til Krists, en
ekki einvörðungu kenni um
hann, því að í honum eru allir
„fjársjóðir þekkingarinnar
fólgnir".
ÐSTOÐ
VERÐBRÉFA-
IÐSKIPTANNN
ENN BATNA KJOR
SPARIFJÁREIGENDA
OG
VALMÖGULEIKAR
AUKAST:
1. Nýtt útboð verðtryggðra spariskírteina ríkissióðs
1984-1. fl.
Vextir: 5,08% á ári.
Binditími 3 ár — Tveir gjalddagar á ári.
Hámarkslánstími 14 ár.
2. Gengistryggð spariskírteini ríkissjóðs m/v gengi SDR
1984-1.fl.
Vextir: 9% á ári.
Binditími 5 ár.
Hámarkslánstími 5 ár.
3. Eldri flokkar verðtryggðra spariskírteina og happ-
drættisláns ríkissjóðs
Vextir: 5,3—5,5% á ári
Binditími og hámarkslánstími frá 25 dögum til allt að
5 árum.
4. Verðtryggð veðskuldabréf tryggð með lánskjaravísi-
tölu.
Vextir: 8,75—9,87% á ári.
1—2 gjalddagar á ári.
Hámarkslánstími 1 —10 ár.
Samanburöur á ávöxtun ofangreindra sparnaðarkosta: Meöalhækkun á ári síöustu 4 ár Hsskkun 1. jan '83 til 1. jan '84 Hsskkun 1. okt '83 til 1. jan '84
1. Ný sparisk. 66,26% 82,17% 7,50%
2. SDR 68,81% 78,41% 3,92%
3. Eldrí sparisk. 66,92% 82,89% 7,61%
4. Verötr. veðskbr. 73,84% 90,47% 8,77%
Kynnið ykkur nýjustu ávöxtunarkjörin á markaðnum í
dag. Starfsfólk Verðbréfamarkaðar Fjárfestingarfélags-
ins er ávallt reiöubúið að aöstoöa við val á hagkvæm-
ustu fjárfestingu eftir óskum og þörfum hvers og eins.
SÖLUGENGI VERDBRÉFA f
5. mars 1984
Spariskírteini og happdrættislán ríkissjóðs
Ar-flokkur
1970- 2
1971- 1
1972- 1
1972- 2
1973- 1
1973- 2
1974- 1
1975- 1
1975- 2
1976- 1
1976- 2
1977- 1
1977- 2
1978- 1
1978- 2
1979- 1
1979- 2
1980- 1
1980- 2
1981- 1
1981- 2
1982- 1
1982- 2
1983- 1
1983-2
1974-D
1974-E
1974- F
1975- G
1976- H
1976- 1
1977- J
1981-1. fl
Sölugengi
pr. kr. 100
17.415,64
15.008.49
13.695,25
11.164,56
8.489,56
8.157.55
5.331,09
4.002,39
3.021,25
2.877,97
' 2.273,74
2.082,39
1.729,50
1.411.92
1.104,90
951,45
717,98
603,06
465,71
398,59
295,51
279,01
206,73
159,38
102.61
5.251,40
3.576.93
3.576.93
2.346.56
2.172.94
1.695,01
1.529,49
318,67
Ávöxtun-1 Dagafjöldi
arkrafa I til innl.d.
Innlv. i Seölab.
1 ár
1 ár
2 ár
3 ár
3 ár
4 ár
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
Innlv. i Seölab
Innlv. í Seölab.
Innlv. i Seölab.
Innlv. í Seölab.
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
Innlv. í Seölab
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
5,30%
5,50%
5,50%
5,50%
5,50%
5,50%
5,50%
5,50%
5,50%
1 ár
1 ár
1 ár
2 ár
1 ár
1 ár
1 ár
2 ár
1 ár
2 ár
2 ár
3 ár
2 ár
5.02.84
190 d.
320 d.
190 d.
190 d.
320 d.
190 d.
10.01.84
25.01.84
10.03.84
25.01.84
20 d.
185 d.
20 d.
185 d.
25.02.84
190 d.
40 d.
230 d.
320 d
220 d.
356 d.
206 d.
356 d
236 d
15 d.
266 d.
266 d.
266 d.
25 d.
265 d.
26 d
56 d
Veðskuldabréf — verðtryggð
Sölugengi m.v.
2 afb. á ári
1 ár 95.69
2 ár 92.30
3 ár 91,66
4 ár 89.36
5 ár 88,22
6 ár 86.17
7 ár 84,15
8 ár 82,18
9 ár 80.24
10 ár 78,37
11 ár 76,51
12 ár 74,75
13 ár 73,00
14 ár 71,33
15 ár 69,72
16 ár 68,12
17 ár 66,61
18 ár 65,12
19 ár 63,71
20 ár 62,31
Nafnvextir
(HLV)
Avöxtun
umtram
verðtr.
2'2%
3V»%
3%%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
4%
Veðskuldabréf óverðtryggð
8,75%
8.88%
9,00%
9,12%
9,25%
9,37%
9,50%
9,62%
9,75%
9,87%
10,00%
10,12%
10,25%
10,37%
10,49%
10,62%
10,74%
10,87%
10,99%
11,12%
Sölug.m/v 1 afb á ári 14% 16% 18% 20% 21%
1 ár 87 88 90 91 92
2 ár 74 76 78 80 81
3 ár 63 65 67 69 70
4 ár 55 57 59 62 63
5 ár 49 51 54 56 57
Hlutabréf
Hlutabréf Eimskips hf. óskast
í umboðssölu.
Daglegur gengisútreikningur
Verðbréfamarkaður
Fjárfestingarfélagsins
Lækjargötu12 101 Reykjavik
lónaóarbankahúsinu Sími 28566