Morgunblaðið - 28.03.1985, Blaðsíða 41

Morgunblaðið - 28.03.1985, Blaðsíða 41
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. MARZ 1985 41 Jón Þ. Árnason: Lífríki og lífshættir CII. Spurningin er: Hvern varðar um kjarna máls, úr því að hjarðir atkvæðamarkaðarins þrífast að mestum ágætum af hismi einu saman? Ekki leikur á tveim tungum, aö 20. öldin sé þegar orðin mesta gjörbyltingarskeið mannkyns- sögunnar. Umbrotin og breyt- ingarnar, er átt hafa sér stað á þeim nálega 85 árum, sem eru af öldinni, hafa gengið langt fram af óbeizlaðasta ímyndunarafli hugmyndafrjóustu kvenna og karla á bezta aldri árið 1900. Firnadjúp gjá, til orðin vegna af- reka og afglapa forystuliðs heimsbyggða, skilur því á milli þeirra og okkar. Líðandi öld hefir ekki aðeins fært okkur sanninn á mætti manna til að gjörbreyta, bæði til góðs og ills. Hún hefir ennfrem- ur afhjúpað þá fordæmalausu hryllisýn, að nú er á mannlegu valdi að gjöreyða, tortíma nátt- úruríkinu til fulls. Og ekki bara í stríðsæði, heldur með ýmsum öðrum hætti í þokkabót. Sann- arlega hefir því ótalmargt óvænt gerzt í rás aldarinnar auk þess, sem auðveldlega mátti sjá fyrir. Eflaust mun meira og fleira á eftir fylgja þau tæplega 15 ár, sem hún á nú vonandi ólifuð, og ekki allt nein tilhlökkunarefni. Skiljanleg óbeit Alkunna er, að enginn fær skilið og því síður náð tökum á viðfangsefnum nútíðar og/eða framtíðar nema með því að huga að fortíðinni, gera sér giögga grein fyrir orsaka- og afleið- ingalögmálinu. Þar með er ekki staðhæft, að þá yrði allur vandi úr sögunni. En það myndi áreið- anlega verða til bóta og engu geta spillt. Og alveg sérstaklega nú, þegar lífríki jarðar á í vonlít- illi varnarbaráttu við tortím- getið, að sumt vinstra- og frjáls- lyndisfólk hefir í ógáti uppgötv- að fáeinar staðreyndir, sem að sjálfsögðu brjóta í bága við lífsskoðanir þess. Það hefir hins vegar ekki breytt neinu teljandi. Viðbrögð- in hafa ýmist verið þögn eða þvæla ellegar ennþá kappsam- legra erfiði við að afskræma og umsemja. Þó að enga nauðsyn ætti að bera til, er rétt að taka fram, að með framanrituðum vangavelt- um er síður en svo verið að am- ast við rökstuddum, mismunandi söguskoðunum, reistum á heið- seðlabankastjóri — og heimta síðan eyðslumátt ekki lakari en gerist með þjóðum, þar sem launafólk vinnur í vinnutíman- fim. í framhaldi af því, sem hér hefir verið drepið á varðandi samskipti manns og sögu, er ekki úrvegis að undirstrika, að sagan getur vitanlega aldrei endurtekið sig að öllu leyti og í höfuðatriðum sjaldnast öðruvísi en annað hvort sem harmleikur eða asnaskapur. Raunalega oft með óbærilegri viðbót af bábilj- um ofan á heilaspuna, glæpa- verkum ofan á heimskupör. Sönnu mun og vera næst, að sagan getur ekki ýkjamargt kennt, svo að óyggjandi sé, hvað skuli gert eða hvernig við úr- lausnarefnum nútíðar og fram- tíðar beri að bregðast. En — og á það verður aldrei lögð of þung áherzla — hún getur sagt svo að nær óyggjandi sé, gríðarmargt um, hvernig ekki má gera undir neinum kringumstæðum, og einnig, hvernig ekki má, lika und- fyrst varð Evrópumönnum Ijóst, en þó sérstaklega eftir að stjórn- völd í „God’s own Country" höfðu gert ríkistryggðan samn- ing við Mafíuna, hvílíkur siða- bótamáttur er falinn í samsöm- un stjórnmála, kaupsýslu og glæpaiðju. Sjálfsagt er dálítið til i því, að það sé ónærgætni hin mesta að rifja einmitt nú upp það, sem allir sanntrúaðir í lýðræði helzt af öllu vilja gleyma. Slíka við- kvæmni á ekki og má ekki virða. Til þess bergmála skelfingar- verkin alltof hátt og til þess eru sárin of djúp. Og umfram allt annað: Alltof sterkar eru rök- stoðirnar, sem halda þeim ótta uppi, að mjög hæpið sé, að lífríki jarðar fái staðizt sigur „hins góða í heiminum", manneskjan sem lífverutegund þá lífshætti, er hann hafði í för með sér, og