Morgunblaðið - 15.06.1985, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JtJNl 1986
23
Frædsluþættir frá Geöhjálp
Stofnanir
ekki stofnanir
aðstæður valda því að þessi skólar
þurfa að fá mun meiri kennslu-
kvóta heldur en þeim er ætlað til
þess að geta unnið að þeim breyt-
ingum sem vinna þarf að á hverj-
um stað, en það ætla ráðamenn
seint að skilja."
— Svo við snúum okkur að allt
öðru. Nú skilst mér að hér í
Reykholtsdal séu allmargir bæir
sem ekki hafi hitaveitu þrátt fyrir
að dalurinn virðist því sem næst
vera á suðuhellu. Er eitthvað til í
því?
„Þetta er rétt að hér eru enn
nokkrir bæir sem ekki hafa getað
nýtt sér heita vatnið til húshitun-
ar, en stórt átak var gert í þeim
efnum sl. sumar þegar hitavatns-
leiðsla var lögð héðan úr Reyk-
holti á eina fimm bæi hér næst
okkur í vesturátt. Það er dýrt að
leggja leiðslur þetta miklar vega-
lengdir á milli bæja og ekki mjög
mörg ár síðan bændur sáu sér hag
í því að leggja í þann tilkostnað.
Það er alltaf erfitt að þoka þessum
málum í gegn um það ráðuneyti
sem með þessi málefni fara en
hefur nú loks tekist og er það vel.“
Ég kveð skólastjórann þar sem
við erum staddir í Snorragarði,
trén að komast í fullan sumar-
skrúða og tilhugalíf fuglanna í
fullum gangi. Ég get ekki annað
en verið honum sammála í þvi að
hér mætti gera meira til þess að
minna á sögufrægð staðarins, því
að þótt fallegt sé að koma í Reyk-
holt þá koma margir á þennan
stað í eins konar pílagrímsför og
reikna með að sjá meira sem
minnir á veru Snorra Sturlusonar
en styttu sem Norðmenn gáfu og
svo Snorralaug og hluta af
Snorragöngum.
Höfundur er kennari
— eftir Högna
ósfcarsson
Undanfarinn áratug hefur verið
unnið að samanburði á tíðni, ein-
kennum og batahorfum geðklofa í
9 þjóðlöndum. Hafa þar verið bor-
in saman lönd í hinum efnahags-
lega þróaöa hluta heims og svo
lönd í þriðja heiminum.
f ljós hefur komið, öllum vís-
indamönnum til nokkurrar furðu,
að batahorfur geðklofa sjúklinga í
Nígeríu eru öllu betri en á Vestur-
löndum, og er þá um sambærilega
sjúklingahópa að ræða.
Hefur þetta þótt þeim mun
furðulegra þegar haft er í huga, að
öll aðstaða til meðferðar, þ.e.
sjúkrahús með aðstöðu til bráða-
meðferðar og endurhæfingar, sér-
þjálfað starfslið, nýjustu lyf og
fullkomin tæki til greiningar,
stendur langt að baki aðstöðu
þeirri sem samanburðarlöndin í
vestri þekkja. Sem dæmi má
nefna, að Nígería hafði lægsta
hlutfall sjúklinga á geðlækni allra
samanburðarlandanna og mundu
sumir draga þá ályktun, að
affærasælast væri að fækka geð-
læknum og leggja niður sjúkra-
hús!
Hæpin niðurstaða. Að minnsta
kosti í ljósi þessara staðreynda
eins og þær eru kynntar hér að
ofan. En niðurstöðurnar ýta á
okkur að endurskoða skilgreiningu
„í Ijós hefur komið, öll-
um vísindamönnum til
nokkurrar furðu, aö
batahorfur geðklofa
sjúklinga í Nígeríu eru
öllu betri en á Vestur-
löndum, og er þá um
sambærilega sjúklinga-
hópa að ræða.“
á árangri meðferðar. Það er ákaf-
lega þröng skilgreining að telja
bata hafa náðst, þegar bráðaein-
kenni, þ.e. ofskynjanir, ranghug-
myndir, hugsanatruflanir og geð-
ofsi, hafa rénað. Eftir eru þá
vandamál, sem stinga ekki eins í
augu, en sem gera þátttöku í dag-
legu lífi erfiða. Má hér nefna
niöurbrotna sjálfsmynd, oft
tengda lélegum raunveruleika-
tengslum, erfið samskipti við upp-
runafjölskyldu, vaxandi kvíði eftir
því sem sambönd við aðra verða
nánari, hvort heldur um er að
ræða maka, vini og kunningja eða
fólk á vinnustað. Vonleysi, tóm-
leikakennd og vantrú á eigin getu
fylgir oft í kjölfarið. Þrautalend-
ingin verður því oft sú að daga
uppi innan meðferðarkerfisins, að
verða að stofnanamat, þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir annarra að
snúa þeirri þróun á betri veg.
