Morgunblaðið - 19.06.1984, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚNl 1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, simi 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 25 kr. eintakið.
Y firlýsingar
á þjóðhátíð
17. júní-dansleikur og lok Listahátíðar f Laugardalshöll:
„Held þetta hafi geng-
ið ótrúlega vel mið-
að við mannhafið“
— sagði Arnþór Ingólfsson,
aðstoðaryfirlögregluþjónn
Athyglisvert er að íhuga
eftir 40 ára afmælisdag
lýðveldisins að bæði frú Vigdís
Finnbogadóttir, forseti íslands,
og Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra, lögðu megin-
áherslu á verkmenningu og at-
vinnulífið í því sem þau sögðu á
þjóðhaííðinni.
í viðtali við Morgunblaðið
sagði forseti íslands meðal
annars, að fyrir utan verk-
menningu og skapandi hugsun
væri vinátta við aðrar þjóðir
mikilvægur auður í storma-
sömum heimi og forsetinn
bætti við: „í öllum frjálsum
þjóðfélögum er endalaus ný-
sköpun. Þar sem hugur manns-
ins er frjáls leitar hann ávallt
fram á við og þjóðfélagið hlýt-
ur því alltaf að vera breyting-
um undirorpið. Til allrar ham-
ingju, því annars er hætta á
stöðnun. Við hér á íslandi höf-
um orðið að aðlaga okkur
heimsmenningunni í auknum
mæli. Við höfum nýtt okkur
þekkingu og tækniþróun í já-
kvæðustu mynd. Hugvit
mannsins hefur komið okkur
til góða og það ber okkur að
þakka.“
í þjóðhátíðarræðu sinni
komst Steingrímur Hermanns-
son svo að orði: „Að sjálfsögðu
verður áfram byggt á gæðum
lands og sjávar. I nýrri fram-
farasókn er þó óhjákvæmilegt
að renna fleiri stoðum undir
hið íslenska efnahagslíf. Og
kostirnir eru margir og góðir.
Landið býður upp á fjölmarga
möguleika, sem ekki eru enn
nema að litlu leyti nýttir, og
þjóðin sjálf hefur öðlast þekk-
ingu, sem mun reynast einn
hennar mesti auður."
Forseti íslands og forsætis-
ráðherra nefna bæði hugvitið
og þekkinguna. Þau þjóðfélög
sem nýta sér þessar samtvinn-
uðu auðlindir til hlítar geta
skapað borgurum sínum best
lífskjör. Fjarskipta- og sam-
göngutækni á eftir að valda því
að fjarlægð íslands frá öðrum
löndum eða fjarlægðir innan
lands verða ekki sama hindrun
og áður. En forsetinn drepur
einnig á aðra lykilþætti þess að
góð og samkeppnisfær verk-
menntun fái dafnað hér á
landi: að við ræktum vináttu
við nágrannaríki og njótum
frelsis til orðs og æðis, það er
að segja höldum aftur af þeim
öflum sem vilja hneppa þjóðir
heims í fjötra alræðisins. I hin-
um frjálsu ríkjum heims verða
framfarirnar en hins vegar
afturför í fátæktarríkjum al-
ræðisaflanna.
Forsætisráðherra lét þess
ekki getið í ræðu sinni að
standa þyrfti vörð um sjálf-
stæði þjóðarinnar í samvinnu
við vinveitta nágranna. Hvort
þögn ráðherrans um þetta
atriði ber að skilja á einhvern
sérstakan hátt skal ósagt látið
en hún hlýtur að vekja athygli
þeirra sem fylgjast náið með
þeim orðum er leiðtogar þjóð-
arinnar láta falla á hátíðar-
stundum sem þessari. Án slíkr-
ar varðstöðu gætum við ekki
þess frelsis sem forseti Islands
nefndi. Hverju mannsbarni á
íslandi er ljóst hvaðan mesta
ógnin við frelsi og frumkvæði
einstaklinga kemur nú um
stundir.
Skemmtan
á þjóðhátíð
Til þjóðhátíðarhalda er efnt
með hefðbundnu sniði um
landið allt. Eðlilegt er að slíkar
hátíðir séu í föstum skorðum
svo sem eins og athöfnin á
Austurvelli við styttu Jóns Sig-
urðssonar. Víða um land hafa
menn fundið hið rétta meðal-
hóf sér til hátíðabrigða og það-
an berast sjaldnast mikil tíð-
indi. Öðru máli gegnir um
skemmtunina í höfuðborginni
eftir að komið er fram á kvöld
og talið tímabært að stíga dans
til heiðurs lýðveldinu og Jóni
Sigurðsson, að þessu sinni
bættist það við að til dansleiks-
ins var efnt til að slíta lista-
hátið.
Frægasta bjórhátíð heims er
svonefnd „Oktoberfest" í
Munchen. Hún stendur í
nokkra daga og jafnvel vikur.
