Morgunblaðið - 12.05.1985, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. MAÍ 1985
37

Vatn er leidur vökvi
sem að varast ber.
í viskíblandi drekkandi
í neyð það er.
Afskaplega væri nú gaman ef
maðurinn kæmist af án meiri
vatnsnotkunar en greinir í gam-
anljóði Sigurðar Þórarinssonar.
Það mundi leysa margan vanda
mannkyns. Hungursvæðin í Afr-
íku ekki blasa við á skjánum,
eftir að náttúran hefði orðið
undan álaginu af mannfjöldan-
um og hringrás vatnsins aftur
komin f skaplegt horf. Varla
þurfum við hér á eyju norður í
Atlantshafi að hafa áhyggjur af
þurrki meðan vatnið gusast
óþarflega titt úr lofti, lækir
skoppa og árvatnið fossar um
allar hlíðar. Og þó! Ætli við,
arkitektar okkar eigin framtíð-
ar, getum ekki jafnvel fordjarfað
það? Bara alveg óvart, eins og
krakkarnir segja.
Aðvörunarbjalla klingdi í koll-
inum undir tali Þórodds Sigurðs-
sonar vatnsveitustjóra, er hann
tók að nefna kuldaþolnar bakt-
eríur í vatni, sem að vísu hefðu
lítt plagað hér í drykkjarvatni
nema í einu kauptúni og á einum
sveitabæ. Væru raunar ekki
lifshættulegar en til ama í melt-
ingarfærum. Hann var að hvetja
sveitarstjórnarmenn á höfuð-
borgarsvæðinu til þess að fara
varlega með öll efni á vatnsöfl-
unarsvæðum, ekki sist þar sem
gljúp hraun eru og sprungubelti.
Til dæmis hér í Heiðmörkinni
þar sem borvatn er tekið við af
Gvendarbrunnavatni fyrir
Reykvíkinga.
Þetta er vitanlega mál sem
menn verða að vera sér meðvit-
andi um, ekki sist ef um er að
ræða vatn fyrir helming þjóðar-
innar. Þegar fólkvangur tók til
starfa með skiðasvæði i Bláfjöll-
um, þaðan sem vatnið úr þessu
mikla úrkomusvæði hripar niður
í gegnum hraunin og undir þeim
niður á vatnsbólasvæðið, voru
frá upphafi gerðar ráðstafanir
til að flytja með sogbilum allt
skolp úr tönkum i holræsakerfi
Reykjavíkur. Og var svo gert
með ærnum kostnaði þar til lögð
var skolplögn frá nýja skálanum
út fyrir vatnsverndarsvæðið.
Enda ekkert vit að eiga á hættu
að fá gerla i drykkjarvatn hálfr-
ar þjóðarinnar með úrgangi frá
fólki eða húsdýrum. Þetta land
er nefnilega svo ungt og hrip-
lekt. Getur valdið nokkrum
vanda þar sem útivistarsvæði
eru á vatnsöflunarstöðum. í
landi þar sem helst þarf að setja
lík undir hvert tré ef það á veru-
lega að dafna, sbr. gróðurinn í
kirkjugörðunum, er óneitanlega
freistandi að demba ómældum
húsdýraáburði undir hvert gróð-
ursett tré. Ætli ekki megi finna
einhverja aðra aðferð þar sem
vatnsból eru undir, nú á trjá-
ræktarári?
