Morgunblaðið - 30.01.1985, Blaðsíða 41

MORGÚNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 1985
41
Páll Guðmundsson
Engidal — Minning
Fæddur 2. maí 1905
Dáinn 18. desember 1984
Engidalur í Bárðdælahreppi er
heiðarbýli í þess orðs fyllstu
merkingu. Bærinn stendur í heið-
inni austur af Bárðardal sunnan-
verðum í víðfeðmri hvilft og sér
þaðan eigi til annarra bæja, en
allt inn á Bárðarbungu þá skyggni
er gott. Það má segja, að þar sé
hátt til lofts og vítt til veggja og
þar syngja svanir á tjörnum bæði
haust og vor. Umhverfis Engidal
er gróður mikill og kjarngóður og
þaðan er eigi langræði til veiði-
vatna, en til næsta bæjar, Lund-
arbrekku í Bárðardal, eru því sem
næst 7 km.
Það var um fardaga kalda vorið
1951, að bóndinn í Engidal reis úr
rekkju í óttu fyrir dag og yfirgaf
hljóðlega húsið þar sem kona hans
og 10 börn sváfu. Hann sinnti bú-
verkum um hríð, en að því loknu
vakti hann elsta son sinn, 16 ára
ungling, og kvaddi til farar með
sér. Fyrstu bæjarleiðina gengu
þeir á skíðum, en svo tók við bíll.
Ferðinni var heiið að Saltvík við
Skjálfanda, því þangað ætlaði
fjölskyldan í Engidal að flytja
búferlum innan skamms. Hún var
í þann veginn að yfirgefa heiðina.
Daginn hugðist bóndinn með
einhverjum ráðum nýta til að bera
á túnið í Saltvík svo sláttur gæti
þar hafist á eðlilegum tíma.
Manninum var dugnaður, hygg-
indi og búmennska í blóð borin. í
leiðinni kom hann við á Laxamýri
og bar þá fundum okkar fyrst
saman. Mér varð næsta starsýnt á
manninn. Hann var hár og grann-
ur, hvatur í hreyfingum, fríður í
andliti, einbeittur á svip og eygður
svo vel að athygli vakti. Hann
sagði til sín og spurði að bragði,
hvort við á Laxamýri gætum
hjálpað sér við að bera á Saltvík-
urtúnið þá um daginn. Því svaraði
faðir minn á þá lund, að þótt mik-
ið væri annríkið, þá kæmi ekki til
mála að neita væntanlegum ná-
granna um fyrstu bón. Það fór því
svo, að ég tók jeppann, eina vél-
knúna tækið á bænum, setti aftan
í hann áburðardreifara, skrölti út
í Saltvík og bar á túnið með bónd-
anum frá Engidal. Þannig hófust
kynni okkar Páls Guðmundssonar
og sá ég brátt að hann hafði and-
ans gjöf jafnt sem handa.
Páll var maður húnvetnskra
ætta, sem ég kann ekki að rekja.
Hann fæddist að Svertingsstöðum
í Miðfirði 2. maí 1905, einn af 8
börnum hjónanna þar, Guðrúnar
Einarsdóttur og Guðmundar Sig-
urðssonar. Systkinahópurinn var
tápmikið atgervisfólk og heimilið
menningarheimili þar sem börnin
hlutu þá uppfræðslu, sem haldgóð
reyndist á lífsins leið. Þegar faðir
Páls gerðist kaupfélagsstjóri á
Hvammstanga fluttist fjölskyldan
að Syðri-Völlum á Vatnsnesi þar
sem Páll átti heima meðan hann
dvaldi í Húnavatnssýslu.
Á Syðri-Völlum bjó hann um
skeið með bróður sínum, en ekki
varð þó langt í þeim búskap, því
Páll vildi víkka sinn sjóndeild-
Jarðarfarar-
skreytingar
Kistuskreytingar, krans-
ar, krossar.
Græna höndin
Gróörastöö við Hagkaup.
sími 82895.
arhring og tók að fara suður á
vertiðir og mun m.a. hafa dvalið í
Viðey.