missi þeirra lífsviðhorfa, sem hann gekk af nær dauða en lífi. Úr vizkubrunnum Enn annaö kemur og til. Það Líkfjöllin hrönnuðust upp „ ... sem steiktu 50.000 íbúa Hamborgar og 150.000 borgara í Dresden ... “ Bæklaða öldin blinda íngarógnir úr öllum áttum og heilbrigðir lífshættir þoka í sí- fellu fyrir úrkynjunar- og rót- leysisöflum, verður — sann- gjarnlega metið — að teljast glæpsamleg heimska að draga allsherjaruppgjör við vinstr- imennskuna lengur en orðið er. Áður en til slíks uppgjörs kæmi, gæti ekki hjá því farið, að Vesturlandabúar yrðu að hafa upprætt illkynjuðustu fordóma sína i garð fjöld einstaklinga og þjóða, manna og málefna, sem þeir hafa verið ofurseldir síðan rótleysingjar náðu frillutökum á uppeldis-, mennta- og menning- arstofnunum þeirra. Þeir yrðu því að búa sig rækilega undir, að margt það, sem þeir hafa talið gildi og gæði, dæmdist hættuleg- ur misskilningur, og þá allra- helzt banvæn afstaða þeirra og bölverk gegn náttúruríkinu. Sögurýni, sem hefði stað- reyndaleit að leiðarljósi, myndi óhjákvæmilega þvinga slíka niðurstöðu fram. Fyrir því er skiljanlegt, að allur flatneskju- lýður sé, eðli málsins sam- kvæmt, ákaflega fjandsamlegur allri viðleitni, sem hefir að markmiði að brjóta söguleg við- fangsefni til mergjar. Skýringin getur varla ljósari verið. Hann skynjar, að mannkynssagan er nánast frávikalaus staðfesting þess, að meginhugsmíðar hans eru reistar á lygi, í bezta falli á misskilningi og vanþekkingu. Sanngirni býður þó að láta þess ★ Heimur, maður, saga/ arlegum og hleypidómalausum forsendum. Undir líknarfeldi gleymskunnar Um aldir hefir sú náttúru- fræðilega staðreynd legið í aug- um uppi, að dýrin læra undra- fljótt og vel af reynslunni. Nokk- urn veginn jafn lengi hefir tregða og þrjózka manneskjunn- ar við að nýta sér lærdóma sögu sinnar á þýðingarmiklum svið- um verið henni fjötur um fót. Enn virðist ástæða til að ætla, að í þeim efnum sé breytingar ekki að vænta. Jafnvel auðlærð- ustu stærðfræðireglum er vísað út í horn, og þær látnar dúsa þar eins og óþægir hundar. Skylt og rétt er að nefna al- þekkt dæmi. í undralýðveldinu Absurdan trúa „aðilar vinnu- markaðarins" aldrei öðru en að auðvelt sé að skipta 100 til helm- inga þannig að 75 falli í hlut hvors. Enda engin mótvon. Ab- surdanir tilbiðja stjórnskipun, sem hvílir á þeirri trúarjátn- ingu, að gæfulegt muni reynast og viturlegt, að 60 fatlaflón hafi 5.900% þyngri atkvæðisrétt en 1 5.900% út á ekkert/ ir engum kringumstæðum, taka á viðfangsefnum. í þessu finnst mér megingildi sögunnar fólgið. Ég tel því ein- sýnt, að ef lífríkið á að geta lifað, verði lífsskoðanir og lífshættir hinnar bækluðu og blindu aldar okkar að gjörbreytast. Ekkert veit ég sanna þessa staðhæfingu með grátlegri hætti en framferði sigurvegara beggja heimsstyrjalda fyrri hluta 20. aldar. Bæði fyrir stríðin og í — en þó alveg sér í lagi eftir sigr- ana. Áreiðanlega mun vera leitun á manneskju, sem dregur í efa, að heimsstyrjaldirnar báðar, er hrjáðu heiminn á árunum 1914-1918 og 1939-1945, hafi verið mestu og örlagaríkustu drápshögg aldarinnar. Báðar voru þær háðar af hálfu Banda- manna „til þess að tryggja lýð- ræðinu heiminn", og sú síðari auk þess til að tryggja mannkyn- inu öllu „frelsi til tjáningar, frelsi til trúariðkana, frelsi frá skorti, frelsi frá ótta“ — hvorki meira né minna. Síðari heims- styrjöldin var og einkastríð Bandaríkjamanna gegn Synd- inni í öllu hennar heljarveldi. Þá Ótæmandi náma ★ um óviðráðanlegt, einkum í er blátt áfram lýðræðisleg skylda að skoða góða gripi eigi síður en vonda frá öllum hliðum, og þjóðarhneisa að láta blaða- mörðum „Þjóðviljans" og sovét- vinum við ríkisfjölmiðla haldast uppi að kappfóðra þjóðina með lygum, fölsunum og óhróðurs- austri, sem ætti að ofbjóða jafn- vel heimskingjum af aumkvun- arverðasta tagi, 5 áratugi fulla. Dæmi um síendurtekna „frétt". „Komið hefir fram, að á stríðs- árunum hirtu Þjóðverjar 6.000 tonn af gulltannfyllingum úr þeim 6.000.000 Gyðinga, sem þeir myrtu í Auschwitz." 