Hér verður engum einum um
kennt. Þegar niðurstöður fyrr-
nefndrar rannsóknar voru skoðað-
ar nánar, kom í ljós, að megin-
ástæður fyrir betri árangri með-
ferðar í Nígeríu fólust í meira um-
burðarlyndi gagnvart þeim, sem
fyrir einhverra hluta sakir skera
sig úr; sterkari fjölskyldubönd og
stærri fjölskyldueiningar auðveld-
uðu útskrift af sjúkrahúsi, meiri
stuðningur og samheldni meðal
nágranna (t.d í litlum þorpum)
reyndust árangursrik m.t.t. vinnu-
endurhæfingar, en árangur vinnu-
endurhæfingar tengdist líka þeirri
staðreynd, að tæknivæðing var
skemmra á veg komin í Nígeríu og
því greiðari aðgangur að störfum
við hæfi í upphafi endurhæfingar.
Þróun þjóðfélagsgerðar okkar
verður varla snúið við til þess að
laga hana að þörfum fatlaðra. En
eitt og annað getum við lært af
niðurstöðum títtnefndrar rann-
sóknar. Margt er þegar gert hér til
að auka árangur meðferðar, þ.e.
að draga úr fötlun hinna sjúku og
auka aðlögunarhæfni þeirra. Með-
ferðin þarf að vera fjölbreytt og
hafa ýmsa valkosti upp á að bjóða,
svo sem einstaklings- og hópvið-
töl, fræðslu og meðferð fyrir fjöl-
skyldur hinna veiku og iðju- og
tómstundaþjálfun. Jafnframt
þessu þarf að draga enn frekar úr
einangrun geðdeilda og fordómum
gagnvart þeim.
En þó svo að meðferð á sjúkra-
húsi sé nauðsynleg á vissum stig-
um geðsjúkdóma, þá hvorki geta
né eiga stofnanir að sitja einar að
skipulagningu og framkvæmd
meðferðar. Stórir þættir í félags-
legri endurhæfingu eru oftast bet-
ur komnir óháðir sjúkrahúsum, og
eru til stuðnings því sjónarmiði
ótal dæmi erlendis frá. Má hér
nefna hópvinnu — meðferð — sem
miðar að aukinni hæfni til sjálfs-
hjálpar, tómstundaþjálfun, vinnu-
endurhæfingu eftir að sjúklingur
hefur náð einhverri vinnugetu,
upplýsingastarfsemi og leið-
beiningu, og svo mætti lengi telja.
Þegar vel tekst til þá dregur úr
sjúkdómseinkennum og vellíðan
sjúklings og félagsleg hæfni eykst.
Draga þá jafnframt úr þörf fyrir
kostnaðarsama meðferð.
Er það því algjört lykilatriði, að
jafnframt því sem hinu formlega
geðheilbrigðiskerfi er veittur næg-
ur stuðningur til að veita sér-
hæfða og markvissa meðferð
þannig að vel fari, þá sé stutt
dyggilega við bakið á samtökum
eins og Geðhjálp til uppbyggingar
sinnar starfsemi.
Hagsmunir okkar allra eru í
húfi.
Höfundur er geðlæknir í Reykja-
rík.
ALEXað nafni.
Eftir svona gu<
verður vinnan l
sagði PáH og si
Hvað er nú þetta!?
Strax sama kvöld komu þau aftur! Eru þau
ekki eitthvað breytt? Hvað hefur gerst. . ?
Hvar erum við?
iLllil'-v.:;:
III*
ANDRÉSÍIMA OG PÁLL UPPGÖTVA
Andrésína og Páll eru ágœtis fólk hér í bœ, strekkt á stundum eins og fleiri. . .
i ■ ■ Dag einn í hádeginu voru þau á vappi við Hlemm og lögðu leið sína á veitingastað
V/HŒMM, sími 24631
MATUR ALLAN DAGINN FRA KL. 10.00-23.30
ALLA DAGA