Vorið 1932 lá svo leið hans norð-
ur að Stóru-Völlum í Bárðardal og
gerðist hann þar kaupamaður um
sumarið. Um haustið réðst hann
svo vetrarmaður að Engidal til
hjónanna Maríu Tómasdóttur og
Tryggva Valdemarssonar. Sú
vistráðning varð honum örlagarík,
því þar kynntist hann eftirlifandi
konu sinni, Sigurdrífu dóttur
hjónanna í Engidal, sem er kona
mikillar gerðar á alla lund.
Árið 1934 hófu þau Sigurdrífa
og Páll búskap í Engidal og stóð
hann til vorsins 1951 að þau fluttu
að Saltvík í Reykjahreppi og hafði
þá orðið 10 barna auðið og í Salt-
vík bættust 2 drengir í systkina-
hópinn.
Búskapurinn í Engidal var að
sjálfsögðu ekki meðlæti tómt og
mun klukkan ekki hafa mælt
vinnudaginn þar, heldur þungar
skyldur og mikil þörf. Til marks
um aðstæður þeirra hjóna á þeim
árum, þá fór Sigurdrífa aldrei í
kaupstað alla þeirra búskapartíð í
Engidal eða í meira en 15 ár og
eitt sinn liðu 5 ár án þess að hún
færi út af bæ sem kallað er.
Marga undraði á, hversu vel
þeim farnaðist á heiðarbýlinu með
sinn stóra barnahóp og lítið bú, en
við nánari kynni varð það skiljan-
legt.
Páll var eljusamur og nýtinn
búmaður, sem hafði meiri arð af
skepnum sínum en almennt gerist,
auk þess svall honum veiðimanna-
blóð í æðum og aflaði hann mikils,
bæði fugla og fiskjar, og mun
Kálfborgarárvatn hafa reynst
honum drjúgt til búsílags. Hann
var náttúrubarn, ef svo má segja
um nokkurn mann, og naut sín vel
að veiðum við heiðarvötnin blá.
Þrátt fyrir það var hann einn af
þeim, sem fljótir voru að tileinka
sér tæknilegar nýjungar, og virtist
allt liggja opið fyrir honum á hinu
tæknilega sviði. Hann mun t.d.
hafa verið meðal fyrstu bænda í
landinu til að setja upp súgþurrk-
un. f Saltvík búnaðist Páli vel.
Hann bætti jörðina að húsum og
öðrum mannvirkjum, yrkti jörð og
sótti sjó.
Pall var maður þeirrar gerðar,
að hann eignaðist marga persónu-
lega vini hvar sem hann fór. Það
var líka gestkvæmt í Saltvík á
búskaparárum hans þar og olli
þar mestu gestrisni húsbændanna
og skemmtilegheit fjölskyldunnar
í heild þar sem húsbóndinn skip-
aði öndvegi með húmor og hlátri,
sem allir hlutu að smitast af. Páll
var maður heils hugar, fastur á
sinni meiningu og fór ekki alltaf
troðnar slóðir, ef því var að skipta.
Hann gerði sér ekki títt um félags-
mál og segja má, að nútíma þjóð-
félag með öllum sínum félags-
málaflækjum og undirhyggjulaus
drengskapur og sjálfsbjargarhvöt
voru aðalsmerki hans.
Miklir framtíðarmöguleikar
virtust blasa við Páli og fjölskyldu
hans í Saltvík, en jörðin var í eigu
borgarbúa, sem ekki vildu sleppa
af henni eignarhaldinu og leiddi
það til þess, að vorið 1960 fluttist
hann með fjölskyldu sinni austur
að Eiðum í N-Múlasýslu.
Fjölskyldan festi ekki yndi á
Eiðum og eftir 2 ára dvöl þar lá
leið hennar vestur að Syðri-Völl-
um á Vatnsnesi þar sem æsku-
heimili Páls hafði áður staðið.
