Morgunblaðið - 05.07.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. JÚLÍ 1985

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 360 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 30 kr. eintakiö.
Leiðtogafund-
urinn í Genf
llt frá því Mikhail Gorb-
achev tók við völdum í
Kreml í mars síðastliðnum
hafa verið vangaveltur um
það, að nú hlytu þeir að hittast
fljótlega nýi Kremlarbóndinn
og Ronald Reagan, Banda-
ríkjaforseti. Hafa umræður
um þennan fyrirhugaða fund
og fréttir af honum tengst
flestu því sem hæst ber í al-
þjóðamálum. Fjölmiðlar draga
gjarnan upp þá mynd, að með
því einu að æðstu menn
Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna hittist séu mörkuð þátta-
skil í veraldarsögunni.
Oft stuðlar það að vinsemd,
að keppinautar hittist og
kynnist hver öðrum. í einka-
samtölum gefst þeim tækifæri
til að losna við persónulega
fordóma eða fá þá staðfesta.
Hver og einn þekkir það af
eigin reynslu að það er oft allt
annað að kynnast manni með
því að hitta hann en af frá-
sögnum annarra. Eftir að
Margaret Thatcher, forsætis-
ráðherra Breta, hitti Gorbach-
ev í Bretlandi skömmu fyrir
áramótin lét hún orð falla á
þann veg, að hann væri maður
sem hún gæti hugsað sér að
eiga viðskipti við. Eins og mál-
um er háttað í samskiptum
Bandaríkjamanna og Sovét-
manna er erfitt að sjá, að
fundur leiðtoganna í nóvem-
ber breyti mannkynssögunni
— nema það eitt að fundurinn
er haldinn sé talið gera það.
Stefna Ronalds Reagan
gagnvart sovéska stjórnkerf-
inu og hernaðarstefnu þess
hefur verið skýr og afdráttar-
laus. Bandaríkjaforseti hefur
ekki farið dult með þá skoðun
sína, að lýðræðisþjóðirnar
verði að standa fast á sínu
gagnvart kommúnismanum og
heimsstjórnendum hans í
Moskvu. Kremlverjar hafa
ekki legið á liði sínu við að
útmála Reagan og menn hans
sem beinlínis hættulega
heimsfriðnum. Nú ráðast þeir
helst á hugmyndir Banda-
ríkjastjórnar um geimvarnir.
Sovétmenn telja þessar hug-
myndir helstu hindrunina
fyrir því að viðræðurnar um
afvopnunarmál í Genf beri
árangur, og saka Bandaríkja-
stjórn raunar um að líta á þær
viðræður sem „áróðursbragð"
eða „tæki til alheimssvika-
bragða", svo að vitnað sé í einn
sovéska áróðursmanninn,
Georgí Arbatov.
Þessi sovéski áróður hefur
ekki haft áhrif á Bandaríkja-
stjórn til þessa. Á hinn bóginn
hafa ýmsir áhrifamenn bæði í
Bandaríkjunum og Vestur-
Evrópu sagt, að nauðsynlegt
sé fyrir bandarísku samninga-
mennina í Genf að fá heimild
til að ræða geimvarnaráætl-
unina þar eins og önnur mál.
Kannski veitir Ronald Reagan
slíka heimild fyrir eða eftir
fundinn með Mikhail Gorb-
achev? Dregið skal í efa, að
hún breyti stefnu Sovét-
manna.
Bandarískur forseti hefur
ekki hitt sovéskan leiðtoga eft-
ir að Kremlverjar sendu
Rauða herinn inn í Afganistan
í þeim tilgangi að innlima rík-
ið með einum eða öðrum hætti
í Sovétríkin. Því miður er þess
ekki að vænta, að á fundi
þeirra Reagans og Gorbachev
takist að binda enda á innrás-
arstríðið í Afganistan. Nauð-
synlegt er að halda þannig á
málum að Afganir líti ekki á
fundinn sem svik vestrænna
þjóða við málstað sinn. Þá er
ólíklegt að þeim Reagan og
Gorbachev takist að minnka
spennuna sem valdabrölt
kommúnista í Nicaragua hef-
ur haft í för með sér. Og þann-
ig mætti áfram telja.
