Morgunblaðið - 13.07.1984, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐH), FÖSTUDAGUR 13. JÚLl 1984
Tíunda hefti árbókar
Samvinnuskólans
ÚT ER komið tíunda hefti Árbókar
Nemendasambands Samvinnu-
skólans. í þessu bindi er að fínna
æviatriði þeirra nemenda sem út-
skrifuðust árin 1929 — 1939 —
1949 — 1959 — 1969 og 1979. Ná
þá árbækurnar allar tíu yfir nem-
endur Samvinnuskólans frá 1918
til 1979, fyrir utan örfáa sem fallið
hafa niður. Er hér um að ræða
nokkuð á þriðja þúsund manns.
í þetta hefti skrifar Haukur
Ingibergsson, fyrrv. skólastjóri,
grein um skólann 1974—1981. Jó-
hannes Bekk Ingason ritar grein
sem hann kallar Baugamál Bif-
INNLENTV
restinga og birt er ljóð sem Ei-
ríkur Pálsson, fyrrv. kennari,
flutti nemendum sínum útskrif-
uðum 1949 á 35 ára útskriftar-
afmæli þeirra síðastliðið vor.
Einnig eru fleiri myndir úr því
afmælishóf og myndir úr afmæl-
ishófi Lýðveldisárgangsins, en
það eru þeir sem útskrifuðust
lýðveldisárið 1944, þar á meðal
tveir núverandi ráðherrar.
Myndir eru líka frá árshátíð
Nemendasambands Samvinnu-
skólans sl. vor. Loks er að finna í
ritinu kafla úr fundargerðum
Skólafélags Samvinnuskólans
frá þeim árum sem getið er í bók-
inni.
Árbók Nemendasambands
Samvinnuskólans er að þessu
sinni 237 blaðsíður að stærð, um-
brot og filmuvinnu annaðist
Repro en setningu og offset-
prentun annaðist prentsmiðjan
Leiftur.
Ritstjóri Árbókarinnar er
Guðmundur R. Jóhannsson.
Kirkjur á landsbyggðinni
Messur á sunnudaginn
EGILSSTAÐAKIRKJA: Messað
á sunnudaginn kl. 11.00. Org-
anisti Kristján Gissurarson.
Sóknarprestur.
VÍKURPRESTAKALL: Messaö í
Víkurkirkju sunnudag kl. 11.00.
Messa í Reyniskirkju kl. 14.00 á
sunnudaginn. Síöustu guös-
þjónustur fyrir sumarleyfi sókn-
arprests. Sóknarprestur.
SKÁLHOLTSPREST AK ALL:
Fjölskyldumessa og skírn í
Skálholtskirkju á sunnudaginn
kl. 11.00. Fermingarguösþjón-
usta í Torfastaðakirkju sunnu-
daginn kl. 14.00. Fermd veröur
Anna Ásbjarnardóttir, Víöi-
geröi. Sóknarprestur.
Morgu nblaðiö/H Bj.
Hhiti yngstu krakkanna á íþrótta- og leikjanámskeiðinu tneð Þorsteini Jenssyni sem stjórnar námskeiðinu.
Borgarnes:
50 krakkar á íþrótta-
og leikjanámskeiði
Borgirnesi, 12. júlf.
í JÚLÍMANUÐI eru 50 krakkar á
aldrinum 7 til 11 ára á fþrótta- og
leikjanámskeiði í Borgarnesi.
Þorsteinn Jensson íþróttakennari
stjórnar námskeiðinu og er þetta
þriðja árið sem slík námskeið eru
haldin.
Þorsteinn sagði í samtali við
Morgunblaðið að farið væri í
ýmsa leiki og íþróttir kenndar.
Kennd væru undirstöðuatriðin í
frjálsum íþróttum, knattspyrnu
og handknattleik. Farið væri í
hjólreiðaferð og í sund í Varma-
landi og ratleikur kenndur. Síð-
an væri námskeiðið endað með
Borgarnesmeistaramótinu í
frjálsum íþróttum. Sagði Þor-
steinn að mikið fjör væri á nám-
skeiðinu og krakkarnir virtust
ánægðir. — HBj.
Forsendur starfs
okkar eru brostnar
— segir starfshópur, sem unnið hefur að gerð námsefnis í samfélagsfræði
Morgunblaðinu hefur borizt eft-
irfarandi yfírlýsing:
Við undirrituð sem að undan-
förnu höfum unnið að gerð nýs
námsefnis í samféiagsfræði fyrir
grunnskóla á vegum mennta-
málaráðuneytisins lítum svo á að
forsendur starfs okkar séu
brostnar. Við komumst ekki hjá
að álykta af aðgerðum mennta-
málaráðherra að hið langvinna
þróunarstarf að uppbyggingu
samfélagsfræði sem við höfum
tekið þátt í hafi nú verið stöðvað.
