Morgunblaðið - 31.05.1985, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 31. MAÍ 1985
17
Vil fá foreldra mína
hingað til mín
— segir Ari Huvnh
Kínverjinn Ari Huynh, er einn
þeirra flóttamanna, sem komu
hingað til landsins { september
1979. Meó honum komu kona
hans, fjögur börn og migur. Stefna
víetnamskra stjórnvalda var og er
sú aó leyfa þeim, sem fæddir eru í
Kína eða eru Kínverjar ad uppruna
að fara úr landi gegn hárri greiðslu
í peningum eða gulli. Allt frá því
stríðinu lauk höfðu Ari og fjöl-
skylda hans lagt fyrir fé til að
komast úr landi.
Hélt fyrst ég væri að fara
til írlands
„Við bjuggum rétt hjá Saig-
on,“ sagði Ari þegar hann var
spurður um hvernig líf hans
hefði verið í Víetnam. „Þar átt-
um við ágætis hús og okkur leið
vel. Ég er kokkur og vann fyrir
herinn um nokkurt skeið, en var
búinn að stofna eigið fyrirtæki
þar sem öll fjölskyldan vann við
að setja saman kúlupenna og
selja.
Eftir að N-Víetnamarnir
komu varð lífið sífellt erfiðara,
svo að við ákváðum að fara. Við
vorum nokkuð mörg, sem keypt-
um okkur stóran bát saman en
hann fengum við hjá stjórnvöld-
um. Eftir níu daga á hafi var
báturinn ónýtur og við hrökt-
umst á hafinu i fimmtán daga.
Þá kom þýskt flutningaskip
okkur til bjargar, tók okkur um
borð og kom okkur til Malaysíu.
Þar vorum við í flóttamannabúð-
um í þrjá mánuði þar til okkur
var boðið að koma til íslands. Ég
var nú svo vitlaus að ég hélt
fyrst að verið væri að tala um
írland þar til mér var sýnt á
korti hvar landið var.“
Okk'ir líður vel
„Síðan við komum hingað hef
ég unnið á ýmsum stöðum og nú
síðast í Vörumarkaðinum úti á
Granda. Við erum nýflutt í eigin
íbúð og okkur líður vel. Allir eru
okkur hjálplegir og góðir. Að
vísu hef ég engan samanburð við
önnur lönd því ég hef bara búið
hér og í Víetnam, en ég er hvað
ánægðastur með að hér er eng-
inn ofsalega ríkur né fátækur,
allir eru jafnir.
Morgunblaöiö/Friðþjófur
Ari Huynh við vinnu sína í Vöru-
markaðinum.
Ég hef engan áhuga á að flytja
til Víetnam, en ég gæti hugsað
mér að fara þangað i stutta
heimsókn. Það eina sem ég
sakna frá Víetnam eru foreldrar
mínir og hef ég verið að reyna að
fá þau hingað til mín. Við höfum
nægilegt húsrými fyrir þau eftir
að við fluttum hingað og okkur
langar til að þau fái tækifæri til
að sjá barnabörnin aftur eftir öll
þessi ár.
Tengdafaðir minn kom hingað
í fyrra. Hann var hjá okkur í
fimmtíu daga, en þá dó hann.
Við vorum mjög þakklát fyrir að
fá að hafa hann hjá okkur þenn-
an stutta tíma. Munurinn á
Asíubúum og fslendingum er sá
að okkur er mikið kappsmál að
geta séð fyrir foreldrum okkar í
ellinni en íslenskir unglingar
kveðja foreldrana og fara að
heiman átján ára. Nú þegar ég el
mín börn upp legg ég ekki
áherslu á að það sé eins og tíðk-
ast í Víetnam. Þau eiga eftir að
búa hér allt sitt líf og verða að
læra að haga sér og hugsa eins
og íslendingar."
KG
Þótti bara allur heimurinn
fagur — en ekki lengur
— segir vietnamski flóttamaðurinn Halldór Nguyen
ræningjar sem hirtu af okkur það
litla sem við áttum af mat.
Eftir tveggja mánaða hrakn-
ingar náðum við loks landi á eyði-
eyju, einhvers staðar í Malasíu. Þá
voru tveir dánir og farnir í sjóinn.
