Morgunblaðið - 30.04.1985, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1985
21
ingunum um þau til skipa og al-
mennings með nægum fyrirvara,
t.d. á sérstakri rás í sjónvarpi, eða
öðrum hætti.
Hvað svo er varðar „landsins
forna fjanda" hafísinn, þá tel ég
hann ekki eins hættulegan og
stórviðrin. Það er einnig auðveld-
ara að fylgjast með honum og
hpnn er mun sjaldnar á ferðinni. I
skýrslu ratsjárnefndar segir, að
meginmarkmið ratsjárkerfisins sé
varnarhlutverk.
Ég sé því ekkert athugavert við
það, að við setjum fram okkar
hugmyndir og óskir á þessum
vettvangi, um varnir við þeim
hættum, sem við erum stöðugt í
baráttu við, sérstaklega ef sá
búnaður sem settur verður upp í
ratarstöðvunum getur jafnframt
þjónað þessum öryggisþætti okkar
með e.t.v. litlum viðbótarbúnaði
og tilkostnaði. En bænarskrá hef-
ur komið fram til mótmæla fram-
komnum hugmyndum um bygg-
ingu ratsjárstöðva á Vestfjörðum,
kölluð „Bænarskrá Vestfirðinga“.
Hún mun hafa komið fram áður
en skýrsla ratsjárnefndar kom
fyrir almenningssjónir, það finnst
mér neikvætt.
Þegar ég leit umrædda bæn-
arskrá og sá að tveir efstu menn á
undirskriftalistanum voru starf-
andi velmetnir prestar hér á Vest-
fjörðum, þá rifjaðist upp fyrir mér
saga sem ég heyrði föður minn
segja, en hún gerðist 1905. Þá var
hann 28 ára og bjó í Fornahvammi
í Norðurárdal í Borgarfirði. Þá bjó
einnig prestur í Stafholti i Borg-
arfirði, séra Gísli Einarsson, bróð-
ir Indriða Einarssonar leikrita-
skálds. Séra Gísli í Stafholti —
eins og hann var oftast nefndur,
beitti sér með oddi og egg á móti
því að síminn yrði lagður til Is-
lands og um landið. Hann reið um
sveitir Borgarfjarðar með bæn-
arskrá og fékk marga bændur til
að skrifa undir mótmælin. Honum
var mikið i mun að fá nafn föður
míns á bænarskrána. Séra Gisli
elti hann heilan dag með bæn-
arskrána, en karl faðir minn skrif-
aði ekki undir.
Svo var það 1. ágúst 1905 að
bændur riðu heiman frá hálfhirt-
um túnum til Reykjavíkur af Suð-
urlandi, Suðurnesjum, Kjalarnesi
og Kjós, og úr Borgarfjarðarhér-
uðum í hundraðatali til að mót-
mæla símanum. Þetta eru einhver
mestu mótmæli sem sögur fara af
á íslandi. Þá var aðeins einn ráð-
herra á landinu, Hannes Hafstein.
Þegar hann sá allan bændaskar-
ann sem kominn var til Reykja-
víkur til að fylgja eftir bænar-
skránni og mótmæla símanum
sagði hann: „Þetta er bara golu-
þytur og breytir engu um
sannfæringu mína, síminn verður
lagður."
Frumvarpið um simalagning-
una til íslands og um landið var
samþykkt á Alþingi 20 dögum síð-
ar. Samið var við Stór-norræna
ritsímafélagið um verkið og síma-
samband við útlönd opnað 31. ág-
úst árið eftir og íslendingar þar
með orðnir aðnjótendur þessa
mikla þjónustu- og öryggistækis
sem síminn er.
Ekki er ólíklegt að prestarnir,
sem voru áhrifamiklir á þessum
tímum, hafi haft veruleg áhrif
varðandi þessi mótmæli eða svo er
að sjá á samtima heimildum. í dag
er aftur á móti álit þeirra sem
hafa fag- og tækniþekingu talin
mikilvægt á þessu sviði sem öðr-
um.
Að endingu vil ég láta það álit
mitt og von i ljós, að Alþingi og
ráðherra sem fer með þetta mál
afgreiði það á svipaðan hátt og
gert var fyrir 80 árum, er stigið
var eitt mesta framfaraspor á
tæknisviðinu sem íslenzka þjóðin
hefur orðið aðnjótandi, síminn, og
samþykki nú þessar öryggis- og
gæzlustöðvar.
Höíundur er sræðisstjóri Orkubús
Vestíjarða á sræði II (V-Barða-
strandarsýslu). Var rið nám í ratar-
tækjum í Englandi 1952 og annað-
ist ratarriðgerðir á Patreksfirði um
áratuga skeið. — Greinin er brggð
á erindi er höfundur flutti í Liona-
klúbbi Patreksfjarðar.
Kísilþjóð í þrengingum
— eftir Rúnar
Pálsson
Undanfarið hafa verið miklar
umræður um byggingu kísilmálm-
verksmiðju á Reyðarfirði. Fram á
ritvöllinn hafa geyst miklir hag-
spekingar til að færa rök fyrir því
að slík verksmiðja yrði best sett
niður við Grundartanga. í þeim
skrifum er rætt fjálglega um
milljón dollara sparnað ef verk-
smiðjan yrði reist fyrir sunnan.
Eflaust má finna reikningsleg rök
fyrir þessum hugmyndum, en öðr-
um þáttum, sem ruglað gætu röks-
emdir þessar, er sleppt.