Þessu til skýringar teljum við
nauðsynlegt að eftirfarandi komi
fram:
1. Endurskoðun á námsefni í
samfélagsgreinum á rætur að
rekja til ársins 1970. Þá skipaði
menntamálaráðherra, Gylfi Þ.
Gíslason, nefnd til að gera áætl-
un um námsefni og kennslu á
þessu sviði. Nefndin skilaði áliti í
árslok 1971; miðuðust tillögur
hennar við að námsefni samfé-
lagsfræða yrði samþætt i eina
námsgrein. Ráðherra féllst á
jæssar tillögur, þ.á m. að mynd-
aður yrði starfshópur til að hefja
samningu námskrár og námsefn-
is í samfélagsfræði. Dr. Wolfgang
Edelstein, sem verið hafði ráðu-
nautur menntamálaráðuneytisins
frá 1966, var árið 1973 fenginn til
að veita starfshópnum forstöðu,
marka starfi hans farveg og
leiðbeina höfundum um gerð
námsefnis. Dvaldist hann hér á
vegum ráðuneytisins í fullu starfi
um eins árs skeið.
Þess var gætt að við uppbygg-
ingu og gerð námsefnis störfuðu
jöfnum höndum kennarar barna
og unglinga og fulltrúar hinna
ýmsu fræðigreina sem hlut eiga
að máli, svo sem sögu, landafræði
og félagsfræði. Ráðuneytið gerði
verksamninga við höfunda og
staðfesti árlega áætlanir um
samningu nýs námsefnis. Árið
1975 var settur námstjóri í grein-
inni en dr. Wolfgang var áfram
ráðgjafi hópsins. Til að tryggja
samráð með höfundum og sam-
ræmi í uppbyggingu greinarinnar
efndi ráðuneytið árlega til sam-
eiginlegra vinnufunda undir leið-
sögn dr. Wolfgangs. Þessir fundir
voru jafnframt nýttir til að gera
starfsáætlanir, undirbúa kynn-
ingu á nýju námsefni meðal
kennara og foreldra, skipuleggja
endurmenntunarnámskeið,
fræðslufundi og tilraunakennslu,
svo og til að meta fengna reynslu
af hinu nýja efni.
2. Við mótun hins nýja náms-
efnis hafa höfundar haft að leið-
arljósi að námsefnisgerðin taki
mið af þroskasálfræði, möguleik-
um til að virkja nemendur og
nýta reynslu þeirra eftir föngum;
ennfremur að landafræði og saga
tengist öðrum þáttum félagsvís-
inda með eftirfarandi markmið
fyrir augum: nemendur öðlist
skilning á samtíð sinni og sögu;
tengslum einstaklingsins við um-
heiminn; mannsins við náttúr-
una; fslandssögu við mannkyns-
sögu. Þessar meginhugmyndir
eru leiddar af lögum um grunn-
skóla nr. 63/1974, einkum 2. og
42. grein. Árið 1974 voru þær
lagðar fram í kynningarbæklingi
menntamálaráðuneytisins til um-
ræðu í skólum og meðal almenn-
ings. Árið 1977 voru þær síðan
staðfestar af menntamálaráðu-
neytinu með útgáfu námskrár í
samfélagsfræði. Ýtarlegar
skýrslur um framvindu verksins
hafa verið gefnar út árlega frá
1978 og sendar öllum grunnskól-
um. Nálega á hverju ári frá 1974
hefur Kennaraháskóli íslands
haldið endurmenntunarnámskeið
í samfélagsfræði. Þá hafa einnig
verið haldnir fjölmargir fræðslu-
og kynningarfundir að ósk for-
eldra og kennara.
3. Samningu hins nýja náms-
efnis hefur miðað hægar en ætlað
var. Til þess liggja gildar ástæð-
ur. Gerð námsefnis í nýrri grein
þar sem þarf að taka tillit til
margra fræðilegra sjónarmiða og
álitamála er viðamikið og vanda-
samt verkefni, ekki síst ef stefnt
er að kennslufræðilegum fram-
förum og virku námi. Til samfé-
lagsfræði eru þar að auki gerðar
kröfur um fræðslu um margt sem
ekki fellur undir sérstakar náms-
greinar (svo sem starfsfræðslu,
fræðslu um ávana- og fíkniefni,
umferðarfræðslu og fræðslu um
umhverfisvernd). Tilfinnanlega
hefur skort fé og mannafla til að
hægt væri að vinna að þessu um-
fangsmikla verki af fullum
krafti. Það hefur að mestu verið
unnið í hjáverkum af mönnum
sem eru störfum hlaðnir.
