Morgunblaðið - 13.07.1984, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. JÚLl 1984
25
Málefni aldraðra Þórir S. Guðbergsson
Greiðslur vegna kostn-
aðar á vistheimilum
Hvernig má þetta verða?
Dæmi II:
Eftirlaun úr lífeyrissjóði í júní ’84 kr. 13.065
Frá tryggingastofnun ríkisins kr. 7.354
Samtals kr. 20.419
Vistunarkostnaður kr. 15.030
Ráðstöfunarfé á mán. kr. 5.389
Dsmi III:
Eftirlaun úr lífeyrissjóði kr. 9.457
Frá Tryggingastofnun ríkisins kr. 12.218
Samtals kr. 21.675
Vistunarkostnaður kr. 15.030
Ráðstöfunarfé á mán. kr. 6.645!
Ný lög um mál-
efni aldraðra
Ný lög um málefni aldraðra
voru samþykkt á Alþingi í des.
1982, á ári aldraðra. Attu þau að
öðlast gildi í janúar 1983 eða
fyrir rúmu einu og hálfu ári.
Samstarfsnefnd um málefni
aldraðra sem í sitja 3 fulltrúar
var skipuð og deildarstjóri ráð-
inn í heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu og fer hann
með öldrunarmálefni. Þessir að-
ilar hafa verið að vinna við und-
irbúning og gildistöku iaganna
og semja reglugerðir þar að lút-
andi.
Síðar í þáttum þessum verður
drepið á helstu ákvæði þessara
laga, en hér aðeins fjallað um
eina grein laganna, 26. grein, um
greiðslur vistmanna á dvalar- og
hjúkrunarheimilum.
Þar segir m.a.: „Skv. umboði
vistmanna á dvalarstofnunum
fyrir aldraða skv. 17. gr. 2.-4. tl.
innheimtir sjúkratryggingadeild
Tryggingastofnunar ríkisins þá
hjá lífeyristryggingadeild sömu
stofnunar, lífeyrissjóði vist-
manna eða lætur innheimta hjá
vistmanni sjálfum allt að fullu
vistgjaldi, sbr. þó 3. mgr., eins og
það er ákveðið á hverjum tima af
daggjaldanefnd. Um dvöl á spít-
aladeildum, sem ætlaðar eru til
skammtímavistunar, gilda
ákvæði laga um almannatrygg-
ingar.
Vistmaður á dvalarstofnun
skv. 17. gr. 2. tl. skal þó halda
eftir til eigin þarfa 25% tekna
sinna og aldrei lægri fjárhæð en
kr. 1.950 á mánuði. Vistmaður á
Ósamræmi á greiðsl-
um vistmanna vegna
kostnaðar á vistheimil-
um getur vart gengið
lengur. Vistmaður á
dvalarheimili þarf að
greiða mikinn hluta
eftirlauna sinna, en
hjúkrunarsjúklingur á
hjúkrunardeild sömu
stofnunar fær að halda
eftirlaunum sínum að
fullu.
dvalarstofnun skv. 17. gr. 3. og 4.
tl. skal þó halda eftir til eigin
þarfa 15% tekna sinna og aldrei
lægri fjárhæð en kr. 1.300 á
mánuði ...
Fjárhæðir í 3. mgr. skulu
breytast eftir sömu reglum og
fjárhæðir bóta almannatrygg-
inga.“
Síðar í lögunum koma ákvæði
til bráðabirgða í 3 liðum þar sem
segir m.a: „Ákvæði 26. gr. koma
til framkvæmda í áföngum skv.
nánari ákvörðun ríkisstjórnarinn-
ar.“ (Leturbreyting höfundar).
Áður en nefnd verða 4 dæmi
til skýringar skal bent á að
ákvæði um greiðslur vistmanna
vegna kostnaðar á dvalarheimil-
um hafa enn ekki tekið gildi og
eru því gömlu lögin enn í gildi
varðandi þessi mál.
