Morgunblaðið - 30.04.1985, Blaðsíða 24

24 MORGUNBLAÐID, ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 1985
VÍETNAM
Um veruleika kommúnismans og lærdóma
Vesturlandabúa
Víetnamstríðinu mótmælt í Bandarfkjunum.
ÁRATUGUR er liðinn frá því Sai-
gon, þáverandi höfuðborg Suður-Ví-
etnama, féll í hendur svonefndrar
„Þjóðfrelsisfylkingar" landsins og
stjórnarhersveita frá Norður-Víet-
nam, og síðustu Bandaríkjamennirn-
ir hurfu þaðan á braut í augum
destra Vesturlandabúa táknuðu
þessir atburðir lok styrjaldarinnar I
Víetnam, sem staðið hafði með hlé-
um í þrjátíu ár, og af mestri hörku
síðustu tíu árin. Fall Saigon, sem var
síðasta vígi ríkisstjórnar Suður-
Víetnams, og valdataka „bráða-
birgðabyltingarstjórnarinnar'* virtist
mönnum líka fela í sér, að hörmung-
unum í landinu væri lokið. Bjartari
tímar hlytu að renna upp, þegar VI-
etnamar fengju að stjórna landi sínu
óskiptu, án erlendrar íhlutunar.
Sagan hefur leitt i ljós, að þessi
útbreidda skoðun var ekki á rök-
um reist, eins og margir urðu
raunar til að benda á þegar í apríl
1975. Hún var byggð á óskhyggju,
einfeldni eða vanþekkingu, og líka
blekkingum, sem skipulega var
haldið á lofti. Það er hvorki „þjóð-
frelsi" né hagsæld i hinu nýja Ví-
etnam. Þar er örbirgð, eymd og
grimmdarleg kúgunarstjórn, sem
ríkir í nafni andlausrar þráttar-
hyggju marxisma, í krafti eins
fjölmennasta herafla heims og i
skjóli sovéskrar útþenslustefnu.
{ þessari grein er ekki ætlunin,
að leggja mat á Víetnamstriðið
sem slíkt, eða svara því hversu vit-
urlega eða óviturlega staðið var að
styrjaldarrekstrinum í heild eða
einstökum þáttum hans. Á hinn
bóginn skal þess freistað, að gera
grein fyrir þeim veruleika, sem nú
blasir við i sameinuðu Vfetnam og
nágrannaríkjunum, og rifja upp
þá atburði er gerðust i kjölfar
þess, að kommúnistar tóku völdin.
Jafnframt sýnist ástæða til að
fara nokkrum orðum um þá lær-
dóma, sem Vesturlandabúar
hljóta að draga af atburðarásinni
í Suðaustur-Asiu á síðustu tíu ár-
um.
„ÞJÓÐFRELSIS-
BARÁTTAN“
Þegar styrjöldin i Vietnam stóð
sem hæst á miðjum sjöunda ára-
tugnum var það, að heita má, rikj-
andi skoðun á Vesturlöndum, að
þar væri háð „þjóðfrelsisbarátta"
gegn innlendum og erlendum kúg-
urum. Frá sjónarmiði róttækra
vinstri manna var um að ræða
„stríð fátækrar bændaalþýðu gegn
bandariskum heimsvaldasinnum
og leppum þeirra", eins og það hét
í Þjóðviljanum og hjá göngugörp-
um Víetnamnefndanna á þessum
árum. Það var talin fásinna hin
mesta, að átökin i Vietnam ættu
eitthvað skylt við alþjóðlegan
kommúnisma eða sovéska heims-
valdastefnu. Þvi var haldið fram
af fjölmiðlamönnum Vesturlanda,
að Þjóðfrelsisfylkingin í Suður-
Vietnam væri samfylking ólíkra
skoðanahópa og lyti ekki stjórn
kommúnista eða stjórnarinnar i
Hanoi. Þeirri kenningu banda-
rískra ráðamanna, að fall Suður-
Víetnams hlyti að leiða til til þess,
að nágrannarikin féllu eitt af öðru
i hendur kommúnista og kæmust
þar með undir áhrifavald Sovét-
stjórnarinnar, var vísað á bug.
Hún þótti til marks um pólitiskt
ofstæki og fáfræði um aðstæður í
Suðaustur-Asíu.
Dr. Þór Whitehead, prófessor,
bendir á það í nýlegri ritgerð um
lærdóma Víetnamstriðsins
(„Frelsi er ánauð", Frelaið, 2. hefti
1984, einnig til sérprentað), að á
þessum árum var jafnvel dregið i
efa, að valdhafar í Norður-
Vietnam aðhylltust kommúnisma
í raun og veru. „Þeir væru allir
með tölu friðelskandi þjóðernis-
sinnar, sem þráðu það eitt að
hætta áratuga hernaði og helga
sig hrisgrjónarækt í sameinuðu
föðurlandi sinu. Slikir öðlingar
ágirntust ekki annarra þjóða lönd.
