Morgunblaðið - 14.03.1984, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. MARZ 1984
51
ing krónunnar hækkar innlent
verðlag og vísitölubinding hefur
séð um að magna verðbólgudraug-
inn.
Niðurstaða kjarasamninga nú
bendir ótvírætt til þess að sú
nýbreytni hafi tekist vel að ríkis-
stjórnin gerði lýðum ljósa fyrir-
fram stefnu sína í launa-, verð-
lags- og gengismálum. Þótt launa-
hækkunin hafi orðið nokkru meiri
en við var miðað, eða 6,5—7% í
stað 4% að meðaltali á árinu,
hefði það áreiðanlega þótt saga til
næsta bæjar stundum áður, að
ekki bæri meira á milli kjara-
samninga og hugmynda ríkis-
stjórna um launabreytingar. Á
hinn bóginn verða menn að gera
sér ljóst, að þessi munur er keypt-
ur því verði að meiri verðbólga
verður í landinu en stefnt var að
og hættara við viðskiptahalla og
þar með eyðsluskuldasöfnun. Það
er einmitt einn mikilvægur kostur
slíkrar stefnumótunar fyrirfram,
að menn verða að velja og hafna
með opin augu, t.d. um þetta: Vilja
menn meiri grunnkaupshækkun,
þótt það kosti meiri verðbólgu?
Auðvitað er það svo að reynslan
er stutt af því að ríkisvaldið setji
aðilum vinnumarkaðarins slíka
viðmiðunar„ramma“ í launa-,
verðlags- og gengismálum. Þess
vegna verða ekki dregnar neinar
endanlegar og afgerandi ályktanir
af þeirri reynslu, enda aðstæður
þannig í þjóðfélaginu að þröngt er
fyrir dyrum um mikil átök á
vinnumarkaði. Á hinn bóginn er
niðurstaða nýafstaðinna kjara-
samninga mjög athyglisverð byrj-
un á þeirri braut. Á því er augljós
þörf að þróa þessa vinnuaðferð,
ræða hana og skýra í almennri
umræðu. Tilgangurinn á að vera
sá, að koma á betri leikreglum en
tíðkast hafa ( samvinnu milli
ríkisvalds og aðila vinnumarkað-
arins um mótun kjarastefnu, sem
fer saman við önnur markmið
efnahagsmálanna hverju sinni,
sem flestir eru í raun sammála
um. Þar má nefna að halda verð-
bólgu í skefjum og efna ekki til
eyðsluskulda í útlöndum.
Hvers vegna 4% al-
menn launahækkun,
þegar þjóðartekjur
minnka verulega?
Mörkun slíkrar fyrirframstefnu
( launamálum eins og gert var
kynþáttahatur, er beinist aðallega
gegn Tyrkjum, sem Danir „fluttu
inn" hér á árum áður, meðan allt
lék í lyndi efnahagslega.
IV
Er þá engar lausnir að finna á
þeim vandkvæðum, sem hér hafa
verið rædd? Vissulega hljóta þær
að vera til. En sá er hængur á, að
raunhæfar lausnir mæta þrásinn-
is hatrammri andspyrnu.
Tökum dæmi: Danir þurfa að
flytja inn því nær alla orku sína.
Ef nýsköpun á að eiga sér stað,
t.a.m. aukin uppbygging iðnaðar,
þarfnast Danir aukinnar orku. En
örðugt getur reynzt að finna fé til
þess að greiða slikt. Sumir benda
á, að lausnin á orkukreppu Dana
felist í eflingu ipnlendrar orku-
framleiðslu. En hvernig á að
framleiða þá orku? Svarið er: Með
því að reisa kjarnorkuver. Um það
svar stendur linnulaus deila i
dönsku þjóðlífi.
Finnar, sem háðir eru Sovét-
rikjunum hvað varðar olíu, gripu
til þess ráðs að reisa fjögur kjarn-
orkuver til raforkuframleiðslu,
eftir að fljót landsins höfðu verið
fullnýtt. Áformað er að hefja
smíði hins fimmta senn hvað lið-
ur.