í júní 1984 greiða vistmenn á
dvalarheimilum kostnaðinn
sjálfir, þ.e. ef tekjur þeirra
hrökkva ekki fyrir dvalarkostn-
aði greiðir lífeyristryggingadeild
Tryggingastofnunar rikisins
svokallaða elliheimilisuppbót
fyrir viðkomandi vistmann. Fær
vistmaður síðar ráðstöfunarfé i
hverjum mánuði og nemur það
nú kr. 1.985
Verði vistmaður hins vegar
svo lasburða, veikur og umönn-
unarþurfi að hann verði að flytj-
ast á hjúkrunar- eða sjúkradeild
og hafi eftirlaun úr lífeyrissjóði,
fær hann nú öll eftirlaun sin i
eigin vasa (s.s. þegar hann er
nær algjörlega ófær um að sjá
um sig eða hafa raunverulega
möguleika til þess að njóta tekna
sinna).
Fjögur dæmi til
glöggvunar
Dæmi þau sem hér fara á eftir
eru öll um greiðslur vistmanna
vegna vistunarkostnaðar innan
sömu stofnunar.
Dæmi I:
Kona er á almennri vistdeild.
Hún hefur um árabil greitt í lif-
eyrissjóð og nýtur góðra eftir-
launa.
f fljótu bragði skyldi maður
ætla að kona þessi þyrfti ekki að
hafa neinar fjárhagsáhyggjur
með svo há eftirlaun, ætti jafn-
vel að geta keypt sér kjól og skó
öðru hverju og hugsanlega farið
i leikhús stöku sinnum. Lítum
nánar á dæmið:
Hefði kona þessi siðan 7.767
krónur undir höndum í hverjum
mánuði væri það ekki svo afleitt.
En nú bregður svo við að riki og
sveitarfélag verða að „fá sitt“
hvað sem það kostar. Opinber
gjöld vistmannsins á dvalar-
heimilinu hafa verið rétt um
6.000 krónur á mánuði (margir
skyldu ætla að hún hefði greitt
sæmilega i opinber gjöld áður
fyrr, miðað við eftirlaun hennar)
— þrátt fyrir itrekaðar tilraunir
starfsmanna stofnunarinnar til
að fá þetta leiðrétt. Eftir standa á
mánuði kr. 1.767 — en lágmarks
ráðstöfunarfé vistmanna á al-
mennum vistdeildum er kr.
1.985!
Sé litið á þessi þrjú dæmi sést
nú glöggt að sá vistmaður sem
hefur hæst eftirlaun hefur
minnst ráðstöfunarfé á milli
handa, en sá sem hefur lægst
eftirlaun hefur mest ráðstöfun-
arfé á milli handa.
Væntanlega er hér
þörf á samræmingu
— eða hvað?
Dæmi IV:
Ef kona sú sem nefnd er i fyrsta
dæminu verður svo lasin, að tal-
in er þörf á því að hún flytjist á
hjúkrunardeild sömu stofnunar,
fengi hún öll eftirlaunin sín i
eigin vasa, sjúkratryggingadeild
Tryggingastofnunar ríkisins
greiðir að öðru leyti vistina
(tryggingabætur falla niður en
eftirlaunin haldast óskert).
Ýmsar ráðstafanir hafa nú
verið gerðar af hálfu ríkisstjórn-
arinnar til tekjuöflunar fyrir
ríkissjóð og í sumum greinum er
vegið hart að tekjulitlum elli- og
örorkulífeyrisþegum.
„Ákvæði 26. gr. (um greiðslu
vistunarkostnaðar) koma til
framkvæmda i áföngum eftir
nánari ákvörðun ríkisstjórnar-
innar.“
Við skulum vona að brátt
renni upp bjartari tíð í málefn-
um aldraðra.
1 júní 1984 fær hún í eftirlaun kr. 16.865
í júní 1984 fær hún frá Tryggingast. rík. kr. 5.932
Samtals 22.797
Lífeyrir var samtals kr. 22.797
Kostn. v/vistunar kr. 15.030
Lífeyrir til vistmanns kr. 7.767
Náttúruverndarfélag Suðvesturlands:
Skoðunarferð um ná-
grenni Grindavíkur
NVSV, Náttúruverndarfélag
Suðvesturlands, fer í náttúru-
skoðunar- og söguferð um
nágrenni Grindavíkur laug-
ardaginn 14. júlí kl. 13.30 frá
Norræna húsinu og kl. 14.30
frá Festi, Grindavík, þar sem
Grindvíkingar sem áhuga hafa
á ferðinni geta komið í bílinn.