Ráðstjórninni hefðu þeir bundist
til að útvega sér vopn, svo að þeir
gætu hrakið erlenda yfirdrottnara
á burt úr Víetnam. Ef Banda-
ríkjaher hefði sig á brott úr land-
inu, kæmist umsvifalaust á friður
í þessum hrjáða heimshluta og
ráðstjórnin glataði itökum sinum i
Hanoi. Allir, sem ekki væru á
bandi amerískra heimsvaldasinna,
ættu að styðja „þjóðfrelsisöflin"
til sigurs," skrifar dr. Þór.
Á þaki Pittman-byggingarinnar í
Saigon 29. aprfl 1975. Síðustu
Bandaríkjamennirnir fara frá Suð-
ur-Víetnam og fleiri vilja slást í hóp-
inn en unnt er að koma fyrir í þyrl-
unni.
SVIK KOMMÚNISTA
„Ég ítreka það, sem ég hef áður
sagt, að stjórnin i Hanoi og bráða-
birgðabyltingarstjórnin hafa aldr-
ei viljað þröngva kommúniskum
stjórnarháttum upp á Suður-Víet-
nam. Við viljum aðeins, að þar
verði komið á fót samsteypu-
stjórn, er styðji frið, sjálfstæði,
hlutleysi og lýðræði." Þessi orð
voru höfð eftir Le Duc Tho, aðal-
samningamanni Norður-Víet-
nama og síðar handhafa friðar-
verðlauna Nóbels, á blaðamanna-
fundi árið 1972.
Raunin varð önnur, og enginn
vafi leikur á þvi, að Le Duc Tho
var aðeins að slá ryki í augu
manna. Hanoi-stjórnin og erind-
rekar hennar í skæruliðahreyfing-
unni ætluðu sér aldrei, að leyfa
hinum „nytsömu sakleysingjum" i
Þjóðfrelsisfylkingunni að komast
til valda eða heimila sjálfstjórn
suðurhlutans. Þegar eftir fa.ll Sai-
gon 30. apríl 1975 [sem gefið var
nýtt nafn og heitir nú Ho Chi
Minh-borg] var hafist handa um
algera sameiningu suðurhlutans
við norðurhlutann, sem varð að
veruleika ári siðar, og upprætingu
þeirra einstaklinga og samtaka,
sem andvigir voru sósialisma.
Skipti þá engu hvort þeir voru
liðsmenn og jafnvel leiðtogar
Þjóðfrelsisfylkingarinnar eða
bandamenn hinnar föllnu stjórnar
í Saigon.
Á sama tíma og Víetnamnefndir
á Vesturlöndum voru í gleðivimu
yfir sigri „bændaalþýðunnar" hófu
kommúnistar að flytja hundruð
þúsunda íbúa Suður-Víetnams i
svonefndar „endurhæfingarbúð-
ir“. Þar var einkum um að ræða
fyrrum ríkisstarfsmenn og her-
menn, og einnig lækna, lögfræð-
inga, kennara, blaðamenn og aðra
menntamenn, sem talið var að að-
hylltust „villukenningar“ og
„borgaralegt siðferði" og gætu því
tafið sameiningu landsins og upp-
byggingu sósialismans. Engar
áreiðanlegar upplýsingar eru fyrir
hendi um það, hversu margir hafa
orðið að dúsa i þessum fangabúð-
um, né heldur hver örlög alls
þessa fólks hafa orðið. Vitað er að
nú eru starfræktar fjörtíu slikar
„endurhæfingarbúðir" í suður-
hluta Víetnams og er talið að þar
séu ekki færri en tiu þúsund fang-
ar og kannski allt að hundrað þús-
und.
Vistin i „endurhæfingarbúðun-
um“ er ömurleg. Mannréttinda-
samtökin Amnesty International
hafa fylgst gaumgæfilega með
þeim, og segja í skýrslum sínum,
að fangarnir þjáist af næringar-
skorti og margs konar alvarlegum
sjúkdómum, og fái ekki læknis-
aðstoð.
Gúlagin í suðurhluta Vietnams
(sem talin eru eiga sér hliðstæður
í norðurhlutanum, sem lotið hefur
stjórn kommúnista frá þvi á
fjórða áratugnum) eru ekki aðeins
grimmileg og ómennsk. Þau bein-
ast gegn hagsmunum Vietnama
sjálfra. Sú ráðstöfun, að loka best
menntuðu þegnana inni í fanga-
búðum af ótta við gagnrýna hugs-
un þeirra, kemur i veg fyrir þá
efnahagslegu og tæknilegu við-
reisn, sem er forsenda framfara í
landinu. Á henni virðist engin
skynsamleg skýring til; sennilega
er hún afurð þess órökvísa
mannhaturs, sem marxismi leiðir
hvarvetna af sér.
FÁTÆKTARRÍKI
Með marxisma að leiðarljósi
hefur efnahagslif hins sameinaða
Víetnams einnig verið skipulagt,
og „fimm ára áætlun" frá 1975 um
uppbyggingu þungaiðnaðar, þar
sem höfuðatvinnugreinin, land-
búnaöur, var vanrækt, leiddi til
hrikalegra áfalla og aukinnar ör-
birgöar. Bann við einyrkju í suð-
urhlutanum og nauðungarflutn-