Morgunblaðið - 15.06.1985, Qupperneq 20

20
MQRGUNBLAQH),LAUG ARDAGUR 15. JÚNÍ 1985
Athugasemdir við ný lög
um skipulag ferðamála
— eftir Björn S.
Lárusson
Fyrir Alþingi liggur frumvarp
til laga um skipulag ferðamála.
Frumvarpið felur ekki í sér neinar
grundvallarbreytingu frá gildandi
lögum nr. 60/Í976, nema hvað gert
er ráð fyrir að stofnað verði hluta-
félag um rekstur Ferðaskrifstofu
ríkisins. Nokkrar orðalagsbreyt-
ingar og tilfærslur eru gerðar hér
og þar.
Eg ætla ekki að fara nákvæm-
lega í lögin heldur fjalla um þau
almennt og þá sérstaklega um 2.
kaflann, 7. gr. en hann fjallar um
verkefni ferðamálaráðs.
Það er viðurkennt að gildandi
lög um ferðamál eru orðin úrelt og
þess vegna var við því búist að
gerðar yrðu verulegar breytingar
á þeim. T.d. að gerður yrði skýr
greinarmunur á hlutverki þeirra
fyrirtækja sem starfa að ferða-
þjónustunni og samtökum þeirra,
og hlutverki ríkisins. Grundvöllur
frumvarpsins hefði gjarnan mátt
byggja á eftirfarandi verkefna-
skiptingu:
1. Verkefni fyrirtækjanna: Auk
reksturs fyrirtækjanna,
markaðssetning eigin ferða-
þjónustu.
2. Verkefni samtaka fyrirtækj-
anna: ýmiskonar fræðsla og
námsstefnur, samstarf at-
vinnurekenda og verkalýðsfé-
laga, og almenningstengsl.
3. Verkefni ríkisins: Markaðssetn-
ing atvinnugreinarinnar inn-
ávið þ.e. samhæfing og þróun
sameiginlegra verkefna.
Markaðssetning útávið þ.e.
þar sem fara saman hags-
munir ríkisins og fyrirtækj-
anna.
í ljósi þessa virðist 7. grein
frumvarpsins eins og í gildandi
lögum vera tilviljanakennd upp-
talning verkefna ferðamálaráðs.
Mörg þessara verkefna væru betur
komin í höndum annarra. Ég nefni
hér aðeins nokkur dæmi af þeim
13 liðum sem talin eru upp í grein-
inni.
Liður 5 og 6: „Um skipulag
þjálfunar og námskeið fyrir leið-
sögumenn og aðila ferðaþjónust-
unnar.“ Þetta ætti í reynd að fella
inn í menntakerfið og heyra undir
menntamálaráðuneytið.
Liður 7: „Forganga um hvers-
konar þjónustu og upplýsinga-
starfsemi fyrir ferðamenn." Þetta
er algjörlega hlutverk fyrirtækj-
anna og á alls ekki heima hér.
Liður 9: „Um samstarf við nátt-
úruverndarráð og aðra.“ Þetta
þarf ekki að binda í lög.
Liður 10: „Frumkvæði að fegrun
umhverfis og góðri umgengni á
viðkomu og dvalarstöðum ferða-
fólks.“ Þetta hlutverk náttúru-
verndarráðs og þarf ekki að binda
í lög.
Liður 11: „Könnun á réttmæti
kvartana um misbresti á þjónustu
við ferðamenn." Þetta er hlutverk
neytendasamtaka og fyrirtækj-
anna sjálfra.
Hér stæðu að nokkru leyti eftir
raunhæf verkefni fyrir ferðamála-
ráð í anda áðurnefndra verkefna-
skiptingar. Þó hér sé aðeins fjall-
að um 6 liði af 13 þá þyrftu aðrir
liðir greinarinnar einnig endur-
skoðunar við.