Margt gott hefur leitt af
byggðastefnu síðustu ára og
margt farið úrskeiðis. Sú mikla
þörf stofnanavaldsins í Reykjavík
til að veita landsbyggðinni forsjá
hefur leitt til óhóflegrar miðstýr-
ingar, sem hefur valdið þjóðinni
miklu tjóni. Fjármagnið sem
skapast úti á landsbyggðinni er
dregið til Reykjavíkur og lands-
byggðarmönnum síðan skammtað
aftur eins og skít úr hnefa eftir
duttlungum fjármálavaldsins.
Viðtakendur eiga svo að bukka sig
djúpt af þakklæti yfir þessari
miklu rausn.
Eftirfarandi dæmi er um ein-
kennileg viðhorf til landsbyggðar-
fólks. Þegar umræða um hátt
orkuverð á landsbyggðinni stóð
sem hæst, sagði þekktur hagiræð-
ingur í Reykjavík í ræðu sem hann
flutti, að það þýddi ekkert að
lækka verð á orku til húshitunar
eða ljósa því landsbyggðarfólk
mundi bara hækka hitun í húsum
sínum og láta ljós loga allan sól-
arhringinn. Lækkun verðlags yrði
aðeins til að auka eyðsluna.
Sem betur fer mun meginþorri
landsmanna vilja byggja landið
allt og gerir sér grein fyrir mikil-
vægi þess að styrkja bæði þéttbýli
og dreifbýli. Kísilmálmverksmiðja
á Reyðarfirði getur skipt sköpum
um áframhaldandi búsetu á Aust-
urlandi. Undanfarin misseri hefur
verið verulegur fólksflótti vegna
lítillar atvinnuuppbyggingar.
Sjávarútvegurinn berst í bökkum
svo ekki verður þar um aukningu
atvinnutækifæra að ræða. Hvert
fer fólkið og hvað verður um aust-
firsk ungmenni sem koma á vinn-
umarkaðinn næstu árin? Trúlega
„Sem betur fer mun
meginþorri landsmanna
vilja byggja landið allt
og gerir sér grein fyrir
mikilvægi þess að
styrkja bæði þéttbýli og
dreifbýli.“
leitar flest þetta fólk fyrir sér í
Reykjavík. Það fær væntanlega
vinnu við hinar ýmsu þjónustugr-
einar eða hjá hinu opinbera en
varla munu það vera gjaldeyrissk-
apandi störf. Það þarf að byggja
yfir þetta fólk húsnæði á meðan
íbúðir standa auðar í þeirra
heimabyggð. Ekki getur það talist
þjóðhagslega hagkvæmt.
Orkuverð til verksmiðjunnar
hefur verið mikið rætt og kostnað-
ur við flutning orkunnar. Á röng
stefna í orkumálum undanfarinna
ára að bitna á atvinnuuppbygg-
ingu heils landsfjórðungs? Bæði
heimili og fyrirtæki eru að sligast
undan háu orkuverði og ekki er
fýsilegt fyrir ný fyrirtæki að hefja
rekstur við þessar aðstæður. Það
er verið að tala um nýsköpun og
aukna fjölbreytni í atvinnulífi og
að treysta byggðir landsins enda
er það forsenda fyrir aukinni ha-
gsæld í landinu, en hver vill
byggja hús sitt á sandi?
Það má til sanns vegar færa að
arðsemi má reikna út á ýmsa vegu
með því að gefa sér þær forsendur
sem manni hentar til að fá óska-
niðurstöður. Postulínsherrarnir í
glerhöllunum og reiknimeistarar
þeirra ættu að líta fram fyrir gler-
augnaumgjarðir sínar, þó ekki
væri nema einu sinni, og vita
hvort þeir sæju ekki smáglætu í
því að byggja landið allt. Á íslandi
býr þó alténd ein og sama þjóðin.
Hötundur er umdæmisstjóri Flug-
leiða i Austurlandi.
„Big-Band“-tónleikar
AÐ kvöldi 1. maí heldur „Big-Band“
Tónlistarskólans á Akureyri tón-
leika í Samkomuhúsinu á Akureyri.
Starf Jazzdeildar Tónlistarskól-
ans hefur verið með svipuðum
hætti og veturinn ’83—’84, en þá
hófst starfsemin fyrir alvöru.
Nemendur eru á aldrinum 17—40
ára.
„Big Bandið" fer til Húsavíkur í
dag og leikur í Samkomuhúsinu
fyrir Húsvíkinga og verður
Jazzklúbbur stofnaður.
Meðlimir „Stórsveitarinar” eru
bæði kennarar og nemendur Tón-
listarskólans og hópur af áhuga-
sömum hljóðfæraleikurum úr
ýmsum áttum.
Árni Scheving verður gestur á
tónleikunum á Akureyri.
Daihatsuumboðið
ÁRMÚLA 23. S-685870—81733.
FYRSTA FLOKKS ÞJÓNUSTA
— FYRSTA FLOKKS ENDURSALA.

Hann kostar aöeins kr.
324.000.
kominn á götuna.
Hækkandi rekstrarkostnaöur
fyrirtækja krefst
aukinnar hagkvæmni.
DAIHATSU CAB VAN 4WD 1000
er eitt af svörunum.
• Fjórhjóladrifiö tryggir þér akstur viö öll skilyröi
í byggö og utan.
• Daihatsu 1000 vélin tryggir þér snerpu, akst-
ursöryggi og minnstu hugsanlegu bensín-
eyöslu.
• Þriggja dyra háþekjuflutningsrými fullnægir öll-
um helstu þörfum meöalstórra og minni fyrir-
tækja.