Morgunblaðið - 31.08.1985, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. ÁGtJST 1985
27
Bréf Hagvirkis til
samgönguráðherra
Hagvirki hf. hefur óskad eft-
ir að Morgunblaðið birti í
heild upphaflegt tilboð fyrir-
tækisins um vegalagningu
norður, sem sett var fram í
bréfi til samgönguráðherra
18. aprfl sl. svo og bréf Hag-
virkis til ráðherra 19. ágúst
sl. eftir að svar ráðherra við
tilboði hafði borizt. Fara
þessi bréf hér á eftir í heild.
Hagvirki hf. gerir hér með til-
boð í að fullgera fyrir árslok 1987,
með tvöfaldri klæðningu og brúm,
eftirtalda kafla á vegi nr. 1, frá
Reykjavík til Akureyrar.
Kaflarnir eru:
1) Hvalfjörður og Botnsvegur allt
að klæðningarenda norðan
Hrafnabjarga, alls 25,7 km.
2) Borgarfjörður, Norðurárdalur
allt frá Eskiholtslæk uppá Há-
heiði Holtavörðuheiði og að
klæðningu norðan við Brú í
Hrútafirði, alls 68 km.
3) Vatnsskarð, þ.e. frá Svínvetn-
ingabraut að Skagafjarðarvegi,
alls 22,8 km.
4) Norðurárdalur, Öxnadalsheiði
og Öxnadalur, þ.e. frá Siglu-
fjarðarvegi að Hörgárdalsvegi,
alls 66,4 km.
Verkið yrði unnið á tímabilinu
júní 1985 til ársloka 1987, þannig
að unnt verði þá að aka á bundnu
slitlagi milli Reykjavíkur og Ak-
ureyrar. Gert er ráð fyrir að Vega-
gerðin sjálf ljúki við minniháttar
kafla á leiðinni. Samtals er vega-
lengdin um 183 km og kostar skv.
vegaáætlun um 1.250 milljónir
króna. Þessar framkvæmdir eru
nú fyrirhugaðar á 2. og 3. tímabili
gildandi langtímaáætlunar í vega-
gerð eða árin 1987—1990 og
1991—1994. Þessu verki er Hag-
virki hf. tilbúið að ljúka 7 árum
fyrr og fyrir 920 milljónir króna
eða um 74% af áætlun. Áætlað er
að dreifa framkvæmdum þannig
að unnið sé fyrir um 300 millj.
1985, um 400 millj. 1986 og um 200
millj. 1987. Gert er ráð fyrir að
Vegagerðin sjái um samninga við
landeigendur vegna lands og efn-
istöku og greiði kostnað vegna
þess, en Hagvirki hf. taki við þeim
hönnunargögnum, fullgerðum eða
ófullgerðum, sem fyrir liggja og
fullhanni veginn þannig, að
ákvæðum Vegagerðarinnar um
gæði vegarins sé hlítt, en Vega-
gerðin þurfi ekki að eyða frekara
fjármagni í hönnun hans.
Hlutur Vegagerðarinnar yrði
því aðeins eftirlit með hönnun og
framkvæmdum við veginn. Til
greina kæmi einnig að Vegagerðin
sæi sjálf um hönnunina, en Hag-
virki hf. áskildi sér rétt til að gera
hagkvæmnisbreytingar, enda sé
gæðastöðlum haldið. Hagvirki hf.
ráðgerir að fjármagna fram-
kvæmdina með innlendu skulda-
bréfaútboði, með aðstoð innlendra
verðbréfamarkaða og verði þau
tryggð með skuldaviðurkenningu
ríkissjóðs eftir því sem verkinu
miðar áfram. Gert er ráð fyrir að
skuldabréfin greiðist af ríkissjóði
á tímabilinu 1987—1994 þ.e. á
sama tíma og framkvæmdirnar
voru á áætlun.
Ástæður framangreinds tilboðs
eru eftirfarandi:
1. Fyrirtækið Hagvirki hf. hefur
verið byggt upp undanfarin 4 ár
sem innlendur framkvæmdaað-
ili til þess að takast á við stór-
verkefni á sviði virkjana-
framkvæmda, vega- og hafnar-
gerðar, sem fram til þessa hafa
of oft verið á erlendum höndum
að meira eða minna leyti. Það
er því stórt á íslenskan mæli-
kvarða en ekki of stórt til þess-
ara framkvæmda. Það ræður
nú yfir stórvirkum tækjakosti
að nývirði yfir 500 milljónir
króna, vel hæfum starfs-
mönnum, bæði tæknimönnum,
iðnaðarmönnum, stjórnendum
stórvirkra tækja og bíla auk
annars þess starfsliðs sem til
þarf. (Sjá fylgiskjal nr. 1) Þetta
starfslið og tækjakostur hefur
að undanförnu unnið við virkj-
ana- og vegaframkvæmdir sem
sparað hafa þjóðarbúinu um
fimmhundruð milljónir miðað
við kostnaðaráætlanir.