Þegar flutt var að Syðri-Völlum
var barnahópurinn tekinn að
dreifast bæði til náms og starfa
eins og eðlilegt má heita, en fjöl-
skylduböndin voru sterk og á
Syðri-Völlum hófst Páll þegar
handa um byggingar og ræktun og
þá með tilstyrk sona sinna. En
æskuumhverfi hans hafði breyst
frá því, að hann yfirgaf það ungur
að árum, nýir siðir höfðu verið
uppteknir og æskufélagarnir voru
horfnir hópum saman. Það fór því
svo að árið 1968 lét Páll Syðri-
Velli í hendur Eiríks sonar síns og
flutti ásamt konu sinni á þeirra
fyrstu ábýlisjörð, Engidal í Bárð-
dælahreppi, þar sem hann dvald-
ist nærfellt til skapadægurs. Við
endurkomuna í Bárðdælahrepp
var þeim hjónum vel tekið. Bárð-
dælingar höfðu ekki brugðið vin-
skap við þau og þeim bættust nýir
vinir og þá erigu síður ungir en
aldnir, enda höfðu þau ekkert
breyst á fjarvistarárunum. Þeim
fannst svo sannarlega, að þau
væru komin heim „í heiðanna ró“.
Óhætt er að segja að ævikvöld
Páls væri bæði milt og gott. Hann
gat oft nýtt tímann til lestrar
bóka og nokkuð til spila og tafls,
en í þeim greinum var hann sann-
ur íþróttamaður. Börnin hans
slógu sér saman og byggðu íbúð-
arhús í Engidal og voru honum
samhent um ýmsar umbætur
varðandi jörðina.
Kristlaug dóttir þeirra hjóna
hefur síðustu 6 árin dvalið í nýja
húsinu ásamt 2 sonum sínum þá
þeir eru ekki í skóla svo og manni
sínum, þegar hann er ekki á sjó.
Hún hefur verið þeim foreldrum
sínum bæði hald og traust þessi ár
og það kærleiksverk hefur hún
unnið með glöðu geði, enda hefur
hún traustar taugar til Engidals
þar sem hún steig sín fyrstu spor.
En enginn má við ellinni þá á sæk-
ir og var svo komið nú í vetur, að
Páll hlaut að fara á sjúkrahúsið á
Húsavík þar sem hann féll fyrir
sláttumanninum slynga eftir
mánaðardvöl hinn 18. desember sl.
Hann var svo til moldar borinn
frá Húsavíkurkirkju þann 29. des-
ember sl. að viðstöddu fjölmenni
og þar á meðal öllum börnum
hans, sem mörg voru langt að
komin bæði utanlands frá og inn-
an.
Páll var hinn mesti gæfumaður
í fjölskyldulífi sínu. Þau hjónin
voru samhent um alla hluti og
klifu allar brekkur hönd í hönd.
Gleði og sigrar voru líka sameign
þeirra í öllu falli. Börnin þeirra 12
eru öll vel mennt ágætis fólk búin
mannkostum foreldra sinna og eru
sem hér skal greina: Ásgrímur
kennari, búsettur í Reykjavík,
kvæntur Guðrúnu S. Bjarnadótt-
ur, Tryggvi kennari, búsettur í
Svíþjóð, kvæntur sænskri konu,
Inger að nafni, Ólöf húsfreyja,
búsett á Húsavík, gift Rúnari
Hannessyni, Ragna húsfreyja,
búsett á Húsavík, gift Steingrími
Árnasyni, Eiríkur bóndi á Syðri-
Völlum, kvæntur Ingibjörgu Þor-
bergsdóttur, Björn kennari í
Hveragerði, kvæntur Lilju Har-
aldsdóttur, Ketill kennari í Mos-
fellssveit, kvæntur Bryndísi Bald-
ursdóttur, Kristlaug húsfreyja og
bóndi í Engidal, gift Guðmundi
Víum, Hjörtur, vinnur við þunga-
vinnuvélar, búsettur í Noregi,
kvæntur þarlendri konu, Karín
Larson, Guðrún húsfreyja og há-
skólanemi í Reykjavík, gift Eggert
Hjartarsyni, Skúli stúdent,
ókvæntur og við ýmis störf í
Reykjavík og víðar, og Guðmund-
ur verkfræðingur, búsettur í
Reykjavík, kvæntur Kolbrúnu Ýr
Bjarnadóttur.
Páll Guðmundsson var ekki
maður þeirrar gerðar að hann
sækti á að klífa hátt í mannfélags-
stigann og safna metorðum. Hann
var öllu heldur ein af hinum sönnu
hetjum hversdagslífsins, sem ekki
létu undan síga, þótt á móti blési.
Þau hjónin gerðu jafnan fyrst og
fremst kröfur til sjálfra sín en
ekki annarra og neyttu brauðsins í
sveita síns andlits. Alla tíð lifðu
þau á misjöfulum brjóstum hinn-
ar íslensku náttúru og fóru með
sigur af hólmi.