Við vorum aðframkomnir og urð-
um að beita okkur hörðu til að
halda ferðinni áfram. Þarna var
engan mat að hafa né heldur var
von á mannaferðum. Eftir allar
þessar hrakningar fannst okkur
ekki hægt að gefast upp við svo
búið. Á næstu eyju sem við kom-
um á var allt fullt af kókoshnet-
um, en það er ótvírætt merki um
mannaferðir þó enginn væri þar
þegar við komum. Enda kom það á
daginn að eyjan var nýtt af yfir-
mönnum i Malasíuher sem sumar-
dvalarstaður. Þegar við náðum
landi flýttum við okkur að eyði-
leggja bátinn, svo að ekki væri
hægt að hrekja okkur aftur á sjó-
inn þegar við fyndumst. Stuttu
seinna vorum við teknir til fanga
og sendir í flóttamannabúðir á
Palau-Tenga.
Búinn að koma mér vel fyrir
Þegar ég var komin þangað
hugsaði ég ekki um neitt annað en
að komast þaðan sem fyrst. Ég
setti á oddinn að komast til ein-
hvers lands þar sem örugga vinnu
var að fá svo að ég gæti sem fyrst
fert upp skuld mína við kirkjuna.
!g sótti um mörg lönd. Eginlega
öll nema Bandaríkin. Þangað vildi
ég ekki fara.
Ég vissi ekkert um ísland þegar
Rauði kross Islands kom f flótta-
mannabúðirnar og bauð 34 flótta-
mönnum að koma. Sænskur mað-
ur sem vann í búðunum og ég
þekkti benti mér á að sækja um að
komast hingað. En mér leist ekki
á blikuna í fyrstu. Fyrst og fremst
vegna nafnsins, það er svo kulda-
legt. Svíinn talaði um fyrir mér og
sagði að hér væri ekki eins kalt og
nafnið gæfi til kynna. Auk þess
væri hér ekkert atvinnuleysi, allt-
af næg vinna. Allir ættu ibúð og
bíl og hefðu það gott. Ég ákvað að
sækja um, hafði allt að vinna en
engu að tapa.
Nú er ég búinn að koma mér vel
fyrir hérna og fer ekki héðan á
meðan ástandið er óbreytt Því ég
treysti mér ekki ótilneyddur að
byrja frá grunni einhvers staðar
annars staðar. Það er ekki nema
þegar ég finn fyrir fordómum í
minn garð sem ég iðrast þess að
hafa komið hingað. Sem betur fer
gerist það ekki oft nú orðið því ég
hef lært að forðast þá staði og það
fólk sem ég veit að hefur tilhneig-
ingu til að gera grín að mér.
Vietnam kemur æ sjaldnar upp
í huga minn, þaðan sakna ég ekki
neins öðru fremur. Það er helst
þegar ég er leiður að hugurinn
leitar þangað. Þegar það gerist
hugsa ég til vinkonu minnar og
bróður hennar, sem mér þótti
vænt um, en þau létu lífið i stríð-
inu, þeirra sakna ég.“
KG
llann heitir Halldór Nguyen.
Hann var í í Vietnam, ungur há-
skólapiltur, þegar Saigon féll fyrir
tíu irum í hendur kommúnista. Þá
breyttist líf hans. Hann bar norður
til Bang Dao, fslands, sem hann
hafði aldrei heyrt nefnt, hvað þá að
hann vissi hvar það var á hnettinum
fyrr en hann var á leið þangað. En
nú býr hann í Kópavoginum með is-
lenskri konu sinni, Snæfríði Björns-
dóttur, og litla tveggja ára snáðan-
um, ísak Halldóri Nguyen. Hann er
að koma sér hér vel fyrir til lífstíðar,
er á síðasta vetri i Iðnskólanum að
læra vélvirkjun og vinnur hjá Véla-
miðstöð Reykjavíkurborgar. Harð-
ánægður, segir hann. En hvernig var
högum hans háttað í heimalandinu
og hvernig upplifði hann breyting-
una sem varð í Viet Nam fyrir 10
árum?
„Ég var i Saigon þar sem for-
eldrar mínir búa. Var í skóla og
ekkert að hugsa um stríð eða póli-
tík. Var bara með nefið niðri í
bókunum mínum og ekkert að fást
um slíkt. Vissi ekkert þá frekar en
svo margir aðrir að það voru
kommúnistar sem voru að taka
landið. Ég hafði útskrifast úr
menntaskóla 18 ára gamall og inn-
ritast í hagfræði í háskólanum.
Var þar á öðru ári í námi. Þess
vegna var ég ekki tekinn í herinn
eins og bræður minir fjórir. Pabbi
rak verslun og auk bræðranna á
ég tvær systur. Lífið gekk bara
sinn vanagang. Einu sinni lenti ég
þó í því að vera nýkominn út úr
kvikmyndahúsi þegar sprengja
sprakk þar og fjöldi manns lá
blóðugur í valnum. Viet Cong not-
aði börn, 9—10 ára drengi, til að
bera sprengjur inn í bíó og aðra
staði þar sem fólk var. Annars
vorum við bara að hlusta á út-
varpið heima og vissum ekkert að
borgin var að gefast upp þegar það
gerðist.