En hvað munar svosem um
skaðlitlar bakteríur eða vægar
magakveisur þegar litið er til
annars þess sem dembt er i gljúp
hraunin? Árni bóndi i Garði í
Mývatnssveit skrifar svo í grein
i þessu blaði um setið sem dælt
er í þró i kisilgúrverksmiðju:
„Þar sest hluti setsins, afgang-
urinn rennur niður í hraunið og
er kominn eftir 7,Í4 daga niður í
vatnið aftur. Setinu úr þrónni er
síðan dælt inn í verksmiðjuna
hvern dag ársins, en í leiðinni er
blandað 100 tonnum á ári af
brennisteinssýru í setið, sem þar
næst er síað í þar til gerðum siu-
dúk og affallið látið fara sömu
leið í Mývatn og fyrra grugg, en
nú að viðbættri sýrunni. Af síu-
dúknum fer svo setkakan áfram
og er þá bætt í hana 27 tonnum á
viku af eitursóda eða um 1400
tonnum á ári. Einhvern veginn
fer að læðast inn i grun þeirra,
sem til vesalinga eru taldir að
drykkurinn sé þarna tekinn að
verða lítt hollur. Eitt efni enn er
notað i verksmiðjunni og fer
þarna með. Þar á ég við oliueyð-
inn Sator. í verksmiðjunni eru
notaðar þó nokkrar tunnur af
honum á hverju ári, 200 litrar
hver. En efni þetta gengur i
samand við vatn og er því mörg-
um sinnum hættulegra en olía,
þar sem allt vatn er kemst i
snertingu við efnið verður oliu-
mengað. Þetta efni er svo eitrað
að víða erlendis er það bannvara,
en þykir hér gott fyrir lífríki
Mývatns."
Efnafræðingurinn Vésteinn og
fræðari minn lét okkur stelpur á
rannsóknastofunni hjá sér á
hjalteyri á sinum tima fara með
meiri gát en þetta með brenni-
steinssýruna, enda brenndi ýr-
ingurinn af henni óspart fallegu
hvitu sloppana okkar, ef ekki var
að gætt. Þvi detta nú af mér
dauðar lýs, ef eiturefnum er
bara reglulega hleypt niður i
hraunin og enginn veit hvert þau
fara. Einhvern tíma ku réttir að-
ilar hafa ætlað að fara að athuga
málið. En svo kom gos í Kröflu.
Málinu var frestað meðan óvissa
ríkti á staðnum. En haldið
áfram að setja þessi efni ofan i
hraunin. Enda hafa menn ekki
orðið þeirra varir. Minnir mig á
góðan mann sem sagði þegar
bent var á að þyrlaðist sjór úr
útrásum skolpröranna í fjöru-
borðinu í Reykjavík inn yfir bæ-
inn þegar hvessir og vísast með
veirum í: „Kjaftæði!" sagði sá
góði maður, „ég er alinn upp hér
í Skuggahverfinu og aldrei hefi
ég séð neinar veirur!“ Það sem
maður sér ekki með berum aug-
um er vitanlega ekki til.
En slíkt á til að síga á meðan
allir loka augum. Nýlega sá
Gáruhöfundur í fyrsta skipti
með eigin augum deyjandi tré
vegna súra regnsins — sem eng-
inn sér sýruna í. Þarna stóöu í
skógi þessi gömlu stóru tré sem í
áratugi höfðu baslast við að ná
slíkri stærð. Þegar maður hafði
lært að þekkja sjúkdómsein-
kennin fór ekki á milli mála hve
mörg þeirra voru farin að láta á
sjá. Toppurinn orðinn rúnnaður,
greinarnar lafandi slappar
niður, barrið gulnað sem á
hausti þótt vor væri í lofti. Þetta
er líka haustboði. Eitt og eitt tré
í lundinum þegar dautt. Þetta
var dapurleg sjón. Enginn sá
þetta koma. Nú er ekki hægt að
bjarga þessum trjám. Kannski
ekki öllum skóginum. Svona geta
hlutirnir læðst að þeim sem ekki
ugga að sér. Það er vist lifið. En
ósköp er það dapurlegt.
En skrælna úr þurrki ég vist ei
vil. Og þá er líklega eins gott að
við, arkitektar framtíðarinnar,
förum ekki að miga i brunninn
okkar eins og garpur sá i Gerplu
er mestur þótti um Vestfirði,
Butraldi Brúsason, er meig í
brunn bónda að gistilaunum, svo
eigi varð vatn nýtt.