í „friðarbaráttu" undanfar-
inna ára hefur þess gætt í vax-
andi mæli að menn leggja
áherslu á alls kyns táknræn
mótmæli, að standa í sam-
felldri röð og láta hana ná á
milli húsa eða bæja, að mynda
hring umhverfis byggingar, að
tjalda í nágrenni herstöðva
eða samþykkja háleitar yfir-
lýsingar um eigin friðarvilja.
Þegar hugað er að slíkum
„friðar“-táknum er líklega
ekkert mikilvægara á heims-
mælikvarða en fundur æðstu
manna Bandaríkjanna og Sov-
étríkjanna. Vonandi verður þó
unnt að láta fundinn í Genf í
nóvember verða annað og
meira en táknræna staðfest-
ingu á því, að milli orða og
athafna æðstu manna stór-
veldanna er oft á tíðum stórt
bil.
Hvorir tveggju reyna að
færa sér fundinn í nyt í áróð-
ursstríðinu. Sovétmenn hafa
alls ekki horfið frá því
markmiði sínu að reka fleyg á
milli Vestur-Evrópu og Band-
aríkjanna. Til að minna á það
ætlar Gorbachev fyrst í opinb-
era heimsókn til Frakklands
áður en hann hittir Reagan.
Með því á að ýta undir þá
skoðun að Evrópumenn séu
sáttfúsari við Sovétmenn en
Bandaríkjamenn. Vilja Band-
aríkjamenn una því? Hvernig
bregðast Frakkar við? Það
verður fróðlegt að fylgjast
með leikfléttum þessa áróð-
ursstríðs næstu vikur og mán-
uði.
Þorvaldur Óskarsson sýnir hvernig árfarveginum hefur verið breytt
Stærsta einkarafstöð á íslandi reist á Sleitustöðum f Skagafirði:
Höfum hug á að i
RARJK umframo
Þess er vænzt að virkjunin hafi borgað sig eftir 5 ár
Það hlýtur að teljast til undantekninga, að einkaaðilar
ráðist í annað eins stórvirki og að koma sér upp eigin raforku-
veri. Á Sleitustöðum í Skagafirði búa þó nokkrar fjölskyldur,
fádæma framtakssamar, sem langt eru komnar með að virkja
ána, sem framhjá bústöðum þeirra rennur, Kolbeinsdalsá.
„Það var i einhverju jólaboðinu,
nú í vetur, sem ákvörðun var tekin
um að virkja ána,“ sagði Þorvald-
ur Óskarsson, einn ábúenda
Sleitustaða, er blaðamaður leit
inn hjá honum til að forvitnast
örlítið nánar um framtakið. “Fjöl-
skyldurnar, sem að þessu standa,
eru 6 talsins," bætti hann við, „og
eiga þær allar, nema ein, ættir að
rekja til Sigurðar Þorvaldssonar,
sem áður bjó á Sleitustöðum, en er
nú á sjúkrahúsi, 101 árs að aldri.“
Aðspurður kvað Þorvaldur und-
irbúninginn hafa gengið framar
öllum vonum, enda þýddi ekkert
hálfkák í málum, sem þessum.
„Hefði einhver séð mig hér, skríð-
andi út um alla móa með eldgaml-
an hallamæli fyrr í vetur, hefði sá
hinn sami eflaust slegið því föstu,
að nú væri ég endanlega orðinn
hringlandi vitlaus," sagði Þorvald-
ur. „Auðvitað fengum við svo
tæknifræðing til að reikna hall-
ann nákvæmlega út — og munaði
ekki nema 1 metra á niðurstöðum
hans og mínum. Þegar við svo
höfðum fengið fullvissu fyrir því
að þetta væri vel framkvæmanlegt
var hafist handa við að grafa,
sprengja og smíða og hjálpuðust
allir að.“
„Ættfaðirinn, Sigurður Þor-
valdsson, sem var mikill umsvifa-
maður og á sínum tíma reisti m.a.
