Morgunblaðið - 31.08.1985, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 1985
25
Nýtt landnám í
íslenzkri menningu
— Ræða Þorsteins Pálssonar, for-
manns Sjálfstæðisflokksins, við
setningu SUS-þings á Akureyri í gær
Á umbrotaskeiðum er meiri þörf
en í nokkurn annan tíma til þess
að líta upp úr dægurþrasi og horfa
fram á veginn. Okkur hættir oft
og einatt til að gleyma okkur við
dægurþras og missa sjónar á þeim
markmiðum sem við viljum keppa
að. Með hæfilegri einföldun má þó
halda því fram að hver kynslóð
ungra manna hafi sett mark sitt
á pólitíska umræðu með því að
brjótast út úr daglegri þrætubók
og horfa til framtíðarmarkmiða.
Árangurinn hefur eðlilega orðið
misjafn, en ég fullyrði að það hefur
verið auðna Sjálfstæðisflokksins
að í garði ungra sjálfstæðismanna
hafa jafnan skotið rótum vaxtar-
broddar nýrra hugmynda og fram-
fara.
Við glímum um þessar mundir
við margvísleg erfið úrlausnarefni.
Við þekkjum daglega umræðu um
halla á rekstri ríkissjóðs, halla á
viðskiptum við erlendar þjóðir,
skuldasöfnun erlendis og of lítinn
sparnað sem hvað með öðru hefur
valdið þrengingum framleiðsluat-
vinnuveganna. Við deilum um
skiptingu þjóðarteknanna og horf-
um á smástríð af því tagi frá einni
starfsstétt til annarar, við heyrum
af átökum milli landshluta og
stundum eyðum við afli okkar og
atorku í að kljást um stjórnar-
framkvæmdir þar sem sumir sjá
rösklega framgöngu en aðrir botn-
lausa spillingu. Þannig getum við
varið tíma okkar, en þá er hætt
við að okkur miði fremur hægt í
baráttunni fyrir umbótum og
framförum og bættum lífskjörum.
Á vit nýrrar framtíðar
Það skiptir miklu máli að við
gerum okkur grein fyrir því hvers
konar þjóðfélag við viljum byggja
á íslandi: Hvert viljum við stefna?
Hvaða markmið ætlum við að setja
okkur? Hvaða leiðir ætlum við að
fara í því skyni að gera óskir okkar
að veruleika? Þó að hin daglegu
vandamál séu aðkallandi skiptir
auðvitað mestu að við á hverjum
tíma höldum þessum spurningum
vakandi og beinum umræðum í
þann farveg að finna svör við þeim.
Það er fagnaðarefni að einmitt á
þessu þingi sem nú er að hefjast
skuli ungir sjálfstæðismenn eins
og oft áður hafa einsett sér að
leggja orku og atgervi á þessa
vogarskál. I því efni verður auðvit-
að ekkert óumdeilt og ekkert fyrir-
fram gefið sem endanlegur sann-
leikur. Aðalatriðið er að undirbúa
göngu okkar á vit nýrrar framtíðar
með fastmótuð markmið og að
loknum umræðum með nokkra
vissu um það hverjar leiðir eru
greiðfærastar þangað sem við
ætlum.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur nú
í meira en hálfa öld verið brjóst-
vörn borgaralegra afla í landinu.
Hann hefur verið kjölfesta í sjálf-
stæðisbaráttu þjóðarinnar og haft
forystu um aukið frjálsræði í
menningarlegu og efnahagslegu
tilliti. Um leið hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn viljað hagnýta vaxandi
auðlegð þjóðarinnar til að koma í
veg fyrir að nokkur líði skort og
jafna möguleika manna til lífs-
baráttunnar. Ekkert af þessum
mikilvægu markmiðum og verk-
efnum leysum við í eitt skipti fyrir
öll. Ef við ætlum að koma í veg
fyrir stöðnun í þjóðfélaginu verð-
um við á hverjum tíma að vera
reiðubúnir til þess að laga okkur
að nýjum aðstæðum og brjótast út
úr viðjum ef þær hefta framför
þjóðarinnar að settum markmið-
um.
Á undanförnum árum hefur
borið nokkuð á því að menn hafa
verið að draga sjálfa sig og aðra
í dilka hugtaka eins og „frjáls-
hyggju" „frjálslyndis" og „íhalds-
semi“. Það hefur á hinn bóginn
jafnan verið styrkur Sjálfstæðis-
flokksins að festast ekki í neti
þröngra kennisetninga. Við höfum
barist fyrir auknu frjálsræði og
staðið vörð um félagslega velferð
og okkur hefur tekist þegar til
lengri tíma er litið að finna það
jafnvægi sem er forsenda þess
trausts er þessi borgaralega fylk-
ing verður að njóta til þess að vera
raunverulegt framfara- og áhrifa-
afl til aukinnar hagsældar eftir
leiðum frjálsræðisins.