Nú þegar Páll er fallinn fyrir
feigðarbrún, þá verður mér hugs-
að til þess að aldrei mun snjór
gleymskunnar fenna hans spor
meðal okkar, samferðamanna
hans, svo minnisstæður og sér-
stakur sem hann var. Ég veit að ég
má mæla fyrir munn margra, er
ég nú að leiðarlokum þakka hinum
góða og skemmtilega samfylgd og
óska honum yndis á ókunnri
strönd.
Konu Páls, börnum og öðrum
aðstandendum sendi ég hugheilar
samúðarkveðjur.
Vigfús B. Jónsson
SVAR
MITT
eftir Billy Graham
Þá sjáum við Guð
Ég er unglingur, og ég kann ekki að gera greinarmun á Guði og Jesú
Kristi. Ég heyri margt fólk tala um að sjá Jesúm Krist á himnum, en
sjáum við Guð þar líka? Nú segir Biblían: „Enginn hefur nokkru
sinni séð Guð.“ l»ess vegna er mér umhugað að vita, hvort við
munum líta hann augum á himnum.
Já, eitt mesta tilhlökkunarefnið á himnum verður að
sjá „konunginn í allri fegurð hans“. Jesús sagði í byrjun
Fjallræðunnar: „Sælir eru hjartahreinir, því að þeir
munu Guð sjá“ (Matt. 5,8).
Jóhannes ritaði í Opinberunarbók sinni: „Sjá, tjald-
búð Guðs er meðal mannanna, og hann mun búa hjá
þeim, og þeir munu vera fólk hans, og Guð sjálfur mun
vera hjá þeim, Guð þeirra. Og hann mun þerra hvert tár
af augum þeirra, og dauðinn mun ekki framar til vera,
hvorki harmur né vein né kvöl er framar til; hið fyrra er
farið“ (21, 3-4).
Já, á því leikur enginn vafi: Við munum sjá Guð. Það
verður dásamleg reynsla! Hugsaðu um það — að líta
hann, sem skapaði alheiminn, hann sem bjó okkur
hjálpræði og endurlausn frá synd, hann sem elskaði
okkur svo, að hann gaf einkason sinn, og að sjá hann,
sem gerði trúna að undirstöðu sáluhjálpar okkar — svo
að enginn, jafnvel ekki hið minnsta barn, skyldi verða
útilokað.
Já, „Guð sjálfur mun vera hjá þeim, Guð þeirra."
WIKA
Allar stæröir og geröir
dfce—L
SöyoHatygytr
Vesturgötu 16, sími 13280
Skip Sambandsins
munu ferma til íslands
á næstunni sem hér
segir:
HULL/GOOLE:
Disarfell ...... 11/2
Dísarfell ...... 25/2
ROTTERDAM:
Jan ............ 31/2
Dísarfell ...... 12/2
Dísarfell ...... 26/2
ANTWERPEN:
Jan ............ 31/2
Disarfell ...... 13/2
Dísarfell .... 27/2
HAMBORG:
Jan ........... 1/2
Dísarfell ...... 15/2
Dísarfell ...... 29/2
HELSINKI:
Hvassafell ..... 18/2
FALKENBERG:
Mælifell ....... 15/2
LARVÍK:
Jan ............. 4/2
Jan ............ 18/2
Jan ............. 4/3
GAUTABORG:
Jan ............. 5/2
Jan ............ 19/2
Jan ............. 5/3
KAUPMANNAHÖFN:
Jan ............. 6/2
Jan ............ 20/2
Jan ............. 6/3
SVENDBORG:
Arnarfell ....... 5/2
Jan ............ 21/2
Jan ............. 7/3
ÁRHUS:
Arnarfell ....... 4/2
Jan ............ 21/2
Jan ............. 7/3
GLOUCESTER MASS.:
Jökulfell ....... 8/2
Skaftafell ..... 25/2
HALIFAX, KANADA:
Jökulfell ............ 9/2
Skaftafell ........... 26/2

SKIPADEILD
SAMBANDSINS
Sambandshúsinu
Pósth. 180 121 Reykjavík
Sími 28200 Telex 2101