Áætlað er, að ferðinni ljúki
milli kl. 19.00 og 20.00. Far-
gjald er 200 kr., frítt fyrir
börn í fylgd fullorðinna. Allir
eru velkomnir.
Leiðsögumenn verða Jón
Jónsson jarðfræðingur er fer
yfir jarðfræði svæðisins og
nýtingu jarðvarmans. Líf-
fræðingarnir Björn Gunn-
laugsson og Eva Þor-
valdsdóttir fræða okkur um
gróðurfar og dýralíf almennt.
Sögu- og örnefnafróðir menn
verða með í ferðinni. Auk
þessa fáum við gesti í bílinn til
okkar.
Ekið verður í gegnum
Grindavíkurkaupstað austur í
Þorkötlustaðanes, en þar eru
óvenjufjölbreyttar minjar frá
fyrstu árum vélbátaútgerðar-
innar í Grindavík. Frá Nesinu
er einnig mjög gott útsýni yfir
Hraunsvíkina og strandlengj-
una frá Festarfjalli (Siglu-
bergsfjalli) austur á Krýsuvík-
urberg. Frá Þorkötlustaðanesi
verður ekið vestur á Gerðis-
tanga, þar skoðaðar merki-
legar bæjarrústir frá síðustu
öld. Síðan verða rifjuð upp ör-
nefni við Arfadalsvík frá tím-
um einokunarverslunarinnar.
Því næst komið við í Einisdal,
fallegri hraunkvos með lítilli
tjörn. Þaðan gengið að Gerða-
vallabrunnum og sérstætt líf-
ríki skoðað í Rásinni. Þar er
einnig að finna ævagamlar
rústir, en á sjávarkambinum
þar suður af eru sérkennilegir,
lábarðir steinar sem nefndir
eru Hásteinar. Þarnæst verð-
ur haldið upp á Baðsvelli og í
Selskóg. Bláa lónið og Orkuver
Suðurnesja heimsótt. Farið
verður síðan út í Eldvörp, að
næstkraftmestu borholu
heims, og litið á flóruna þar í
kring. Ferðinni lýkur með
stuttri gönguferð að merki-
legum rústum eftir útilegu-
menn, sem fundust um miðja
síðustu öld og engar sagnir eru
um.
Við lítum á umhverfi
tveggja fyrirtækja þar sem
umgengni er til fyrirmyndar.
Við göngum einnig um svæði
þar sem nýlega voru framin
náttúruspjöll af gáleysi, en
lagfæring er þegar í undirbún-
ingi.
Grindavík hefur upp á
margt merkilegt að bjóða.
Strandlengjusvæðið er með
fjölbreyttu lífríki sem lítið
hefur verið kannað. Þá virðast
hverfin vera óvenjurík af ým-
iss konar mannvistarminjum
sem einnig hafa verið lítt
kannaðar og er brýn nauðsyn
að vernda þær þar til það hef-
ur verið gert. Svo má ekki
gleyma fegurð hraunanna og
mosaþembunnar sem klæðir
þau. Náttúrufræðisafn til
kynningar á jarðfræði og líf-
ríki svæðisins er ekki fyrir
hendi, byggðasafn ekki heldur,
en áhugamenn hafa safnað
hlutum frá fyrri tíð. Elsta hús
byggðarinnar frá 1868 er enn
hægt að varðveita. Áhugamað-
ur hefur síðastliðin tíu ár tek-
ið upp viðtöl við ýmsa eldri
Grindvíkinga um fyrri tíð og
þar með bjargað mjög merki-
legu efni. Sérstakt félag
áhugamanna um náttúru- og
umhverfisvernd er ekki starf-
andi á svæðinu.
Rétt er að geta þess, að
Ferðafélag íslands kynnir
svæðið vestan Grindavíkur
með tveimur gönguferðum á
sunnudag. Þá verður m.a. far-
ið út á Reykjanes.
Frá NVSV
Vandað myndefni
fleyg orð
STORÐ
Ársáskrift kr. 540