Af lýsingum að dæma var at-
gangurinn í Laugardalshöllinni
að kvöldi 17. júní jafnvel meiri
en þegar mest er um að vera í
Múnchen. Það er alvarlegt um-
hugsunarefni ef ekki er unnt að
efna til þjóðhátíðar í höfuð-
borg íslands án þess að skipu-
leggja skemmtanir af þessu
tagi. Fyrir nokkrum árum voru
starfsmenn bandarískrar sjón-
varpsstöðvar hér á landi 17.
júní og sýndu afrakstur vinnu
sinnar í vinsælum fréttaþætti
heima hjá sér. Enn minnast
Bandaríkjamenn er sáu þátt-
inn á drykkjuskap unglinga
þegar þeir hitta Islendinga.
Þessar kvöldhátíðir í Reykja-
vík 17. júní eru ósamboðnar því
sem minnst er þennan dag.
Nauðsynlegt er að leggja rækt
við það sem er í senn menning-
arlegt og hátíðlegt.
„Ég held að þetta hafi gengið ótrú-
lega vel fyrir sig, ekki síst ef miðað er
við mannhafið, sem þarna var saman
komið," sagði Arnþór Ingólfsson, yfir-
lógregluþjónn, er Mbl. ræddi við hann
í gær um 17. júní-dansleikinn í Laug-
ardalshöllinni, sem jafnframt var
lokaball Listahátíðar í Reykjavík, á
sunnudagskvöld.
Arnþór hafði yfirumsjón með
löggæslu við Höllina um kvöldið.
Sagðist hann ekki treysta sér til að
segja með nokkurri vissu hversu
margir hefðu verið saman komnir í
og við Höllina en það hefði vart ver-
ið undir 5.000 manns. Aðrir, sem
voru á svæðinu, töldu fjöldann hafa
verið á bilinu 6.500—8.000. „Ölvun
var hverfandi í þessum stóra hópi,
en það voru hins vegar mikil ærsl
eins og verða vill hjá unglingunum,"
sagði Arnþór.
Fjöldinn flykkist að
Það var strax um kl. 23.30 að
mannfjöldann tók að drífa að Laug-
ardalshöllinni í strætisvögnum, sem
sáu um að aka fólki frá ýmsum stöð-
um, m.a. úr miðbænum, þar sem
kvöldskemmtun var nýlokið. Var
talið, að þar hefðu verið um 3—4.000
manns saman komin. Fólki, sem
blm. Mbl. ræddi við, bar saman um
að hægagangur við aðgöngumiða-
sölu við innganginn hafi verið
helsta orsökin fyrir því hve mikill
fjöldi safnaðist saman fyrir utan
Höllina á skömmum tíma, en önnur
skýring var sögð sú, að aðeins einar
aðgöngudyr hefðu verið opnar. Fór
enda svo, að rúður í anddyrinu létu
undan þrýstingnum og brotnuðu.
Slys urðu lítil á fólki en þrír voru
fluttir á slysadeild af svæðinu um
kvöldið. Þegar komið var talsvert
fram yfir miðnætti var gripið til
þess ráðs að opna allar dyr i Laug-
Á Austurvelli 17. júní. Þótt það rigndi áður en þjóðhátíðarhöldin byrjuðu við
styttu Jóns Sigurðssonar á Austurvelli var iétt yfir þeim sem þar var skipað til
sætis. Á myndinni sjást frá vinstri viðskiptaráðherra Matthías Á. Mathiesen,
utanríkisráðherrafrú Erna Finnsdóttir, utanríkisráðherra Geir Hallgrímsson,
biskupsfrú Sólveig Ásgeirsdóttir og herra Pétur Sigurgeirsson, biskup.
MorgunblaðiÖ/RAX.
Ránið viö Landsbankann fyrir Sakadómi:
Ætlaði að hjálpa fjölskyldu
sinni úr fjárhagskröggum
ÁSTÆÐAN fyrir því að William James
Scobie ákvað að ræna peningum af
tveimur starfsmönnum Áfengis- og
tóbaksverslunar rikisins við
Landsbankaútibúið við Laugaveg 17.
febrúar sl. var sú, að hann ætlaði að
veita fjölskyldu sinni og fjölskyldu
unnustu sinnar fjárhagsaðstoð. Vitorðs-
maður hans, Ingvar Heiðar Þórðarson,
hugðist nota sinn hluta ránsfengsins
m.a. til að geta heimsótt vinstúlku sína
í Svíþjóð. Faðir Williams, Griffith
David Scobie, haföi ákveðið með sjálf-
um sér að koma syni sínum úr landi
svo hann kæmist hjá handtöku og refs-
ingu. Þeir voru handteknir á Keflavík-
urflugvelli skömmu áður en þeir stigu
um borð í flugvél til Bandaríkjanna
viku eftir ránið. Tveimur dögum síðar
játaði William afdráttarlaust. Ráns-
fengurinn var alls 1.839.134 krónur og
hefur því fé verið skilað að undanskild-
um liðlega 112 þúsund krónum, sem
ekki hafa fundist. Þetta kom m.a. fram
er munnlegur málflutningur fór fram
fyrir Sakadómi Reykjavíkur í gær.