Allt í einu var allt breytt þegar
Saigon var fallin i hendur komm-
únistanna að norðan. Nú urðu all-
ir að gera nákvæmlega eins og
valdhafar fyrirskipuðu. Ég mátti
ekki lengur stunda nám í háskóla
af því að bræður mínir höfðu verið
í hernum. Þeir kölluðu pabba kap-
italista af því hann átti búðina og
tóku af honum húsið og bílana
okkar þrjá, en settu hann ekki í
þessar svokölluðu endurhæf-
ingarbúðir sem voru raunar bara
fangelsi. Enda ekkert að endur-
hæfa. Bræður mínir komu allir
heilir heim en sluppu við fangelsi
nema einn, sem var í búðum í 3 ár.
Þessi fyrstu tvö ár voru þó að öðru
leyti ekki svo slæm, en þá byrjaði
það líka. Allir urðu að hliða og
gera allt sem yfirvöld fyrirskip-
uðu, vinna mikið fyrir sáralítið
kaup og við það sem þau ákváðu,
spara allt og matur af skornum
skammti. Þar sem pabbi og bræð-
ur mínir fengu ekki að vinna, þá
greip ég til þess ráðs að reyna að
braska á svörtum markaði, alltaf
með lífið í lúkunum af hræðslu við
það sem kynni að koma fyrir mig.
Og 1979 var ég búinn að spara
saman nægilegt fé til að komst í
bát og flýja.
Við vorum um 500 á báti og
maður þurfti að borga í gulli fyrir
að vera tekinn með. Gullið var
notað til að múta einhverjum yfir-
völdum til að sjá í gegn ura fingur,
svo að maður kæmist af stað. Við
lentum í Malaysíu um það leyti
sem Malaysíumenn tóku það til
bragðs að hrekja flóttamennina í
burtu af því straumurinn var svo
mikill. Báturinn okkar var tvisvar
sinnum hrakinn aftur út á haf, en
í þriðja skiptið tókst að komast í
land. Við lentum í búðum á flótta-
mannaeynni Pulau Bidon. Þegar
ég heyrði að eitthvert land sem
héti ísland vildi taka við flótta-
mönnum vildi ég bara allt til
vinna til þess eins að losna úr búð-
unum. Önnur systir min flúði
seinna og er nú í Frakklandi og
bróðir minn einn, sem er tölvu-
fræðingur, komst til Bandaríkj-
anna, en elsti bróðir minn var i
flóttamannabáti sem sökk og
hann drukknaði. Og hér er ég og er
mjög ánægður þótt erfitt væri
fyrst. Eða þangað til maður fór að
bjarga sér í málinu og kynnast
fólki. ÖUu flóttafólkinu sem kom
með mér hefur vegnað vel á ís-
landi. Við erum öll búin að koma
okkur eigin þaki yfir höfuðið á
þessum tíu árum, nema systkinin
sem fengu fjölskylduna sína, níu
manns, á eftir sér og hafa auðvit-
að þurft að láta allt sem þau afla
til þess.“
Hér skýtur Snæfríður kona
Halldórs því inn í, að Vietnamarn-
ir séu líka allir óskaplega iðnir og
sparsamir. Enda vita þeir hvað
það gildir að geta ekki bjargað sér.
Eru fegnir að geta það. Þeir hitt-
ast nokkuð enn, þótt þeir ekki
beinlínis haldi hópinn. Halldór
segist reyna að fylgjast með frétt-
um frá Vietnam, var nýbúinn að
fá blað á ensku um flóttafólk hjá
Rauða krossinum.
Halldór kveðst ekki sjá eftir að
hafa komið til íslands, en hafi
bara áhyggjur af foreldrum sínum
í Vietnam. Veit að ástandið hefur
versnað. Segist verða bara að vona
að þeim líði vel, enda hafi þau
stuðning af þeim systkinum sem
eftir eru heima. Þótt hann hafi
getað skrifað þeim og fengið bréf,
þá þora þau ekki að skrifa neitt
neikvætt. Kveðst því ekki vita
neitt meira um ástandið í heima-
landi sinu en aðrir. Vissi raunar
aldrei hvað var að gerast þegar
kommúnistar voru að taka landið.
Eða eins og hann segir: „Mér þótti
bara allur heimurinn fagur —
ekki lengur. — E.Pá
MorKunblaðiA/Árni Scberg
Halldór Nguyen býr nú með fjölskyldu sinni, Sæfríði Björnsdóttur og syninum ísak Halldóri, í Kópavogi.