Aö brjótast út úr
stöönuöu kerfi
Fyrir aldarfjórðungi þurfti
mikið átak til að brjótast út úr
stöðnuðu hafta og skömmtunar-
kerfi. Þá var stigið mikilvægt skref
í þá veru, sem kennt var við við-
reisn, atvinnu og efnahagslífs.
Afturhaldsöflin töldu þá að breyt-
ingarnar myndu leiða til ringul-
reiðar, atvinnuleysis og efnahags-
legs óréttlætis þar sem hinir ríku
yrðu ríkari og hinir fátæku fátæk-
ari. Formælendur stjórnlyndis og
skipulagshyggju máluðu þessi
umskipti í slíkum litum.
íslenska þjóðin stendur nú að
því leyti aftur á krossgötum. Hún
þarf á ný að stíga skref til þess
að brjótast út úr stöðnuðu kerfi
og hefja framfarasókn með auknu
frjálsræði á ýmsum sviðum. Auð-
vitað kemur það ekki á óvart að
afturhaldsöflin beita nú nákvæm-
lega sömu rökum gegn breytingum
af þessu tagi og fyrir aldarfjórð-
ungi. Sjálfstæðismenn létu ekki
þennan andróður aftra sér á þeim
tíma. Og við eigum nú óhikað að
berjast fyrir framtíðarhagsmun-
um þjóðarinnar með þeim ráðum
sem við vitum að best duga og
leysa úr læðingi svo sem frekast
er kostur, atgervi og hugvit ein-
staklinganna sem er mesti auður
þessara þjóðar.
Auka hagvöxt
Við höfum á undanförnum
tveimur árum freistað þess að
vinna með þetta grundvallarsjón-
armið í huga. Okkur er ljóst að
við þurfum að bæta lífskjör allrar
alþýðu í landinu til þess að geta
jafnað okkur við þær þjóðir sem
skara fram úr. Við gerum það ekki
með ráðum vinstri manna sem
fólgin eru í eyðsluskuldasöfnun og
hallarekstri. Við gerum það því
aðeins að okkur auðnist að auka
hagvöxt, stækka köku raunveru-
legra verðmæta sem til skiptanna
getur komið. Til þess að það megi
verða þurfum við ekki einungis að
líta til efnahags- og fjármála-
stjórnar.
Við verðum einnig að gera okkur
grein fyrir því að menntun og
menning þjóðarinnar mun í ríkari
mæli en nokkru sinni fyrr vera
forsenda efnalegra framfara. Og
við verðum einnig að gera okkur
grein fyrir því að um leið og við
ætlum að standa vörð um félags-
lega öryggisnetið komumst við
ekki hjá því að finna nýjar leiðir
til þess að fullnægja þeim mark-
Þorsteinn Pálsson
miðum, því að stóraukin skatt-
heimta sem ella blasir við okkur
dregur augljóslega úr möguleikum
okkar til framfara á öðrum svið-
um. Þannig verðum við að líta á
þessi viðfangsefni í heild sinni ef
við ætlum okkur að ná árangri í
baráttunni fyrir því að byggja upp
hagsældarþjóðfélag á íslandi þar
sem menn njóta frelsis til athafna
og efnalegur jöfnuður er á þann
veg að þjóðin geti búið í sátt og
samlyndi á þessu góða, en á stund-
um harðbýla landi.
Nýtt landnám
Ungir sjálfstæðismenn hafa um
nokkur undangengin ár verið í
forystu í baráttunni fyrir auknu
tjáningarfrelsi. Þeir hafa knúið á
um afnám einkaréttar ríkisins á
útvarpsrekstri. Þrátt fyrir and-.
stöðu í 4 af 6 flokkum á Alþingi
tókst að koma því máli fram nú í
vor. Það var hin þunga krafa úti
í þjóðfélaginu sem beygði aftur-
haldssöm sjónarmið á Alþingi til
þess atfylgis er dugði til að koma
málinu heilu f höfn. ótvíræð krafa
hins sterka og samstillta lands-
fundar sjálfstæðismanna í vor sem
leið réði vafalaust úrslitum þar
um. Kvikmyndin og hin nýja fjöl-
miðlunartækni eru nýtt landnám
í íslenskri menningu. Þar eigum
við á að skipa mikilhæfum og
efnilegum mönnum sem fá að
njóta sín með auknu frelsi en yrðu
meira og minna heftir ella. Hér
höfum við náð mikilvægum
áfanga.
f skólamálum er vaxandi áhugi
á því að láta ekki kerfið vaxa yfir
höfuð markmiða og tilgangs skóla-
starfsins. Við viljum tryggja jafna
möguleika unga fólksins til náms.