í 8. grein frumvarpsins, eins og í
gildandi löfum, segir að Fríhöfnin
í Keflavík skuli greiða 10% af
vörusölu til ferðamálaráðs. Ferða-
málaráð hefur aldrei fengið nema
brot af þessari upphæð og fengið
fjármagn beint úr ríkissjóði. Ann-
ars er ekki ætlunin að fara nánar
út í fjármál ráðsins nema hvað
það skýtur dálítið skökku við, að á
sama tíma og gera á átak i mark-
aðsmálum íslensks atvinnulífs er
staða markaðsstjóra ferðamála-
ráðs lögð niður.
Fulltrúar ferðamálasamtaka
utan af landi fá nú sæti í ferða-
málaráði auk Reykjavíkurborgar.
Þetta er nýmæli en eftir er að
reyna á hvort hér sé um verulega
breytingu að ræða og þeir hafi
einhver áhrif. Geta má þess að
samgönguráðuneytið hefur hafnað
beiðni ferðamálasamtaka úti á
landi um að fjármagna stöðu
ferðamálafulltrúa í landshlutun-
um.
Aðalbreyting laganna er í III
kaflanum um Ferðaskrifstofu
ríkisins. Henni verður breytt í
hlutafélag með þátttöku starfs-
fólks og er það vel, enda í and-
stöðu við áðurnefnda verkefna-
skiptingu að ríkið sé að vasast í
ferðaskrifstofurekstri. Þess hefur
kannski ekki alltaf verið gætt að
sumarhótel, sem Ferðaskrifstofa
ríkisins hefur rekið, séu ekki í
óeðlilegri samkeppni við nærliggj-
andi hótel, sbr. 2. mgr. 12. gr.
frumvarpsins.
„ÞaÖ er skoðun mín aö
frumvarpið sé síst til
þess fallið að leysa þessi
vandamál ferðaþjónust-
unnar þar sem ríkið
seilist með því inn á öll
svið hennar og firrir
fyrirtækin ábyrgð og
framtakssemi.
Um V kafla laganna, þ.e. um
ferðamálasjóð, þarf ekki að fjöl-
yrða. Meiningin er góð en engu að
síður lánar hann varla af kr. 0 á
yfirstandi fjárlögum.
Ég hef hingað til viljandi sleppt
að fjalla um I kaflann en hann
fjallar um tilgang laganna, verði
frumvarpið í lögum, en þar segir:
„Tilgangur laga þessara er að
stuðla að þróun ferðamála, sem
atvinnugreinar og skipulagningu
ferðaþjónustu fyrir íslenskt og
erlent ferðafólk, sem mikilvægs
þáttar í íslensku atvinnuð og fé-
lagslífi, bæði með hliðsjón af þjóð-
hagslegri hagkvæmni og umhverf-
isvernd."
Um það verður ekki deilt að
ferðaþjónustan er mikilvægur
þáttur í íslensku atvinnu- og fé-
lagslífi. Við samningu frumvarps-
ins hefði átt að gera könnun á
efnahagslegum og félagslegum
áhrifum ferðaþjónustunnar á ís-
landi til þess að fá yfirsýn yfir
umfang hennar. Ferðaþjónustan
er sá atvinnuvegur sem hvað
mesta möguleika gefur í atvinnu-
lífinu og menn mega ekki láta
stutt ferðamannatímabil villa sér
sýn því óbein áhrif á tekjur ann-
arra atvinnugreina er mikill. Ým-
iskonar starfsemi, sem við fyrstu
sýn virðist ekkert eiga skylt við
ferðamál, byggist beinlínis á því
að ferðaþjónusta sé til staðar.
Ferðaþjónustan á við ýmisleg
vandamál að stríða þar sem ekki
verður sakast við ríkisvaldið eða
fjárskort. Atvinnugreinin er
sjálfri sér sundurþykk, menn
troða hver á öðrum. Ferðaþjónust-
an hefur ekkert sameiginlegt sölu-
kerfi erlendis og samstarf innan-
lands er lítið. Landbúnaður og
sjávarútvegur hafa með sér slík
samtök og enginn fær að selja
utan þeirra eða undirbjóða. Það er
skoðun mín að frumvarpið sé síst
til þess fallið að leysa þessi vanda-
mál ferðaþjónustunnar þar sem
ríkið seilist með því inn á öll svið
hennar og firrir fyrirtækin ábyrgð
og framtakssemi. Ef áðurnefnd
verkaskipting hefði verið höfð að
leiðarljósi hefði betur tekist til og
önnur óbein vandamál og fjár-
skortur orðið auðleystari.