Hvað segja Danir við slikum
lausnum? Þeir vilja atvinnu, en
eru andvígir frekari iðnaðarupp-
byggingu. Þeir þarfnast aukinnar
orkuframleiðslu innan lands, en
hafna byggingu kajrnorkuvera.
ótal kröfugöngur og mótmæla-
strax í frumvarpi til fjárlaga, er
ekki vandalaus. Spyrja má t.d.
hver á slík stefna að vera þegar
spáð er verulegri rýrnun þjóðar-
tekna þriðja árið í röð. Þjóðartekj-
ur á mann dragast ef til vill svo
mjög saman á árunum 1982—1984
að jafngildir 12—14%. Auðvitað
eru engin tilefni til peningalauna-
hækkana á slíkum timum þegar
rauntekjur þjóðarinnar dragast
svo saman, að fá dæmi eru um
slíkt i áratugi.
Á hitt er að líta að þau efna-
hagsáföll sem þessi mikli sam-
dráttur þjóðartekna endurspeglar
hafa rýrt kjör launþega mikið. Sú
kjararýrnun bitnar þyngst á þeim
verst settu. Það er staðreynd, sem
ekki verður umflúin að í frjálsum
launasamningum gerist það ein-
faldlega ekki að laun manna i
hærri launaflokkum séu beinlinis
skert til þess að laun lægst laun-
aða fólksins verði hækkuð. Sú
meginhugsun var á bak við þá
launastefnu rikisstjórnarinnar
sem fólst f 4% meðalhækkun á ár-
inu að með því myndaðist svigrúm
til þess að koma til móts við lág-
launafólk sérstaklega og jafn-
framt næðust þolanlega önnur
markmið, þ.e.a.s. um verðbólgu og
viðskiptajöfnuð. Æskilegt hefði
verið að þessi stefnumótun næði
betur fram að ganga án þeirra
millifærslna, sem stefnt er að með
aðstoð ríkisvaldsins.
Lögregluforingjar ræða
hryðjuverk Lýbíumanna
London, 12. mars. AP.
LÖGREGLUFORINGJAR frá
flestum ríkjum í Vestur-Evrópu
koma saman til fundar í París
á morgun, þriðjudag, til að
ræöa leiöir til að stemma stigu
viö hryöjuverkum Lýbíumanna
í Evrópu. Fundurinn var boðað-
ur eftir fólskuverkin í London
og Manchester um helgina þar
sem 26 manns slösuðust.
Hryðjuverk voru einnig unnin
í Chad á sunnudag. Sprengja
sprakk um borð í farþegavél á
flugvellinum í N’Djamena og
slösuðust 25 manns. Vélin ger-
eyðilagðist af eldi sem kviknaði
við sprenginguna. Talið er að
hermdarverkamenn frá Lýbíu
hafi verið þar að verki.
Athafnir Lýbíumanna hafa
vakið ugg um öryggi Elísabetar
Englandsdrottningar sem fer í
fjögurra daga heimsókn til Jórd-
aníu 26. mars nk. Lýbíumenn
hafa verið sakaðir um morð á
fjölmörgum sendifulltrúum
Jórdana víða um heim, árásir á
sendiráð þeirra og sprengjutil-
ræði í Amman.
Breska lögreglan telur fullvíst
að Lýbíumenn hafi verið að
verki, enda voru staðirnir þar
sem sprengjum var komið fyrir
mjög sóttir af samlöndum þeirra
eða um var að ræða sölubúðir
sem seldu arabísk blöð.
Sendifulltrúi Lýbíu í London
var kallaður í utanríkisráðu-
neytið á sunnudag og skýrt frá
því að Bretar mundu ekki líða
ofbeldisverk gegn Líbýumönnum
í landinu. Utanríkisráðherra
Lýbíu sagði í Trípólí að
sprengjuárásirnar væru þeim
óviðkomandi.
Noregsmet í megrun:
Léttist um 126 kíló
Ósló, 12. mare. Frá Jan Erik Uuré, frétUriUra Mbl.
PER Gulbrandsen, 37 ára gamall
maður frá Drammen, hefur sett
norskt met í megrun. Á þremur ár-
um hefur hann lést um 126 kfló,
hvori meira né minna.
