Morgunblaðið - 16.02.1985, Page 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 1985
ást er...
... aðfara með honum
í hljómleikaferð.
TM Rn. U.S. Pat. Ott —a* rtghts rescrved
•1984 tos Angetes Times Syndicate
Heyrðu: Við látum sem við sjáum
hana ekki, þá verður hún svo glöð!
HÖGNI HREKKVISI
KC6SAR Eeu f>RlRTAi</ ,
B’iNA, EN pö pAfírTFÚMEÍiKl. "
Rósuhús þar sem Birgittubaer stóð áður og nú er Brattagata 5. Myndin er máluð af Guðmundi Þorsteinssyni 1958
og birtist í bókinni Oddur frá Rósuhúsi.
Af Birgittubæ og Rósuhúsi
Páll Líndal lögfræðingur kom að
máli við Velvakanda.
í framhaldi af fyrirspurn í Vel-
vakanda sl. miðvikudag um það
hvar Birgittubær hafi staðið lang-
ar mig til að koma eftirfarandi á
framfæri.
Birgittubær stóð þar sem nú er
Brattagata 5 í Reykjavík. Sig-
mundur Jónsson snikkari og kona
hans, Birgitta Halldórsdóttir,
byggðu húsið upp úr 1820 og var
það síðar nefnt eftir Birgittu,
Birgittubær.
Um 1840 keypti Gísli Jónsson
snikkari húsið ásamt konu sinni,
Rósu Grímsdóttur. Létu þau rífa
húsið og byggja nýtt timburhús
sem síðar var nefnt Rósuhús eftir
konu Gísla. Var Rósa þessi mikill
kvenskörungur og var gatan oft
kölluð Rósustígur eftir hennL
Séra Oddur V. Gislason var son-
ur þeirra. Mun hann þekktur vera
fyrir að hafa framið eitt síðasta
brúðarrán sem um getur á íslandi.
Séra Oddur var um skeið bæjar-
fulltrúi í Reykjavík en var kunn-
astur fyrir áhuga á slysavörnum.
Hann fluttist síðar til Ameríku.
Mun hann eiga ýmislegt af skyld-
fólki sem nú er uppi hér heima.
Mér er ekki kunnugt um Sig-
mund og Birgittu úr öðrum heim-
ildum, en í kirkjubók segir að þau
hjónin hafi búið i Brúnsbæ í
Reykjavík árið 1823 ásamt tveim-
ur börnum sínum, Lárusi 4ra ára
og Jóhönnu 2ja ára.
Þá vil ég benda á að fyrir
skömmu kom út bók séra Gunnars
Benediktssonar sem nefnist
„Oddur frá Rósuhúsi" og í henni er
að finna frekari upplýsingar um
íbúa Birgittubæjar/Rósuhúss.
Pétur Pétursson kom að máli við
Velvakanda:
Birgittubær er nefndur í ýmsum
heimildum. Má þar nefna úttekt
sem Árbæjarsafn gaf út fyrir
rúmum áratug og fjallaði um
Grjótaþorp. Þá er nýútkomin bók-
in Oddur frá Rósuhúsi eftir séra
Gunnar Benediktsson. Þar birtist
myndin hér að ofan af Rósuhúsi
og er hún þar merkt S.Þ. Hið rétta
mun vera að Guðmundur Þor-
steinsson húsamálari hafi málað
mynd þessa enda sést að hann
merkir hana G.Þ. Guðmundur
málaði myndir hin síðari ár og var
þessi máluð árið 1958.
Rósuhús var rifið skömmu eftir
að Guðmundur málaði myndina.
Margt óþarfara
en kirkjuorgel
Kristín Jónsdóttir skrifar:
Upp á síðkastið hafa áleitnir
bréfritarar gert harða hríð að
fjársöfnun til kaupa á voldugu
orgeli í Hallgrímskirkju.
Eg spyr: Er nokkuð óeðlilegt við
það að stærsta kirkja landsins
eignist orgel við hæfi? Orgel, sem
býður höndum snillinga að fylla
hið stóra kirkjuhús guðdómlegum
tónum.
