Morgunblaðið - 28.03.1985, Qupperneq 59

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. MARZ 1985
59
Á bókin að
vera frjáls?
eftir Guðrúnu A.
Runólfsdóttur
Nýlega hlustaði ég á „Bókaþátt"
Njarðar P. Njarðvík þar sem hann
ræddi um bækur við þrjá valin-
kunna borgara.
Gott er að fá umræðu um stöðu
bókarinnar og þá ekki síður um
frammistöðu höfunda og útgef-
enda og fá viðbrögð fólks við slíkri
umræðu.
Mín viðbrögð voru mikil undrun
á ýmsu sem fram kom í þessum
þætti. Einna líkast var að þessir
menn sem þó að einhverju leyti
hafa bækur að atvinnu sinni, vissu
nánast lítið sem ekkert um þær
eða fólkið sem les þær. Mér fannst
þessi vanþekking nánast stór-
furðuleg og í framhaldi af því er
ég ekki neitt undrandi á þó erfið-
lega geti gengið að láta bókina
sem miðil standa sig í samkeppni
við aðra sem á boðstólum eru f
okkar fjölmiðlaþyrsta samfélagi.
Undarlegust þótti mér samt sú
uppástunga eins viðmælanda
Njarðar að líkast til væri styrkja-
leiðin sú eina færa til að ná upp
viðunandi sölu á íslenzkum bók-
um, sumum hverjum. Ekki veit ég
hvernig svona frumlegar hug-
myndir fæðast, en hitt veit ég að
langt er síðan að ég hef heyrt það
öllu vitlausara.
1 fyrsta lagi efa ég að íslenzka
bókin mundi þola slikt „meðlæti"
og er nánast viss um að höfundar
mundu ekki þola það. í öðru lagi
finnst mér að það verði að teljast
stórt skref aftur á bak, nú á tím-
um aukinnar samkeppni og auk-
inna krafna um frelsi á sem flest-
um sviðum, að taka upp haftakerfi
sem venjulegast er bein afleiðing
af styrkja- og niðurgreiðsluleiðum
þeim sem reynst hafa svo undar-
lega vinsælar hér á landi.
En nú er loksins að verða breyt-
ing á — þessi gamli einokunar-
hugsunarháttur er sem betur fer á
undanhaldi og var kominn tími til
og mikið meira en það. Verið er að
reyna að losa um einokunina hjá
Ríkisútvarpinu og sjónvarpinu og
þó að brösulega gangi verður mað-
ur að lifa í voninni um að árangur
náist og að aukið frelsi þessara
fjölmiðla verði að veruleika, fyrr
en seinna. En einmitt á þessum
tímamótum þá kemur upp þessi
gamla lífseiga hugmynd og nú á
að hneppa bókina í fjötur. Hreint
er þessi einokunarárátta okkar
eitthvað í ætt við hin frægu Fróð-
árundur, að þegar reynt er að
berja niður einn haus, sprettur
upp annar í hans stað, tvíefldur.
Það fyrsta sem þeir aðilar sem
búa til og framleiða bækur þurfa
að átta sig á er að bókin keppir við
aðra fjölmiðla um áhuga og tíma
fólks. Með það í huga þurfa þeir
hinir sömu að vita eitthvað um
það hvað fólki finnst um bækur
sem á boðstólum eru. Þeir þurfa
að kynna sér hvers vegna, hvar og
hvernig bækur eru keyptar og
lesnar. Stórt aðdráttarafl bókar-
innar er einmitt sú staðreynd að
hún býður upp á frjálst val — hef-
ur alltaf gert það og til að hún
megi halda sínum hlut þá verður
hún að halda áfram að geta boðið
upp á frjálst val. Það hefur alltaf
verið ríkt í fólki að fá að hafa kost
á að velja og hafna og ef eitthvað
er, þá er aukin eftirspurn eftir
slíku. Það er þreytandi og til
lengdar óþolandi að sitja undir því
að vera sífellt sagt að gera þetta
og gera hitt. Flestir vilja sjálfir fá
að bera ábyrgð á sínu eigin lífi.
Margir verða, aðstæðna vegna, að
sitja undir því að taka við skipun-
um frá öðrum í sinni vinnu og það
verður því enn ríkari þörf en ella
fyrir þá að geta sjálfir valið sitt
eigið afþreyingarefni og það efni
sem það vill nota til fróðleiks og
þroska.