6.000 tonn! 1 ákafanum var þess ekki gætt, að 6.000 tonn eru 6.000.000 kg, og hefði því sérhver hinna óláns- sömu kvalizt með 1 kg gulls í eða á milli tannanna. Margir merkir og málsmet- andi menn hafa aðhyllzt þá sið- fræði, að hatrið sé fyrirlitlegast allra lasta. Hatur er vissulega ófagurt. Orsakir þess eru oft ærnar og andlag þess ekki ævin- lega aðlaðandi, a.m.k. ekki í aug- um þeirra, sem telja sig eiga harma að hefna. Það er því tíð- brjóstum þeirra, er skortir and- legt þrek til að fara vel og skyn- samlega með, og er því þess vegna gjarnt til að slá inn — og hefna sín. Af þessum ástæðum þykir mér sennilegt, að flestir geti mætt hatri blaða- og útvarpskomma á Þjóðverjum með fullum skiln- ingi og einlægri samúð. Þjóð- verjar eru sem kunnugt er há- menningarþjóð af kynstofni, sem einatt hefur verið í afar litl- um metum hjá öllu mannúðar- fólki, sumir hafa jafnvel þótzt greina kynþáttahatur. Ennfrem- ur hafa þeir, og það er ekkert aukaatriði, valdið kommúnism- anum hrikalegra tjóni og smán- arlegri niðurlægingu en áhang- endur hans gat órað fyrir að hægt væri, og hefðu gengið af honum dauðum, ef churchillska hefði ekki gripið ríkisstjórnir flestra lýðræðisríkja á örlaga- stundu. Hispurslausar játningar Ég hlýt því að játa, að það er allt annað en stórmannlegt að lúta að tiltölulega meinlausri af- gangsfroðu. í yfirbótaskyni ber mér því að beina augum andar- tak að þrónni sjálfri og frár- ennsli hennar, cloaca maxima, þ.e. afkastamestu áróðursverk- smiðju Bandamanna í síðari heimsstyrjöld, fyrirmyndinni að Sannleiksráðuneyti Orwells í hinni víðlesnu bók hans, „1984“. Á traustum heimildum er eng- inn hörgull. Traustar er óhætt áð telja þær einkum af þeirri ástæðu, að þær eru verk manna, sem „börðust" fremstir í flokki og eru blessunarlega opinskáir og blygðunarlausir. Að þessu sinni verður þó að láta eina perlu nægja. Hún er að sönnu glitrandi, en tekur þó sumum öðrum lítið fram, nema að því leyti, að höfundur er heims- þekktur: Richard Crossman, yf- irmaður „The Political Warfare Executive" á árunum 1941— 1943, síðar stjórnmálaritstjóri „New Statesman and Nation", ráðherra m.m. í grein, sem Crossman skrif- aði, og birtist hinn 16. maí 1973 í „The Times“ undir fyrirsögninni „The wartime tactics which led to Watergate", segir hann: „Myrkraverkaráðuneytið er vitanlega nauðsynleg vinnuvél í algeru stríði; og hæst launuðu störfin eru við eftirsóttustu deildir þess, sem rækja ljósfæln- ustu verkefnin, og í þeim höfum við Bretar ávallt skarað fram úr. í sannleika sagt, að frátöldum afrekum brezka flughersins með að koma af stað eldstormunum, sem steiktu 50.000 íbúa Ham- borgar og 150.000 borgara í Dresden, en við héldum því opinberlega fram, að loftárásir þessar hefðu verið gerðar á hernaðarskotmörk, þá voru myrkraverk og svartur áróður einu vettvangar stríðsins, þar sem við náðum ótvíræðum, framúrskarandi árangri. Við þjálfuðum fámenna sveit snjallra áhugamanna til hinna hraklegustu skítverka, allt frá lygaframleiðslu, svikráðum, fölsunum og fjárglæfrum niður í kaldrifjuð morð — allt í þeim tilgangi auðvitað að varðveita lýðræðislega lífshætti. Bandaríkjamenn dýrkuðu myrkraiðju, en þeir voru of klúrvirkir og lærðu aldrei af okkur að ástunda hana sem íþrótt (auðkennt af Crossman. JÞÁ.) og leggja hana af, þegar stríðinu var lokið. Gagnstætt því, sem gerðist hjá okkur, að skugga- deildirnar gufuðu upp hávaða- laust, margfölduðust umsvif þeirra í Bandaríkjunum og Bandaríkjamenn fundu sér feikn tilefna...“ SEX milljónir og 6.000 tonn. Made in USA?
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.