Morgunblaðið - 12.05.1985, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGtfH 12. MAÍ 1«85
-27
Með ferð og batalíkur
siúk o linga sem fengið
i o o a leghálskrabba
vernig er
meðferð við
krabbameini
í leghálsi og
batahorfur
sjúklinga?
Kristján Sigurðsson yfirlækn-
ir Leitarstöðvarinnar sagði
sjúkdóminn skiptast niður i 4
stig. „Á fyrsta stigi er sjúkdóm-
urinn bundinn við leghálsinn
sjálfan, á næsta stigi er dreifing
fyrir utan leghálsinn en í næsta
nágrenni, á þriðja stigi er dreif-
ing um allt grindarholið, og á
fjórða stigi dreifing fyrir utan
grindarholið, og einnig í blöðru
og þörmum."
Meðferð við þessum sjúkdómi
er þrfþætt. Á byrjun fyrsta stigs
dugir fleygskurður oftast einn
og sér, á næsta stigi þar fyrir
ofan er beitt innri geislameðferð
og meiri háttar skurðaðgerð og i
einstaka tiLfelli ytri geislun ef
það finnst eitthvað í eitlastöðv-
unum og grunur er um frekari
dreifingu. Á hærri stigum er ein-
göngu beitt geislameðferð, bæði
innri og ytri. Eftir þessa með-
ferð koma konurnar allar reglu-
lega í eftirlit, fyrst á tveggja til
hefur ekki eingöngu áhrif á æxl-
isvef, — heldur einnig heilbrigð-
ar frumur. Með þeirri tækni sem
notuð er í dag er ekki mögulegt
að breyta hleðslu í þeim radí-
umhylkjum sem notuð eru nú við
svokallaða innri geislun eftir að
þeim hefur verið komið fyrir
inni í sjúklingnum.
„Við gætum þess að geislunin
fari ekki upp fyrir ákveðið há-
mark, en það er oft erfitt að eiga
við þetta sökum nálægðar við
viðkvæm líffæri, svo sem blöðru
og þarma. Ef við værum með
fullkomnari tæki gætum við
takmarkað geislamagnið og
reiknað út geisladreifinguna i
hverjum sjúklingi fyrir sig. Með
þvi móti hefðum við möguleika á
að gefa betri og fullkomnari
meðferð. Til er sérstakt tæki,
svokallað eftirhleðslutæki, og
með því er hugsanlega hægt að
skraddarasauma hleðsluna mið-
að við hvern sjúkling ef svo má
að orði komast. Tækið kostar
milli tvær og þrjár milljónir is-
lenskar og með notkun þess er
einnig hægt að koma i veg fyrir
að læknar og hjúkrunarfólk sem
vinnur við þetta fái i sig geisla.“
Hió nýja tæki sem gæti
gefið betrí geislameðferð
en þá sem nú þekkist.
Lj6»mynd/BJ
Biðstofa Leitarstöðvarínnar í hinn nýja húsi f Skógarhlíð.
Spyrlar sjá um að fá upplýsingai Leitarstöðin býr yfir fullkomnu tölvukerfi
um heilsufarssögu hverrar konu. sem fylgist m.a. með mætingum kvennanna.
þriggja mánaða fresti í tvö til
þrjú ár, og svo á hálfsárs til árs-
fresti í allt að tíu ár.
„Um það bil tveir þriðju þeirra
kvenna sem greinast með
krabbamein eru með sjúkdóm-
inn á fyrsta stigi og má segja að
það sé m.a. árangur leitarstarfs-
ins,“ sagði Kristján. „Þvi fyrr
sem sjúkdómurinn greinist, því
betri eru batalíkur.“
Margar konur sem farið hafa i
i geislameðferð hafa kvartað um
| aukaverkanir. Geislameðferð
Dr. Kristján Sigurðssor: yfirlæknir stöðvarinnar
ÁRA
Eg fór til heimilis-
læknis í janúar i
fyrra. Þá var ég
komin með stöðug-
ar blæðingar og
skildi ekkert i þvi
hvað ég var alltaf þreytt og þrek-
laus. Heimilislæknirinn spurði mig
hvort ég hefði farið f krabbameins-
skoðun, og ég sagði sem var að ég
hefði aldrei farið þrátt fyrir að ég
hefði fengið ótal bréf frá Leitar-
stöðinni þar sem ég var hvött til að
mæta. Hann tók sýni og sendi það í
ræktun. Stuttu síðar kom í ljós að
eitthvað var að og ég fór í fyrsta
sinn f rannsókn hjá Leitarstöðinni."