Ekki finnst mér það nú um of
mikið beðið, en þeir eru margir
sem álíta að svo sé. Að aðrir og þá
væntanlega ekki síst þeir sjálfir,
geti gert þetta miklu betur fyrir
okkur hin. Ekki veit ég hvaðan
þeim kemur þessi vísdómur, en
mér finnst það býsna mikið á sig
tekið að þykjast hafa til þess allan
rétt og allt vit að segja öðrum
fyrir verkum, jafnvel á þessu mjög
svo persónulega sviði.
Ég vil því leggja áherzlu á að
fullt frelsi bókarinnar sé fyrsta og
stærsta forsendan fyrir því að hún
seljist og sé lesin sem er auðvitað
ekki lítið atriði — en það er vit-
anlega líka staðreynd að ekki eru
allar bækur lesnar sem eru keypt-
ar — en það er nú önnur saga.
Annað atriði til framdráttar
bókinni er stórleg aukin og bætt
þjónusta bókasafna.
Það er nú svo um mig og ég held
marga aðra, að þegar ég hef verið
svo heppin að kynnast góðum höf-
undi sem skrifar mér að skapi, þá
verður nafn hans einskonar gæða-
stimpill — ég veit að hverju ég
geng þegar ný bók kemur út. Ég
veit að miklar líkur eru á því að
hún gefi mér það sem ég leita eftir
í hverju tilfelli. Þetta þýðir að góð
kynning á höfundi er mjög stórt
atriði. Eg vil helst geta komist hjá
því að kaupa „köttinn í sekknum"
eins og sagt er. Því er það að sömu
höfundar „seljast* hér fyrir hver
jól þegar stærsti hlutur bókasölu
fer fram. Margir virðast mjög
hissa á þessu fyrirbæri en það er
ekki svo undarlegt þegar haft er í
huga að á þessum tíma er helst
verið að kaupa gjafabækur. Þá er í
fyrsta lagi eftirsóknarvert að geta
vitað hvað verið er að kaupa og í
öðru lagi eru þeir margir sem ekki
hafa það mikla peninga í höndun-
um að verið sé að eyða þeim í
óþarfa áhættu og sitja uppi með
eitthvað sem ekki kemur að réttu
gagni. Mörgum kann að finnast
þetta óþarflega mikil hræðsla við
að taka áhættu, en mitt svar er
einfaldlega það að ég hef ekki efni
á að taka þær áhættur sem ég get
með nokkru móti komist hjá —
nóg er nú samt. Ég vil því endilega
efla bókasöfn.
Þar getur maður gefið sér góðan
tíma til að kynna sér nýja höfunda
og þar getur maður svo tekið
ákvörðun um hvort bók höfðar til
Stjkkisbólmi, 25. m»ra.
LAUGARDAGINN 23. þ.m. hélt
Friðrik S. Kristinsson söngvari sína
fyrstu tónleika í félagsheimilinu i
Stykkishólmi. Var aðsókn ágæt og
viðtökur hinar prýðilegustu.
Friðrik hefir verið við söngnám
í Söngskólanum sl. 3—4 ár og hef-
ir fengið góða þjálfun. Þá hefir
hann sungið i söngleikjum og eins
sungið við aðrar athafnir.
Þeir, sem voru á tónleikunum,
voru sammála um að mjög vel
hefði til tekist, Friðrik hefir
bjarta tenórrödd og beiting henn-
ar er örugg hjá honum og hann
nær vel til áheyrenda. Söngstjór-
inn okkar sagði mér að þetta
hefðu verið hugljúfir tónleikar,
enda varð hann að syngja mörg
aukalög. Þá lék undir söngnum
Lára Rafnsdóttir og var undirleik-
urinn sérstaklega góður og viss og
fór ekki á milli mála að hún skilur
sitt fag og setti ljómandi svip á
tónleikana. Var þeim báðum þakk-
að með dynjandi lófataki og blóm-
um.
Þá var það okkur Hólmurum
Guðrún Á. Runólfsdóttir
„Mér fínnst það býsna
mikid á sig tekið að
þykjast haía til þess all-
an rétt og allt vit að
segja öðrum fyrir verk-
um...“
manns eða ekki. Hægt er að fá þar
góðar ráðleggingar og ábendingar
um eitthvað nýtt og forvitnilegt,
eða gamalt og ekki síður forvitni-
legt. Þessi þjónusta kemur auðvit-
að ekki ókeypis og ég teldi það
fullkomlega sjálfsagt að greiða
sanngjarnt verð fyrir hana. Ég
gæti til dæmis hugsað mér ein-
hverskonar kort sem hægt væri að
borga fyrir ákveðið gjald. Ég vil
þannig sjálf geta greitt þessa
þjónustu þegar og ef ég nota mér
hana — ekki að henni sé haldið
gangandi eingöngu af hinu opin-
bera. Ég tek fram í þessu sam-
bandi að gjöld barna/unglinga
gætu verið lægri og umfram allt
að elli- og örorkuþegar fái þessa
þjónustu fullkomlega endur-
gjaldslaust. Gott væri ef hægt
væri að fara þarna hinn gullna
meðalveg — að hægt væri að láta
þetta tvennt vinna saman, ann-
arsvegar samneysluna og hinsveg-
ar einstaklinginn.
