Morgunblaðið - 31.05.1985, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 31. MAÍ1985
Þegar þetta er skrifað bendir flest
til þess að mjótt verði á mununum
milli PASOK-flokks Andreasar Pap-
andreou, forsætisráðherra og Nýja
lýðrsðisflokksins, sem Konstantin
Mitsotakis hefur leitt síðasta hálfa
árið. Kosningabaráttan hefur verið
harðari og óvægnari nú en í kosning-
unum 1981 og eftir fregnum að
dæma hefur Papandreou orðið að
heyja erfiðari glímu en fyrr. Enda er
Mitsotakis ekki síður harðskeyttur
baráttumaður sem nýtur lýðhylli en
forsætisráðherrann sjálfur. Persónu-
legar árásir PASOK-manna á Mits-
otakis hafa mælzt miðlungi vel fyrir
og geta valdið því að allmikið af
„miðjuatkvæðum" PASOK færðist
yfir til Nýja lýðræöisflokksins. í
málflutningi sínum nú undir lok
kosningabaráttunnar er Papandreou
kominn í ótvíræða varnarstöðu. Því
hefðu líklega fáir spáð fyrir nokkr-
um mánuðum.
Það er mjög athyglisvert að
íhuga, hvernig keppinautarnir
tveir hafa háð baráttuna nú: það
er Mitsotakis, sem hefur gefið tón-
inn og þrátt fyrir kyngi og mælsku
Papandreou hefur hann síðan orð-
ið að ganga í leikinn sakvæmt
reglum Mitsotakis. Þetta hefur
svo aftur haft umtalsverð áhrif á
geðsmuni forsætisráðherrans.
Mitsotakis hefur einbeitt sér
að innanlandsniálunum
Mitsotakis tók strax í upphafi
þá stefnu að leggja áherzlu á inn-
anlandsmálin í kosningabarátt-
unni. Þar er Papandreou veikastur
fyrir og aukin heldur er afstaða
Mitsotakis til utanríkismála kunn.
Breytingin sem Papandreou lofaði
Grikkjum fyrir síðustu kosningar
á öllum sviðum atvinnu- og félags-
mála hefur farið fyrir lítið. Að
vísu hafa grískir bændur hagnast
vel á aðild Grikkja að Efnahags-
bandalagi Evrópu og PASOK nýt-
ur óumdeilanlega langtum meira
fylgis en Nýi lýðræðisflokkurinn
úti á landsbyggðinni. Þó er þetta
þversögn í sjálfu sér að Papandr-
eou skuli geta hagnast á atkvæð-
um bænda, með neikvæðar yfirlýs-
ingar hans um EBE í huga fyrir
og eftir síðustu kosningar.
Eins og fyrr segir er Mitsotakis
mjög eindreginn fylgismaður Atl-
antshafsbandalagsins, en I kosn-
ingabaráttunni hefur hann ekki
hamrað að ráði á reikulli utanrík-
isstefnu Papandreou. Að vísu
sagði hann á fundi í Saloniki i
upphafi baráttunnar: „Að fenginni
reynslu spyr ég nú: Treysta grískir
kjósendur manni, sem sagði fyrir
fjórum árum: Ég rek Bandaríkja-
menn úr herstöðvum á grísku
landi. Ég fer með Grikkland úr
NATO. Eg fer með Grikkland úr
Efnahagsbandalaginu." og
mannfjöldinn hrópaði einum
rómi. „Nei, aldrei.“ Málið var út-
rætt og Mitsotakis hefur beitt
þessari aðferð umfram vísinda-
legum rökum fyrir því, að Grikkj-
um væri nauðsynlegt að vera í
Efnahagsbandalaginu og I
Atlantshafsbandalaginu. Það sýn-
ir hversu glöggur hann er á hina
grísku þjóðarsál.
Papandreou býsnast yfír
ábyrgðarleysi Nýja
lýðræðisflokksins
Því er nú svo komið, að Pap-
andreou stendur nánast ráðþrota,
Mitsotakis slær öll vopn jafnóðum
úr höndum hans. Þegar Papandr-
eou veitti blaðamönnum frá New
York Times viðtal við sig fyrir ör-
fáum dögum sagðist hann vera
þrumu lostinn yfir því ábyrgð-
arleysi, sem formaður Nýja lýð-
ræðisflokksins hefði sýnt í kosn-
ingabaráttunni. Án þess að depla
auga sagði forsætisráðherrann:
„Það sýnir þröngsýni andstæð-
ingsins, að hann hefur hringsólað
um innanlandsmál í kosningabar-
áttunni, en aftur á móti hefur
hvergi bólað á ábyrgri stefnu í
utanríkismálum. Þetta hlýtur að
vera Grikkjum og bandamönnum
þeirra mikið áhyggjuefni. Banda-
menn okkar vita, hvar að þeim
snýr þegar PASOK er annars veg-
ar. Og ég get fullvissað ykkur um
að kyrrð og sáttfýsi mun ríkja
áfram í utanríkismálum okkar
eftir að PASOK hefur unnið kosn-
ingarnar."
Að svo mæltu sagði Papandreou
að hann myndi ekki hugleiða það
að fara með Grikki úr Efnahags-
bandalaginu og það væri álitamál
hvort ekki væri langskynsamleg-
asti kosturinn að Grikkir væru í
Atlantshafsbandalaginu. Ekki
stæði til að loka bandarískum
herstöðvum.