Nú er að mestu lokið samningu
námsefnis fyrir fyrstu þrjá bekki
grunnskólans; hún er allvel á veg
komin fyrir 4.-7. bekk en miklu
skemur fyrir 8.-9. bekk. Rétt er
að leggja áherslu á að með með
námsefni er hér auk námsbóka
átt við kennsluleiðbeiningar,
viðbótar lestrarefni, ýmiss konar
verkefni, skyggnuflokka, hljóm-
bönd, glærur og önnur námsgögn.
Þegar á heildina er litið hefur
nýtt námsefni í samfélagsfræði
hlotið góðar undirtektir þótt eðli-
lega séu skiptar skoðanir um ein-
staka þætti. Þess má geta að
námsefnið hefur vakið nokkra at-
hygli erlendis meðal annars á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna
og Evrópuráðsins. Ford-stofnun-
in í Bandaríkjunum styrkti verk-
efnið um árabil.
4. I ljósi þess sem hér hefur
verið rakið vekur það furðu að
menntamálaráðherra skuli ekki
hafa talið sér skylt að bregðast
við þeim árásum og ómaklegu
ásökunum sem dunið hafa yfir i
fjölmiðlum mánuðum saman og
stefna að því að gera hið nýja
námsefni tortryggilegt í augum
almennings sem og þá einstakl-
inga sem að því hafa unnið. Hér
er ekki beðist undan gagnrýni;
hins vegar hefði mátt vænta þess
að æðstu yfirmenn menntamála-
ráðuneytisins sinntu þeirri
skyldu sinni að verja starfsmenn
sína andspænis persónulegum
óhróðri vegna verka sem unnin
voru á vegum þess.
5. Réttur ráðherra til að beita
sér fyrir breyttri stefnu verður að
sjálfsögðu ekki vefengdur. Það
hlýtur jafnframt að vera réttmæt
krafa þeirra er starfa á vegum
ráðuneytisins að þeir séu upplýst-
ir um þá stefnu sem ráðherra vill
að fylgt sé. Þrátt fyrir ítrekaðar
tilraunir til þess að komast að því
hver vilji ráðamanna sé varðandi
framhald samfélagsfræðiáætlun-
arinnar hafa skýr svör ekki feng-
ist. Hins vegar verður vart annað
ráðið af aðgerðum ráðherra und-
anfarnar vikur en að um stefnu-
breytingu í grundvallaratriðum
sé að ræða:
a) í fyrsta skipti í áratug kom
ráðuneytið í veg fyrir árlegan
vinnufund námsefnishöfunda
undir leiðsögn dr. Wolfgangs
Edelstein.
b) Við nýlega ráðningu í stöðu
námstjóra í samfélagsfræði var
þess ekki gætt að til starfans
væri fenginn maður er hefði
þekkingu á undangengnu þróun-
arstarfi í samfélagsfræði og gæti
leiðbeint kennurum og kennara-
efnum um kennslufræði hins
nýja efnis. Ljóst er að án slíkra
leiðbeininga er kennurum gert
örðugt um vik að hagnýta sér
námsefnið.
c) í fréttatilkynningu mennta-
málaráðuneytisins frá 15. júní sl.
(sbr. Mbl. 16. júní 1984), þar sem
greint er frá ráðningu nýs nám-
stjóra, er jafnframt tilkynnt að
„fyrirhuguð sé endurskoðun á
stöðu samfélagsfræði á efri stig-
um grunnskóla". Ekkert samráð
hefur verið haft við þá starfs-
menn ráðuneytisins sem fram að
þessu hafa sinnt þessari endur-
skoðun.
Ofangreindar aðgerðir hljótum
við að túlka á þann veg að náms-
efnisgerð í samfélagsfræði og sú
stefna sem fylgt hefur verið njóti
ekki lengur fulltingis yfirmanna
menntamálaráðuneytisins.
Val nýs námsefnis, samning
þess og prófun í samvinnu við
foreldra og kennara er svo við-
kvæmt viðfangsefni að það verð-
ur ekki leyst nema það njóti
trausts og tilstyrks fræðsluyfir-
valda. Þessi skilyrði virðast ekki
lengur fyrir hendi. Meðan svo er
sjáum við okkur ekki fært að
halda áfram starfi að samfélags-
fræðiáætluninni á vegum
menntamálaráðuneytisins að
öðru leyti en því sem kveðið er á
um í gerðum samningum.
Undir þessa yfirlýsingu rita
eftirfarandi:
Aðalsteinn Eiríksson, Broddi
Broddason, Erla Kristjánsdóttir,
Ingibjörg Guðmundsdóttir, Ingólfur
A. Jóhannesson, Ingvar Sigur-
geirsson, Jón Hjartarson, Karl
Rafnsson, Loftur Guttormsson,
Ólafur H. Jóhannsson, Ragnar
Gíslason, Tryggvi Jakobsson,
Wolfgang Edelstein.