Við vitum að þekkingin er undir-
staða svo mikilla framfara. En við
erum reiðubúnir að standa að
auknu frjálsræði á grundvelli
þessa meginmarkmiðs. Þetta er
einnig ávöxtur umræðna þar sem
framtíðarmarkmið hafa vikið
dægurþrasi til hliðar.
Vanþróað og staðnað
peningakerfi
Peningakerfið á fslandi hefur
verið vanþróað og staðnað. Til þess
má m.a. rekja að hluta til þann
vanda sem framieiðsluatvinnu-
greinarnar glíma nú við. Og á hinn
bóginn hefur þetta kerfi snúið
öndvert við einstaklingunum. Það
á ekki sist við gagnvart þeim brýnu
hagsmunum hverrar fjölskyldu að
afla fjár til eigin húsnæðis. í engu
lýðræðisþjóðfélagi þar sem fram-
farir hafa orðið og velmegun er
mikil hefur bankakerfið og sjóða-
kerfið verið ríkisrekið í jafn ríkum
mæli og hér. Sosíaldemokratar á
hinum Norðurlöndunum hafa
jafnvel fyrir langalöngu staðið að
þeim breytingum til minni mið-
stýringar og aukins frjálsræðis í
þessum efnum, sem afturhaldsöfl-
in hér ærast nú yfir.
Við höfum nú þegar stigið fyrstu
skrefin til þess að brjótast út úr
þessu staðnaða kerfi. Stærsti
áfanginn í því efni var aukið sjálfs-
ákvörðunarvald banka um vaxta-
ákvarðanir. Það hefur nú skilað
þeim árangri að sparnaður er far-
inn að aukast á ný á íslandi. Með
þessum aðgerðum hefur einnig
tekist að koma í veg fyrir að halla-
rekstur á ríkissjóði endurspeglað-
ist allur í auknum innflutningi og
þenslu. Aukinn sparnaður er for-
senda þess að hér hefjist nýtt
hagvaxtarskeið og að velmegun
aukist.
Miðstýrt skömmt-
unarvald
Hér má nefna ýmis önnur dæmi:
Miðstýring afurðalána í gegnum
Seðlabanka hefur verið færð yfir
til viðskiptabanka. Reglur um
gjaldeyrisviðskipti hafa verið
rýmkaðar og ákveðið hefur verið
m.a. að heimila útflytjendum að
leggja söluandvirði inn á gjaldeyr-
isreikninga. Löggjöf hefur verið
sett með almennum reglum um
bankastarfsemi, sem m.a. á að
draga úr þeim ójöfnuði sem ríkt
hefur á milli einkabanka og ríkis-
banka. Markaður með verðbréf er
að mótast og sjálfstæð fjárfesting-
arfélög og þróunarfélög eru að
skjóta rótum. öllu þessu fylgja
miklir vaxtarverkir. Engar breyt-
ingar verða alskapaðar og algóðar
á einu augnabliki. Reynslan sýnir
okkur að atvinnulíf sem er ofurselt
miðstýrðu skömmtunarvaldi í
peninga- og fjármálum stenst ekki
samkeppnina við þá sem njóta
aukins frelsis. Einstaklingar sem
eiga samskipti við staðnað banka-
kerfi, til að mynda vegna hús-
næðismála, búa aldrei við sömu
aðstæður og einstaklingar í þjóð-
félögum þar sem fjármagnsmark-
aður hefur fengist að þróast án
ofurveldis skipulagshyggjunnar.
Sérhver borgari, sérhver ein-
staklingur i landinu á mikið undir
því að okkur takist að brjótast úr
þeim viðjum sem við höfum verið
bundnir í í þessum efnum um of
langan tíma. Nýjungar og fram-
þróun í atvinnumálum byggjast á
breytingum á þessu sviði og skila^
sér með bættum launakjörum. Hin
beinu tengsl einstaklinganna við
peningakerfið er einnig í húfi.
Furðu gegnir hversu almenningur
hefur verið seinþreyttur til vand-
ræða gegn þessu staðnaða kerfi.