Þetta vakti auðvitað fögnuð í
Bandaríkjunum og í aðalstöðvum
Atlantshafsbandalagsins í Bruss-
el. Og það er í sjálfu sér furðulegt
að menn skuli enn taka hátíðlega
->

Þrátt fyrir að Nýja lýðræðLsflokknum sé spáð fylgisaukningu gæti aðstaða
menn á þingi og mun trúlega
halda þeim liðsstyrk. Á allra síð-
ustu dögum hefur hann einhverra
hluta vegna séð sér hag í að reiða
ekki síður til höggs gegn þeim, en
flestir hallast að því að KKE gæti
komist til aukinna áhrifa ef bilið
verður mjög mjótt milli stóru
flokkanna. Meðal annars skyldi
haft í huga er Papandreou fékk
stuðning KKE við forsetafram-
bjóðanda sinn, Sartzetakis. Og
sumir stjórnmálaskýrendur eru
raunar svo svartsýnir að segja að
hliðstætt ástand gæti skapast nú
og árið 1936 sem leiddi til valda-
töku einræðisstjórnar Metaxa.
Allt er þetta afar óljóst. En fái
til dæmis Nýi lýðræðisflokkurinn
151 þingmann og tæki þar með við
stjórn er ekki sennilegt að sú
stjórn yrði til stórræðanna vegna
hins nauma meirihluta. Fengi
PASOK 151 þingmann stæði Pap-
andreou mun sterkar að vígi, þar
eð hann gæti nokkurn veginn ör-
ugglega reitt sig á stuðning
kommúnista. Einnig má hafa bak
við eyrað, að með öllu er óljóst
hvað Nýi lýðræðisflokkurinn
myndi gera fengi hann nauman
meirihluta, hvað snertir stjórnar-
skrárbreytingarnar sem voru
samþykktar í kjölfar forsetakosn-
inganna. Einnig er ekki vitað
hvort Mitsotakis myndi treysta
sér með svo lítin þingstyrk að baki
til að ógilda kjör Sartzetakis.
Flókin og erfíð staða gæti
orðið hlutskipti Grikkja
Það má af flestu draga þær
niðurstöður, að úrslit kosninganna
gætu leitt til þess að þar kæmi
upp hálfgildings þrátefli. Fáir bú-
ast við sigri Nýja lýðræðisflokks-
ins, en álíta að hefði hann fengið
sex mánuði til vibótar hefði Pap-
andreou mátt fara að vara sig. Þó
er nokkurn veginn víst að flokkur
Mitsotakis bætir verulega fylgi
sitt og það verður óhjákvæmilega
á kostnað PASOK þar sem óháðir
flokkar skipta litlu sem engu máli
og fylgistap er ekki fyrirsjáanlegt
hjá kommúnistum.
Því gætu úrslitin á sunnudaginn
— hvernig sem á málin er litið —
veikt lýðræðislega stöðu Grikk-
lands, og síðast en ekki sízt orðið
til lítils ábata fyrir hinn almenna
gríska borgara.
Texti: Jóhanna Kristjónsdóttir
Kosningarnar í Grikklandi á sunnudag:
Leonidas Kyrkos, leiðtogi kommún-
istaflokksins, en hann gæti komist í
lykilstöðu ef mjótt verður á munun-
um.
yfirlýsingar Papandreou sem
sýknt og heilagt stangast á. Og
nokkrum dögum áður hafði Pap-
andreou raunar sagt á fundi, að
fólk mætti treysta því að eftir sig-
ur PASOK færu Bandaríkjamenn
úr Grikklandi og Grikkir úr Atl-
antshafsbandalaginu o.s.frv.
Kosningaaðferö Papandreou
þykir ekki vitsmunaleg
Margir blaðamenn sem hafa
fylgst með kosningabaráttunni
segja að sé nú forsætisráðherrann
þrumu lostinn, eins og hann orðar
það, séu þeir öldungis orðlausir af
hneykslan. Aðferðir þær sem
Papæandreou hafi beitt í kosn-
ingabaráttunni misbjóði vitsmun-
um Grikkja og það megi af mörgu
marka að hann hafi erfiðan mál-
stað að verja. Papandreou hefur
„Bandamenn okkar vita hvar þeir
hafa PASOK í utanríkismálum."
Papandreou með Jaruzelski, Arafat
og Gaddafi.
eins og alkunna er ekki alltaf beitt
vitsmunalegum rökum, heldur
höfðað til tilfinningahita Grikkja
og hann hefur átt auðvelt með
það, enda mælskumaður og
stemmningarmaður sem á auðvelt
með að hrífa aðra með sér. Nú hafi
aftur á móti róðurinn verið þyngri
með andstæðing á borð við Mitso-
takis, sem segir einfaldlega að
hann neiti að svara spurningum
sem forsætisráðherrann beinir til
hans, „vegna þess þær misbjóða
almennri skynsemi og eru ekki til
þess fallnar að efla lýðræðiskennd
Grikkja”.
Afstaðan til kommúnista
er ekki Ijós
Papandreou hefur einnig slegið
úr og í varðandi kommúnista-
flokkinn KKE sem hefur nú tólf
Því er spáð að mjótt verði á
mununum milli stóru flokkanna
Mitsotakis orðið erfið.
Forsætisráðherrann á kosningafundi.