7. febrúar sl. skrifar móðir
nokkur Velvakanda eitt bréfið enn
og tekur þar undir með fyrri
bréfritara að nær væri að byggja
athvarf fyrir unga fíkniefnaneyt-
endur fyrir þá peninga, sem safn-
ast hafa og munu safnast síðar í
þennan orgelsjóð, en að kaupa
orgelið í kirkjuna.
Ekki mæli ég gegn því að slíkt
athvarf veröi siofnað. En mynáu
þeir, sem vantar viljann til að
hætta og snúa til betra lífs, tolla
lengi þar? Því verr, það batnar
engum nema hann vilji sjálfur,
það eru viljinn og sjálfsvirðingin,
sem brotna fyrst. Athvarf hlýtur
alltaf að gera þá kröfu til vist-
manna að ekki sé þar verið í „rugl-
inu“, þess vegna tolla þeir ekki
heldur heima í athvarfinu sínu
þar. Þeir fá ekki þar það eina sem
þeir þrá.
Eftir því sem ég veit best, finn-
ast a.m.k. tveir staðir núna i
Reykjavík, þar sem heimilislaust
útigangsfólk getur fengið
skammtímagistingu og mat, og
það eru vissulega margar hendur
á lofti til hjálpar þeim sem eru
reiðubúnir að hefja endurreisn-
arstarf á sjálfum sér.
Ef einhver veit hvernig á að
skipuleggja og reka endurhæf-
ingarstöð fyrir unga fíkniefna-
neytendur án þess að vistmönnum
finnist þeir frelsinu skertir, væri
fróðlegt að heyra um það.
Hér er ruglað saman tveim
óskyldum málum. Þeir, sem gefa í
orgelsjóð, gera það af bvi beir vilia
að kirkjan eignist fullkomið orgel.
Þótt þeir hafi gefið I orgelsjóð er
engan veginn útilokað að þeir
sömu gefendur tækju þátt í söfnun
fyrir athvarf handa vesalingum.
Það eru margir gjafmildir og af-
lögufærir þótt þeir sæki kirkju og
gefi gaum andlegum verðmætum
og göfugri list.
Það er eðlilegt viðhorf hjá fólki,
sem býr við lítil efni, að gera
greinarmun á þörfum og óþörfum
hlutum þegar gerð eru innkaup.
Þá verða auðvitað lífsnauðsynj-
ar í fyrirrúmi og fólk lætur vera
að kaupa óþarfa.
Ef við færum þessi sparsemis-
kaup yfir á þjóðina getur valdið
nokkrum heilabrotum hvað skal
teljast undir óþarfa, það er líklega
margur óþarfinn, sem keyptur er
fyrir almannafé.
Ef við eigum að telja orgelið
óþarft af því að vel mætti notast
við annað minna, getum við þá
ekki líka sagt við ungan organleik-
ara, sem kemur með próf úr tón-
listarskóla hér og spilar bara vel:
— Nú er nóg komið, farðu nú að
vinna og leggðu stóran part af
laununum þínum í athvarf fyrir
fíkniefnaneytendur. — En sá ungi
músfkant hefur annað i hyggju.
Hann vill utan til að eyða 5—6
árum í framhaldsnám og koma til
baka sem snillingur. Gott og vel,
hann fær námslán, við viljum fá
snilling, sem getur spilað á stóra
orgelið. Hvað þá með sinfóníu-
hljómsveitina, — hún er dýr í
rekstri, það mætti spara mikið
með bví að leegia hana niður. En
við tímum ekki að sjá af henni,
hún er ein af undirstöðum ís-
lenskrar nútímamenningar. Við
eigum þjóðleikhús, það þarf að
gefa með því, ekki viljum við
missa það. Við viljum líka að
Listasafn íslands fái að kaupa fá-
ein listaverk á ári svo safnið vaxi
og auðgist, þó fátækur listunnandi
verði að flokka listaverkakaup
undir óþarfa heima hjá sér.