Þetta gæti þýtt stórlega aukinn
veg bókarinnar og vildi ég sann-
arlega óska að svo gæti orðið. Ég
er á þeirri skoðun að það að eiga
verulega gott og náið samband við
bókina sé að komast í örugga höfn
því hún gefur ómælda gleði og
ánægju allt til enda. Bókin er
ómissandi og það á hún að vera.
Guðrún Á. Kunólfsdóttir er skrif-
stofumaður í Reykjavík.
sérstök ánægja að Friðrik skuli
hefja sinn söngferil hér, því hér er
hann fæddur og uppalinn, og hér á
hann heima.
Foreldrar hans eru Þóra Sigurð-
ardóttir og Kristinn Friðriksson,
fyrstihússtjóri hér.
Þökk sé Friðriki fyrir þetta
góða framtak.
Árni.
Áskriftir
greiddar
með VISA
Samstarfsnefnd um gjaldeyris-
mál hefur veitt samþykki sitt til
þess að heimilt sé að greiða er-
lendar tímaritaáskriftir, árgjöld
og smærri bókakaup, að upphæð
allt að 50 bandaríkjadalir, með því
að gefa upp VISA-kortnúmer og
gildistíma á greiðslu- og pöntun-
arseðlum.
Tónleikar í
Stykkishólmi
Bær á Höfðaströnd:
Svartar torf-
ur með landi
Bc á ilöfðaströnd, 27. mara.
TÖLUVERT hefur nú veórið kólnað,
en það er nú 4—8 gráðu frost dag-
lega. í innsveitum er bjart veður, en
oft éljagangur í útsveitum. Hvergi er
snjór að ráði og allir vegir eru greið-
færir nema á Lágheiði, en sá vegur
er að venju ekki greiðfær að vetri.
Er þó talinn minni snjór en venju-
lega.
1 heilt ár man fólk ekki svo sam-
fellda veðurblíðu, eins og nú er.
Togarar afla sæmilega, en einn
þeirra, Drangey, hefur verið í
rannsóknarleiðangri, en fer aftur
til venjulegra veiða í þessari viku.
Smærri bátar sem hafa verið á
skelfiskveiðum eru nú hættir og
eru farnir til rækjuveiða og á
dragnót. Hrognkelsaveiði er byrj-
uð og gengur vel, en hrogn eru í
henni svo smá, að menn eru yfir
því hugsandi og svo mun vera um
allt Norðurland með það.
Raunar aflast betur en margir
geta tekið á móti. Ég hef tekið eft-
ir því að undanförnu þegar logn er
mikið á sjónum, þá sjást svartar
torfur með landi eins og i gamla
daga, en líklegast eru það loðnu-
torfur eða smásild. Hnappast mik-
ill fugl um þessa átu.
Þar sem við verður komið er sil-
ungur nú veiddur í vötnum, líkleg-
ast nokkuð víða í héraðinu, undir
ís og er hann pakkaður inn á
frystihúsi og sendur suður og það-
an kannski til útlanda. Hugsa
menn gott til þessara framtíðar-
möguleika.
Inflúensa er nú að réna, en hef-
ur verið töluverður faraldur að
undanförnu í héraðinu.
Björn í B*.
Varahlutirnir eru
ódýrastir hjd okkur!
Dcemi um verö: Kr 471
Kertií allar geröir .....M
Plat'murí allar ger >r •—- • ?,85 » 895
KÚplin9ío',öoU« í 323 77^85...
Brernsutooröaseu .^$5..... vua
B[emsuKI°ssas® 6 .79:s2....... " ®
BtemsuW°ssasffl.' ,300 '77-80 ” 3.695
Pústkerfi kompt' 323 ...... ”
' Framsluöan o 323 '7 ........ " ^
i Grill ö 323 A300JA
Notiö eingöngu EKTA MAZDA VARAHLUTI.
Versliö hjá umboöinu, ÞAÐ BORGAR SIG.
Opiö laugardaga frá kl. 9—12
BILABORG HF
Smiöshöföa 23 sími 812 65