4
Peningamarkaðurinn
GENGIS-
SKRÁNING
9. maí 1965
Kr. Kr. Toll-
Ein. KL 09.15 Knup Sala
1 Doflari 42,000 42,120 42,040
ISLpund 51,618 51,765 50,995
Ksn. dolhri 30,424 30311 30,742
1 Dönskkr. 3,7234 3,7340 3,7187
1 Norsk kr. 4,6486 4,6619 4,6504
lSenskkr. 4,6238 4,6370 4,6325
1 Fl mark 6,4536 6,4720 6,4548
1 Fr. fnnld 4,3933 4,4059 43906
1 Bdg. fraaki 0,6651 0,6670 0,6652
1 Sv. franld 153760 15,9214 15,9757
1 lloll. gyllini 113678 11,9017 113356
f V-þ. nurk 133971 13,4354 13,1213
lÍLlíra 0,02105 0,02111 0,02097
1 Ansturr. sch. 13992 1,9046 1,9057
1 PorLesmdo 03340 03347 03362
ISp.pesetí 03375 03381 03391
1 Jip-yen 0,16636 0,16684 0,16630
1 írskt pund SDR. (Séret 41311 41,930 41,935
dráttaiT.) 41,4340 413524 413777
1 Belg. franki 0,6617 0,6636 >
INNLÁNSVEXTIR:
Sparisjóðsbækur____________________ 24,00%
SparifjóðtrfHkninoar
imö 3ja minaóa uppsögn
Alþýöubankinn................ 27,00%
Búnaöarbankinn............... 25,00%
lönaöarbankinn1!............. 25,00%
Landsbankinn................. 25,00%
Samvinnubankinn.............. 27,00%
Sparisjóöir3*................ 25,00%
Útvegsbankinn................ 25,50%
Verzlunarbankinn............. 27,00%
maö 6 mánaöa uppsðgn
Alþýóubankinn................ 30,00%
Búnaöarbankinn............... 29,50%
lönaöarbankinn1)..............31,00%
Samvinnubankinn.............. 31,50%
Sparisjóöir3*................ 28,50%
Útvegsbankinn................ 29,00%
Verzlunarbankinn............. 30,00%
meö 12 mánaöa uppsögn
Alþýðubankinn................ 32,00%
Landsbankinn................. 28,50%
Sparisjóöir3*..................3230%
Útvegsbankinn................ 30,50%
maö 18 mánaöa uppsögn
Búnaðarbankinn............... 37,00%
Innlánaakirteini
Alþýöubankinn................ 30,00%
Búnaöarbankinn...... ........ 29,50%
Samvinnubankinn............. 31,50%
Sparisjóöir.................. 30,00%
Útvegsbankinn..................3030%
Verðtryggöir reikningar
miðað viö lánakjaraviaitölu
maö 3ja mánaöa uppaögn
Alþýöubankinn.................. 4,00%
Búnaöarbankinn.................. 230%
lónaðarbankinn11............... 2,00%
Landsbankinn........ 130%
Samvinnubankinn................ 1,00%
Sparisjóöir3>.................. 1,00%
Útvegsbankinn.................. 2,75%
Verzlunarbankinn............... 1,00%
maö 6 mánaöa uppsögn
Alþýöubankinn.................. 6,50%
Búnaöarbankinn................. 3,50%
lönaðarbankinn1*............... 3,50%
Landsbankinn................... 3,50%
Samvinnubankinn................3,50%
Sparisjóöir3'................... 330%
Útvegsbankinn.................. 3,00%
Verztunarbankinn............... 2,00%
Ávísana- og hlaupareikningar:
Alþýöubankinn
— ávisanareikningar....... 22,00%
— hlaupareikningar........ 16,00%
Búnaóarbankinn................. 12,00%
lónaóarbankinn................. 11,00%
Landsbankinn................... 12,00%
Samvinnubankinn
— ávisanareikningar....... 19,00%
— hlaupareikningar........ 12,00%
Sparisjóöir.................... 18,00%
Útvegsbankinn.................. 12,00%
Verzlunarbankinn............... 19,00%
Stjömureikningar
Alþýðubankinn2*................ 8,00%
Alþýöubankinn..................9,00%
Safnlán — heimilialán — IB-lán — plúalán
meö 3ja til 5 mánaöa bindingu
lönaöarbankinn............... 25,00%
Landsbankinn................. 25,00%
Sparisjóöir.................. 25,00%
Samvinnubankinn.............. 27,00%
Útvegsbankinn................ 25,50%
Verzlunarbankinn............. 27,00%
6 mánaöa bindingu eöa lengur
lönaöarbankinn............... 28,00%
Landsbankinn................. 25,00%
Sparisjóöir.................. 28,50%
Útvegsbankinn................ 29,00%
Verztunarbankinn............. 30,00%
1) Mánaðartega er borin aaman áraávöxtun
á verötryggöum og óverötryggöum Bönua-
reikningum. Áunnir vextir veröa leiðréttir í
byrjun luaata mánaöar, þannig aö ávöxtun Utvegsbankinn................. 10,00%
veröi miðuö viö þaö reikningaform, aem Verztunarbankinn.............. 10,00%
tuerri ávðxtun ber á hverjum tíma.