Svo mjög sem það snertir daglegt
líf hvers og eins í landinu. Það er
enginn að tala um stjórnleysi í
þessum efnum. Krafa okkar er sú
að brjótast út úr stöðnuðu kerfi
sem stenst ekki samjöfnuð við
peningakerfi þeirra þjóða sem búa
við minni ríkisafskipti, meira
frjálsræðiogmeiri velmegun. V
Brjótumst fram
með nýjungar
Við getum ekki vænst þess að
ná markmiðum okkar um aukna
hagsæld og meiri velferð nema við
séum tilbúin til þess að brjótast
fram með nýjungar, gera okkur
grein fyrir því hvar við höfum
dregist aftur úr, hvar við þurfum
að breyta til þess að hleypa nýjum
straumum áfram og leyfa nýjum
vindum að blása.
Við næstu kosningar mun stærri
hópur ungra kjósenda ganga að
kjörborðinu í fyrsta sinn en ^
nokkru sinni áður. Unga fólkið í
landinu á kröfu til þess að við
horfum til þeirrar framtíðar sem
það á að búa við. Við eigum því
að taka ákvarðanir í dag með
hagsmuni þess í huga. Það er
okkur mikill styrkur að finna að
sjónarmið okkar um aukið frelsi
og vilji okkar til þess að standa
vörð um velferðarnetið, en hugsan-
lega með nýjum leiðum, á hljóm-
grunn meðal þeirrar kynslóðar
sem nú er að vaxa úr grasi. Það
styrkir okkur í baráttunni fyrir'
sameiginlegum hugsjónum að
finna að fylgi okkar er hlutfalls-
lega mest meðal yngstu kjós-
endanna. Allt eykur þetta bjart-
sýni okkar, trú og vissu um að það
er björt framtíð sem blasir við
íslenskri þjóð. En draumar okkar
rætast aldrei ef við sofum á verðin-
um og missum sjónar af því sem
við getuni gert. I þessu efni hvílir
mikil ábyrgð á sjálfstæðismönnum
og flokkurinn setur sannarlega
traust sitt á ykkur, forystusveit
ungra sjálfstæðismanna, sem
hingað er komin í dag, hvaðanæva
af landinu.
Ég vil að lokum óska ykkur,
ungir sjálfstæðismenn, velfarnað-t^
ar í störfum á þessu þingi í þeirri
bjargföstu sannfæringu að við
eigum sameiginlega, á grundvelli
frelsishugsjóna okkar, eftir að
færa íslenskt þjóðfélag til enn
betri framtíðar.
Þrjúhundruð á fyrsta
ári í viðskiptafræði
Samkvæmt upplýsingum frá nem-
endaskrá Háskólans eru 4063 nem-
endur skráðir í skólann næsta skóla-
ár, þar af 1493 nýnemar. Fjölmenn-
ustu deildirnar eru viðskiptadeild,
heimspekideild og raunvísindadeild,
en samanlagður fjöldi þeirra er
2099. Nýnemar eru einnig fjölmenn-
astir í þessum dcildum 839 talsins,
eða rúmlega helmingur nýnema.
Skráningu er þó ekki að fullu
lokið, búist er við einhverjum
breytingum í september. En sam-
kvæmt nýjustu upplýsingum nem-
endaskráarinnar er skipting nem-
enda þannig eftir deildum:
Nemendur í guðfræði 68, á
fyrsta ári 18.
í læknisfræði 317, á fyrsta ári
96.
Lyfjafræði 83, á fyrsta ári 29.
Hjúkrunarfræði 317, á fyrsta
ári 65.
Sjúkraþjálfun 45, á fyrsta ári
18.
Lagadeild 377, á fyrsta ári 162.
Viðskiptadeild 772, á fyrsta ári
298.
Heimspekideild 758, á fyrsta ári
282.
Tannlæknadeild 70, á fyrsta ári
32.
Raunvísindadeild 559, á fyrsta
ári 259. v
Verkfræðideild 269, á fyrsta ári
112.
Félagsvísindadeild 428, á fyrsta
ári 122.
Þrjú fiskiskip
seldu erlendis
ÞRJÚ íslenzk fiskiskip seldu afla sinn
í Knglandi og Þýzkalandi á fimmtu-
dag. Fengu þau misjafnt verð fyrir
aflann að meðaltali, frá 28,56 krónum^
upp í 44,94.
Ásbjörn RE seldi 132,9 tonn í
Bremerhaven. Heildarverð var
3.796.600 krónur, meðalverð 28,56.
Aflinn var mestmegnis karfi, en
hann fremur smár og dró það verð-
ið nokkuð niður. Sigurður Bjarna-
son SF seldi 59,2 tonn í Grimsby.
Heildarverð var 2.291.400 krónur,
meðalverð 38,74. Haukur GK seldf
119 lestir i Hull. Heildarverð var
5.347.000 krónur, meðalverð 44,94.