Ákæra á hendur þeim William,
Ingvari og Griffith var gefin út 27.
mars sl. Hún er í fjórum liðum. I
fyrsta kafla hennar er William Jam-
es einum gefið að sök að hafa aðfara-
nótt 16. febrúar brotist inn í verslun-
ina Vesturröst og stolið þaðan hagla-
byssu og skotfærum. William og
Ingvari er í 2. og 3. kafla gefið að sök
að hafa sameiginlega og eftir fyrir-
framgerðri áætlun rænt leigubíl;
William tók sér far með bílnum og
ógnaði bílstjóranum með hálstaki og
byssunni til að yfirgefa bílinn. Willi-
am ók bílnum síðan einn að útibúi
Landsbankans en þeir Ingvar eru
báðir ákærðir fyrir að hafa í samein-
ingu staðið að ráninu eftir fyrir-
framgerðri áætlun. Griffith D.
Scobie er í fjórða kafla ákærunnar
sakaður um hylmingu; hann hafi
fengið fulla vitneskju um ránið síðan
þetta sama kvöld og falið peningana
á heimili fjölskyldunnar í Reykjavík
og síðan tekið þátt í að flytja Ingvari
hans hlut, alls 360 þúsund krónur.
Samkvæmt því, sem fram kom í
sóknarræðu Jónatans Sveinssonar,
saksóknara, er flutti málið af hálfu
ákæruvaldsins, var það um miðjan
janúar sem William fór að hugleiða í
alvöru að láta til skarar skríða. Fór
hann m.a. á fund starfsmanns í
Verslunarbankanum, er áður hafði
unnið við afgreiðslustörf hjá ÁTVR,
og hann hafði kynnst i ferð með ms.
Eddu í fyrrasumar. Spurðist hann
nákvæmlega fyrir um flutningsmál
fjár úr útsölum ÁTVR, hugsanlegar
fjárhæðir og fleira. Starfsmaðurinn
sagði frá eftir bestu getu án þess að
láta sér detta nokkuð ljótt í hug.
Hugmyndin tók síðan á sig æ fastara
form og föstudagskvöldið 10. febrú-
ar, viku áður en ránið var framið,
gerði William sér ferð að Lands-
bankaútibúinu og fylgdist með
starfsmönnum ÁTVR leggja afrakst-
ur dagsins í næturhólfið. Þá varð
honum ljóst, að ekki væri nægilega
gott að vera einn á ferð og hafa ekki
annað en hendurnar til að kljást við
tvo unga og fríska menn. Þar kvikn-
aði hugmyndin að því að hafa með
sér skotvopn og nota það til að ógna
mönnunum.
Um þetta leyti kviknar einnig hug-
myndin að því að stela bíl — sú
hugmynd þróaðist út i ránið á leigu-
bílnum. Og William komst að þeirri
niðurstöðu, að hann þyrfti aðstoð-
armann. Á sunnudagskvöldinu 12.
febrúar fór hann í Broadway og hitti
þar kunningja sinn, Ingvar Heiðar
Þórðarson. Hann sagði honum frá
áformum sínum í öllum meginatrið-
um og samkvæmt því, sem fram kom
við rannsókn málsins, tók Ingvar
hugmyndinni fremur vel en vildi
ekki gefa afdráttarlaust svar. Um
þetta leyti var hann að hefja störf í
Landsbankaútibúinu á Laugavegi 77
og hittust þeir þrisvar næstu daga og
ræddu málin frekar. Nokkuð var
þjarkað um hverja þóknun Ingvar
ætti að fá — m.a. ræddu þeir hvort
þeir ættu að standa að ráninu að öllu
leyti saman og skipta fengnum jafnt
eða hvort Ingvar myndi taka að sér
að útvega hluta af dulargervi, bil og
annast aksturinn fyrir 20—25%
ránsfengsins. Daginn fyrir ránið
ákvað Ingvar endanlega að slá til og
taka seinni kostinn.
Átti ekki fyrir
fargjaldinu
Þetta kvöld var William staddur á
heimili unnustu sinnar í Fellahverfi-
þegar Ingvar kom til að færa honum
úlpu og vettlinga. Þá var William
langt kominn með að dulbúa sig,
hafði Ifmt á sig falskt skegg, barta og
þykkar augabrúnir, málað á sig ör og
gert sig gamallegan á ýmsan hátt,
eins og saksóknari orðaði það i
málflutningnum. Þegar þeir óku af
stað var byssan hlaðin, líklegast með