2) Stjömureikningar eru verötryggðir og ÚTLÁNSVEXTIR:
geta þair aem annaö hvort aru ektri en 64 ára Almennir víxlar, forvextir
eöa yngri en 16 ára atotnaö alíka reikninga. Landsbankinn.....................294»
Sérboð
óbondid fé*
Landsbanki, Kjörbók: .....
Útvegsbanki, Abót: .......
Búnaöarb., Sparib. m. sérv.
Verzlunarb., Kaskóreikn: ...
Samvinnub., Hávaxtareikn.
Alþýöub., Sérvaxtabók: ....
Sparisjóöir, Trompreikn: ...
Bundiöfé:
Iðnaöarb., Bónusreikn: ...
Búnaðarb., 18 mán. reikn: .
VaxteMOr. VerMrygg,- tarelur veete
Nafnvsxtlr (úttsktargj.) tfmabll og/söa vsrðbóta
32,5 2,1 3 mán. 1 áári
. 24-32,8 1 mán. 1 áári
33,0 1.8 3 mán. 1 áári
. 24-33,5 3 mán. 4 áári
. 24-32,5 3 mán. 1 áári
. 30-36,0 3mán. 2 áárí
3,5 4 á ári
31,0 1 mán. Allt aö 12 á ári
37,0 6mán. 2 á ari
Innlendir gjokhiyritrwkninjgr
BandaríkjadoHar
Alþýðubankinn.................9,50%
Búnaöarbankinn.................84»%
lónaðarbankinn................8,00%
Landsbankinn..................8,00%
Samvinnubankinn................84»%
Sparisjóöir...................8,50%
Útvegsbankinn.................8,00%
Verzlunarbankinn..............7,50%
Steríingapund
Alþyöubankinn.................9,50%
Búnaóarbankinn............... 12,00%
lönaöarbankinn..... ........ 11,00%
Landsbankinn.................13,00%
Samvinnubankinn.............. 13,00%
Sparisjóöir.................. 12,50%
Utvegsbankinn................ 12,00%
Verzlunarbankinn.............10,00%
Veetur-þýak mörk
Alþýöubankinn..................44»%
Búnaðarbankinn................5,00%
lönaöarbankinn............... 5,00%
Landsbankinn................. 5,00%
Samvinnubankinn...............5,00%
Sparisjóöir.................. 5,00%
Útvegsbankinn.................5,00%
Verzlunarbankinn..............4,00%
Dantkar krónur
Alþýöubankinn................. 930%
Búnaóarbankinn............... 10,00%
lönaöarbankinn............... 8,00%
Landsbankinn.................10,00%
Samvinnubankinn..............10,00%
Sparisjóðir..................10,00%
Útvegsbankinn.................. 304»
Búnaöarbankinn.................29,50
lónaöarbankinn.................29,50
Verzlunarbankinn................314»
Samvinnubankinn.................314»
Alþýöubankinn..................31,00
Sparisjóðimir..................30,50
Viötkiptevixlar
Alþýöubankinn................ 32,00%
Landsbankinn................. 30,00%
Búnaöarbankinn............... 30,50%
lönaöarbankinn............... 32,00%
Sparisjóðir...................31,50%
Samvinnubankinn.... ......... 32,00%
Verzlunarbankinn............. 32,00%
Útvegsbankinn................ 32,00%
Yfirdráttarián af hlaupareikningum:
Landsbankinn...... ...........30,00
Utvegsbankinn..................31,00