Wifundur er menntaður í skipulagi
og markaðsmilum ferðamála og
starfar hjá Skrifstofurélum hf.
VEIÐIÞÁTTUR
Notkun straumflugna
fer vaxandi hér á landi
Þau eru fjöiskrúðug, fluguboxin hjá fjöldanum öllum af veiðigörpum, þar
gefur að líta eftirlætisflugurnar, eftirlætisflugur vinanna, nýju nöfnin og
gamlar lúnar, og nafnlausar sem urðu til í vetur sem leið. Laxar þeir sem
ganga í íslenskar laxveiðiár í sumar eiga eftir að sjá ótrúlega litadýrð sveima
fyrir framan nef sín. Þetta leiðir hugann að þvi hvaða flugur muni slá í gegn
í sumar, einhver gömul, einhver ný, engin sérstök. Sumir nota sjaldan eða
aldrei þessar frægustu sem flesta laxana gefa, veiða og veiða vel á frum-
samdar flugur sem menn fá jafnvel ekki að sjá í boxum þeirra.
Gott dæmi um þetta eru
straumflugurnar sem nú mega
teljast vera í tísku, „Þingeyingur",
„Tveir á kamrinum", „Hólmfríð-
ur“ og fleiri og fleiri. Þessar
gustmiklu flugur fylla nú sýn-
ingarkassa í veiðiverslunum og
menn kaupa þær og fiska vel á
þær. Sumum þykja þær vera að
leysa af hóimi túbuflugurnar sem
sjálfar „fóru um landið" eins og
eldur í sinu á sínum tíma. Ein-
staka menn veiddu alltaf á
straumflugur en um fjöldahreyf-
ingu var varla að ræða fyrr en
ákveðinn veiðiklúbbur hér í borg
hóf að veiða afar mikið með flug-
um af þessu tagi. Það spurðist
óhjákvæmilega út, æ fleiri eignuð-
ust flugurnar og þar af leiðandi
veiddust æ fleiri laxar á þær.
Þetta eru fengsælar flugur og það
sem skiptir kannski ekki minnstu
máli, er, að hver og einn sem hnýt-
ir þessar flugur sjálfur er um leið
kominn með eigið afbrigði. Klúbb-
félagar þeir sem hvað mest hafa
veitt á þessar flugur síðustu árin
eru með ýmsar flugur í gangi sem
allar eru skráðar hjá þeim „Þing-
eyingur" eða „Tveir á kamrinum".
Og þessir menn höfðu veitt á þess-
ar flugur í ein 7—8 ár áður en
almenningur fékk þann aðgang að
þeim sem hann hefur í dag. Flug-
urnar eru í grundvallaratriðum
„Þingeyingar" og „Tveir á kamrin-
um“ samkvæmt formúlunni, en þó
frábrugðnar á einn eða annan
hátt. Undirritaður sá t.d. í boxin
hjá Eyþóri Sigmundssyni og
Henrik Thorarensen þegar hann
sótti þá heim í Laxá á Ásum á
dögunum og þar gat að líta æði
fjölbreytilegt samansafn af þess-
um tveimur flugum og fleiri. Vitn-
eskja sem þessi ætti að hvetja
menn heldur en hitt til þess að
reyna óhræddir eitthvað nýtt, eig-
in hugmyndir fremur en að hnýta
eða kaupa allt samkvæmt ein-
hverri uppskrift sem út af fyrir
sig er trúlega góðra gjalda verð.
Þessar straumflugur eru eink-
um notaðar í vorveiðinni vegna
þess að fiskurinn er þá yfirleitt í
göngu og vatnið oft kaldara og
meira en þegar á sumarið líður.