25 kW raforkustöð, fyrir réttum
40 árum síðan, en hún skilaði þó
aldrei nema helmings afköstum
sakir þess hve vatnslítill lækurinn
var, sem var virkjaður," upplýsti
Þorvaldur. Enn sér sú stöð tveim-
ur húsanna fyrir rafmagni, meðan
hin kaupa orku frá Rafmagnsveitu
ríkisins. Sem ástæðu fyrir því að
þeir félagar eru að ráðast I virkj-
un þessa nefndi Þorvaldur hátt
raforkuverð, sem hann sagði u.þ.b.
jafn hátt olíuverðinu. „Þessi stöð,
sem við erum nú að reisa, mun
framleiða 200 kW, sem ætti að
nægja fyrir 20 hús. Það er því
ljóst, að við komum til með að
framleiða meiri orku, en við höf-
um þörf fyrir. Samkvæmt íslensk-
um lögum er einstaklingum hins-
vegar óheimilt að selja orku, nema
þá rafmagnsveitum ríkisins. Við
höfum því fært það í tal við for-
svarsmenn Rafmagnsveitunnar að
Helgihald í Skálholti:
Bachs, Handels og Scarlattis
minnst á ýmsa lund í sumar
HELGIHALD í Skálholti verður með meiri viðhöfn í sumar
en verið hefur, segir í fréttatilkynningu frá Skálholti.
Margar ástæður eru fyrir því
að sérstök rækt er lögð við
sumarstarf kirkjunnar í ár. 10
ár eru nú liðin frá því farið var
að halda sumartónleikana svo-
nefndu í Skálholti. Þá er árið
1985 helgað tónlistinni í Evrópu
í tilefni 300 ára afmælis Bachs,
Handels og Scarlattis. Eins eru
nú liðin 200 ár frá því skólinn og
biskupstóllinn voru fluttir frá
Skálholti til Reykjavíkur, svo
margs er að minnast, segir
ennfremur í fréttatilkynning-
unni.
Messað verður um hverja
helgi venju samkvæmt, en þær
helgar sem sumartónleikarnir
standa yfir verður einnig mess-
að kl. 17.00 á sunnudögum.
Agnes Sigurðardóttir, æsku-
lýðsfulltrúi þjóðkirkjunnar,
prédikar næstkomandi sunnu-
dag, en Glúmur Gylfason,
organisti, og Guðmundur Gisla-
son, tenórsöngvari, annast
organleik og söng við messuna.
Karl Sigurbjörnsson messar
sunnudaginn 14. júlí, en tónlist-
arflutning við messuna annast
Helga Ingólfsdóttir og fleiri.
Skálholtshátíð verður haldin
21. júlí og þá mun Sveinbjörn
Sveinbjörnsson, prófastur Ár-
nesinga, prédika.
Sigfinnur Þorleifsson, sem nú
hefur verið ráðinn prestur við
Borgarsjúkrahúsið í Reykjavík,
prédikar sunnudaginn 28. júlí.
Næstu helgi þar á eftir prédikar
Guðmundur Óli ólafsson, prest-
ur í Skálholti. Báðar þessar
helgar munu listamenn sjá um
tónlistarflutning við messurnar.
Gunnar Björnsson, Fríkirkju-
prestur, prédikar 11. ágúst, en í
messunni munu sr. Gunnar og
kona hans, Ágústa Ágústsdóttir,
flytja verk hinna gömlu meist-
ara, eins og segir í fréttatil-
kynningunni.