Búnaöarbankinn ................30,50
lónaöarbankinn.................32,00
Verzlunarbankinn...............32,00
Samvinnubankinn................32,00
Alþýöubankinn................. 32,00
Sparisjóöimir..................31,00
Endurteljanleg lán
tyrír innlendan markaö______________26415%
lán í SDR vegna útflutningtframl...... 10,00%
Skuldabréf, almenn:
Landsbankinn...................32,00
Útvegsbankinn..................33,00
Búnaöarbankinn................ 32,00
lönaðarbankinn.................34,00
Verzlunarbankinn.............. 33,00
Samvinnubankinn................ 344»
Alþýöubankinn................. 34,00
Sparisjóöimir................. 32,50
Viötkiptatkuldabráf:
Utvegsbankinn................ 34,00
Búnaöarbankinn.................33,00
Verzlunarbankinn............... 354»
Samvinnubankinn................35,00
Sparisjóöimir------------------33^50
1/ntAtnmnft IX— „Jl
veroiryggo lan mioao vio
lansKfaravisnoiu
í allt aö 2% ár...................... 4%
lengur en 2V4 ár....................... 5%
Vanskilavextir_________________________48%
^---‘tmnnli -L-U.L-H
uveroiryggo tKuioaDref
utgefm fyrir 11.08.’84.............. 344»%
Lífeyrissjóðslán:
Lifeyrittjóöur ttarítmanna ríkitint:
Lánsupphæö er nú 300 þúsund krónur
og er lániö vísitölubundiö meö láns-
kjaravísitölu, en ársvextir eru 5%.
Lánstími er allt aö 25 áir, en getur veriö
skemmri, óski lántakandl þess, og eins
ef eign sú, sem veö er í er lítilfjörteg, þá
getur sjóðurinn stytt lánstímann.
Lífeyrittjóöur verzlunarmanna:
Lánsupphæö er nú eftir 3ja ára aöild aö
lifeyrissjóönum 168.000 krónur, en fyrir
hvern ársfjóröung umfram 3 ár bætast
viö lánið 14.000 krónur, unz sjóösfélagi
hefur náö 5 ára aöild aö sjóönum. A
tímabilinu frá 5 til 10 ára sjóösaöild
bætast viö höfuöstól leyfllegrar láns-
upphæöar 7.000 krónur á hverjum árs-
fjóröungi, en eftir 10 ára sjóösaölld er
lánsupphæöin orðin 420.000 krónur.
Ettir 10 ára aöild bætast vlö 3.500 krón-
ur fyrir hvern ársfjóröung sem líöur. Því
er í raun ekkert hámarkslán í sjóönum.
Höfuöstóll lánslns er tryggöur meö
lánskjaravisitölu, en lánsupphæöln ber
nú 5% ársvexti. Lánstiminn er 10 til 32
ár aó vali lántakanda.
Þá lánar sjóöurinn meö skilyröum
sérstök lán til þeirra, sem eru eignast
sína fyrstu fasteign og hafa greitt tll » -
sjóösins samtellt i 5 ár, kr. 460.000 til
37 ára.
Lánskjaravisitalan fyrir maí 1985 er
1119 stig en var fyrir apríl 1106 stig.
Hækkun milll mánaöanna er 1,2%. Mió-
aö er við vísitöluna 100 í júní 1979.
Byggingavfsitala fyrir apríl tll júní
1985 er 200 stig og er þá miöaó vlö 100
í janúar 1983.
Handhafaskuldabréf f fasteigna-
viöskiptum. Algengustu ársvextlr eru nú
18-20%.