Þær eru einnig gjöfular á haustin
er hængarnir fara að komast í
„hrygningarstuðið". En þeir sem
nota þessar flugur fá líka á þær
fisk undir flestum kringumstæð-
um, Henrik Thorarensen segist
hafa veitt 80 af 100 löxum sinum á
siðasta sumri á þvílíkt Þingey-
ingströll að fyrstu viðbrögð við þvi
eru á þá leið að laxinn hlyti að
flýja til sjávar í einni svipan ef því
yrði rennt yfir hyl eða streng. Við
látum fylgja spjalli þessu upp-
skriftina að Þingeying sem er ein-
föld að gerð. Einnig fylgir upp-
skrift að flugu þeirri sem ýmsir
spá að velti Frances af stalli sem
aflahæstu flugunni. Það er Black
Sheep sem Haraldur Stefánsson
fann upp fyrir nokkrum árum. Er
það kenning hans að „Svarti sauð-
urinn" sé svo góð eftirliking af
álaseiði, að laxinn standist hana
ekki og taki hana. Hvort sem
menn eru hlynntir þeirri kenningu
eður ei, þá er þó eigi að síður stað-
reynd, að Black Sheep er ótrúlega
Skýringin á lax-
leysinu í Norðurá?
fíTANGVEIÐIMENN eru margir hverjir og raunar flestir hinir mestu kímn-
igáfumenn. Þeir geta hlegið að sjálfum sér og öðrum, allt í gamni, og slíkt
eykur á skemmtanina sem jieir hafa af veiðum sínum, sérstaklega ef veiðin
gengur treglega eins og virðist vera sums staðar nú framan af þessu sumri.
Sem kunnugt er hefur aflast lít-
ið í Norðurá þessar fyrstu vikur
þrátt fyrir að tugir landskunnra
veiðimanna flengi ána dag hvern.
Það veiðist lítið og er það af þeirri
einföldu ástæðu að lítið hefur
gengið af fiski. Meðan menn velta
fyrir sér hvað sé framundan og
hvort það komi yfirleitt nokkur
lax í ána í sumar og hvenær vænt-
anlegir fiskar sýni sig ef úr því
verður á annað borð, þeytist
brandari einn manna á milli. Er
mikið brosað að honum, en svona
hljóðar hann: Spurning: Hvers
vegna gengur laxinn ekki í Norð-
urá? Svarið: Það er vegna þess að
hún er orðin svo dýr ...
HULDULAXINN
í laugardagsveiðiþætti Morgunblaðsins um daginn var getið um
rúmlega 30 punda lax sem menn fengu í ádrátt í Bergsnös í Stóru-Laxá
síðastliðið haust og var þess getið að á síðunni mætti sjá „tröllið í greip
Geirs Birgis Guðmundssonar", eins og þar stóð. Margir leituðu þessar-
ar myndar án árangurs, enda birtist hún ekki fyrir mistök. Hér með
bætum við úr því, þetta er huldulaxinn og það er Geir Birgir sem heldur
á honum eins og um var talað og hann verður að halda með vinstri
hendi í eyruggann á skepnunni til þess að valda henni almennilega og
er maðurinn þó enginn veifiskati, þvert á móti.
veiðin fluga og mikil brögð að því
að laxinn grípi hana strax ef byrj-
að er með henni, eða fúlsi við öll-
um flugum en bregði hart við þeg-
ar sauðurinn kemur í hylinn.
Þingeyingur: Bolurinn er grænn,
skegg er svart bucktail-efni eða
íkornahár. Fleira kæmi til greina.
Vængur er gulur, sömuleiðis
bucktail-efni og bæði vængur og
skegg skaga talsvert aftur fyrir
öngulbuginn. Vöfin eru silfruð og
haus svartur. Tveir á kamrinum
er í aðalatriðum eins, utan að
vængurinn er appelsínugulur. Svo
eru afbrigðin mörg, litblær mis-
munandi, vöfin misjafnlega breið
og þétt, vængja- og skegglengd
misjöfn, allt eftir sérvisku hvers
hnýtara.
Black Sheep: Bolurinn er svart
ullarband og broddur silfraður.