Per, sem er 1,75 metra hár, vó
fyrir þremur árum 207 kíló, en er
nú kominn niður í 81 kg. í janúar
árið 1981 var Per skorinn upp og
90% af smáþörmunum fjarlægð.
Fyrst á eftir tapaði Per 12 kílóum
á viku.
„Megrunin hefur þó ekki gengið
þrautalaust fyrir sig. Ég hef oft
þjáðst af heiftarlegum niðurgangi
og stundum orðið að fara 25 sinn-
um á klósettið á sólarhring. Það
gerir þó ekkert til því að það er
eins og ég sé endurfæddur og nú er
ég farinn að trimma," segir Per.
Hvað er framundan?
Stefnt var að því samkvæmt
forsendum fjárlaga og lánsfjár-
laga að verðbólgan yrði innan við
10% í lok yfirstandandi árs og
jöfnuður í viðskiptum við útlönd.
Þá var við það miðað að launa-
hækkanir yrðu ekki hærri en 4%
að meðaltali á árinu. Augljóst er,
að þessum markmiðum verður erf-
iðara að ná eftir samningana.
Launahækkunin verður milli 6,5
og 7%. Búast má við að verðbólg-
an gæti orðið milli 15 og 20% þótt
Þjóðhagsstofnun spái minni hraða
og nokkur halli orðið á viðskiptum
við útlönd. Spurningin er sú þegar
upp er staðið, hvort launahækkun-
in umfram forsendur hinnar opin-
beru stefnu í launa-, verðlags- og
gengismálum hafi verið þess virði.
Lárus Jónsson er þingmaður
Sjálfstæðisílokks úr Norður-
landskjördæmi eystra og formaður
fjárreitinganefndar Alþingis.
fundir fara fram til eflingar and-
stöðu við öll áform um slíka upp-
byggingu. Þeir vilja sparnað og
krefjast nytsamra fjárfestinga, en
niðurskurður á hinu félagslega
bákni, sem er að sliga þjóðina,
kemur ekki til greina að margra
dómi. Almenningur virðist hafa
tilhneigingu til að hafna raunhæf-
um lausnum, en hrópa á brauð og
leiki.
V
Gnýrinn frá deilum samtímans
berst jafnvel hingað, til friðsælla
sveita Jótlands. Sjálfsagt þykir
mörgum ég mála fjandann á vegg-
inn, en svo er því miður ekki. Feg-
urð landsins er óumdeild, þar sem
landið hefur verið látið í friði.
Sömuleiðis er hin félagslega þjón-
usta af hinu góða, ef hún ekki
gengur út í öfgar. En að baki þess-
ari framhlið er loft lævi blandið.
Ekki ætla ég að þykjast vera
vitur vandamálasérfræðingur. Ég
er aðeins þreyttur ferðalangur,
sem hvílist um stund á danskri
grundu, kunnugur þar um slóðir
frá bernsku og þykir vænt um
þetta land. Þess vegna leyfi ég mef
að vona, að landkostir Danmerkur
verði nýttir með árangursríkari
hætti en verið hefur um sinn, líkt
og löngum fyrr i sögu þessarar
frændþjóðar okkar.
Þórhallur Heimisson er í guðfræði-
deild Háskóla íslands, en dvelst
nú um hríð í lýðháskólanum í
Snoghmj á Jótlandi.
Luðvfk Hermannsson er ostameistarl MJóikursámlagsins í
Búöardal. Hann lauk námi f Danmörku árið 1977 og hefur starfað
að Iðn sinnl sföan.
BRIE-osturinn er framleiddur eftir frönsku fyrir-
myndinni sem kennd er viö Le Brie héraöiö í Frakk-
landi. Hann er mildur ostur með hvitmygluhúö,
mjúkur i sér og afar góöur sem ábætisostur.
4 — 6 vikum frá dagstimplun er osturinn tilbúinn til
neyslu.
Bragögæði ostsins njóta sín best sé hann látinn
standa utan kælls í 1 — 2 klst. fyrir neyslu.