Við sitjum i eldhúskróknum i
einu af gömlu húsunum f Hafnar-
firði hjá fimm barna móður, en hún
er ein þeirra kvenna sem hefur
þurft að fara f aðgerð vegna
krabbameins i leghálsi. „Eg hafði
fengið bréf frá Leitarstöðinni frá
þvi ég var 25 ára, og þegar ég horfi
til baka sé ég að ég var alltaf að
finna mér eitthvað til afsökunar til
að fara ekki, ég fór ekki vegna þess
að mig vantaði pössun fyrir börnin,
ég fór ekki vegna þess að ég var
ófrfsk, alltaf fann ég mér eitthvað
til. Kristján Sigurðsson sagði mér
strax að eitthvað væri að, og bjó
mig undir að ég yrði kölluð inn
hvenær sem væri, því ég þyrfti að
gangast undir svokallaðan fleyg-
skurð. Stuttu síðar hafði hann sam-
band við mig og bað mig að koma í
aðgerðina 28. febrúar. Þá var aftur
tekið sýni og sett í ræktun og þá
kom í ljós að það þurfti að gera
meira. En hefði ég farið reglulega í
skoðun hefði ég aldrei þurft að fara
nema í fleygskurðinn.
Þetta var mikið áfall fyrir mig.
Ég hafði ekki haft neinar sérstakar
áhyggjur af fleygskurðinum, systir
min hafði farið í þá aðgerð og allt
gengið vel. En hún hafði líka mætt
reglulega í skoðun.
Að fleygskurðinum loknum tók
við geislameðferð, bæði innri og
ytri. Og í maílok gekkst ég undir
uppskurð þar sem legið og eggja-
stokkarnir voru fjarlægð.Ég var
lengi að jafna mig á eftir, kom heim
10. júní og byrjaði ekki að vinna úti
aftur fyrr en í september. Ég vann
fram f byrjun desember, en þá varð
ég fyrir því óláni að detta niður
stiga hér i húsinu og brotnaði á
báðum fótum. Ég byrjaði ekki að
vinna aftur fyrr en en 1. aoril sl.
Ég varð strax vör við aukaverk-
anir af geislameðferðinni, ég var
mjög slöpp og skrítin, þunglynd og
grátgjörn, en það er mjög ólíkt mér.
Ég óttaðist að ég myndi verða
þannig áfram og leist ekkert á mál-
in. Ekki bætti úr skák að ég gat
engum um kennt nema sjálfri mér
og mínum eigin trassaskap. Veik-
indin komu líka niður á öllu heimil-
isfólkinu, þetta var einnig erfitt
fjárhagslega, því tekjur heimilisins
minnkuðu, þar sem ég hef unnið úti
allan daginn. Mér fannst lfka erfitt
að segja fólkinu mínu frá þessu, því
flestir óttast þennan sjúkdóm og
búast við hinu versta.
Á sl. ári var ég svæfð fimm sinn-
um vegna þessara aðgerða, og finn
ýmis eftirköst eftir þessar svæf-
ingar fyrst í stað var ég mjög
gleymin en minnið hefur verið að
koma smátt og smátt. Ég tek dag-
lega inn hormónatöflur til að draga
úr afleiðingum aðgerðarinnar, ég er
að mörgu leyti heppin, á min fimm
börn, fékk mjög góða læknishjálp,
var með góða lækna og hjúkrunar-
fólk og það tókst alveg að koma veg
fyrir þetta.
Veikindi mín hafa breytt hugsun-
arhætti mínum varðandi heilsu-
gæslu eða fyrirbygjandi læknis-
hjálp. Mér finnst ófyrirgefanlegt að
fara ekki í skoðun sem öllum er
boðið upp á, þeim nánast að kostn-
aðarlausu. Ég get ekki fyrirgefið
mér að hafa trassað þetta, því þetta
er ekkert einkamál mitt, kemur
niður á fjölskyldunni og mörgum
fleirum, tekur pláss á sjúkrahúsum
frá öðrum. Ég vona sannarlega aö
konur vakni og láti ekki hjá líða að
fara regluiega f krabbameinsskoð-
un.“