2. Vegna erfiðleika við að ná eðli-
legri nýtingu á auðlind okkar,
vatnsorkunni, með raforkusölu
til iðnaðaruppbyggingar hafa
nú verið skornar niður fram-
kvæmdir við byggingu virkjana
á þessu ári um nálægt 520
milljónir króna. Þá hefur fjár-
veiting til Vegagerðarinnar við
gerð vegaáætlunar verði lækk-
uð úr áður áætluðum 2,4% af
vergri þjóðarframleiðslu í
1,9%, eða úr 2.085 milljónum í
1.650, þ.e. um 435 milljónir.
Heildarframkvæmdaniður-
skurður þessa árs er því um 950
milljónir króna eða sem nemur
um 250 milljónum í launa-
greiðslur, sem aftur nemur ná-
lægt 5—600 ársverkum. Slikur
niðurskurður kemur mjög illa
niður á atvinnulífi landsmanna
og dýrmætur tækjakostur verð-
ur vannýttur, þjóðarbúinu í
óhag. Fjöldi skólafólks fengi
ekki sumaratvinnu sem er þeim
mikilvæg, bæði vegna tekja og
þroska. Þessi framkvæmd
myndi vega nokkuð á móti
nefndum niðurskurði.
3. Við þessar aðgerðir hefur Hag-
virki hf. horfst í augu við tvo
valkosti: Að þrengja sér inná
markað smærri verkefna eða
selja hagkvæm tæki úr landi?
Þegar svo öflugt fyrirtæki kem-
ur inná hinn minni markað,
hefur það margvíslega erfið-
leika með í för sér. Verðlag þró-
ast út í öfgar og ýmsir smærri
verktakar lenda í erfiðleikum.
Fái fyrirtækið hinsvegar verk-
efni við hæfi eykst svigrúm
fyrir alla hina, sem þá sætu að
mun meiri verkefnum fyrir
bragðið. Auk þess hyggst Hag-
virki hf. leita til heimamanna
um vinnuafl og tæki þeirra, eft-
ir því sem hagkvæmast yrði á
hverj'um stað og samkeppnis-
fær kjör bjóða.
4. Langþráður áfangi yrði fluttur
fram um sjö ár, sparnaður yrði
yfir 300 milljónir í fram-
kvæmdakostnaði auk þess sem
verulegur sparnaður yrði af
minniháttar bráðabirgðalag-
færingum, styrkingum vega,
ofaníburði og heflun. Þessar
milljónir í sparnað verða til
ráðstöfunar í önnur verk síðar.
5. Sparnaður þjóðarinnar í minni
reksturskostnaði bifreiða og
þar með ódýrari flutnings-
kostnaði öllum, næmi umtals-
verðum upphæðum í innlendum
og erlendum gjaldmiðli. Slík
samgöngubót yrði verulegur
stuðningur við búsetu á lands-
byggðinni, enda enginn stjórn-
málalegur ágreiningur um hag-
kvæmni vegagerðar.
6. Hagvirki hf. á nýjasta, stærsta
og stórvirkasta tækjaflota
landsins. Með samningi við
Hagvirki hf. yrði tryggt að sú
fjárfesting nýttist við fram-
kvæmdina og að ekki þyrfti síð-
ar að koma til stórfells inn-
flutnings nýrra tækja. Viðbót-
ar- og endurnýjunarþörf tækja-
kosts Hagvirkis hf. vegna fram-
kvæmdanna yrði innan við 10%
framkvæmdakostnaðar.
7. Ætla má að stórframkvæmdir
við stíflugerð og aðrar veitu-
framkvæmdir við Blöndu hefj-
ist á árinu 1987, þrátt fyrir um-
rædda frestun framkvæmda
þar. Þá verður jafnframt að
vonast til þess að íslendingum
hafi orðið það ágengt í
orkusölutilraunum að unnt
verði að halda áfram virkjana-
verkefnum í beinu framhaldi af
eða samhliða Blöndu. Þessi
framkvæmd brúar því bilið þar
til virkjanaframkvæmdir hefj-
ast aftur.
8. Fordæmi eru fyrir því að ríkis-
stjórnin semji um stórfram-
kvæmdir í vegagerð, þegar
samdráttur verður á öðrum
sviðum. Þannig var samið við ís-
ienska aðalverktaka sf. um lúkn-
ingu Reykjanesbrautar þegar
skornar voru niður framkvæmdir
á Keflavíkurflugvelli.
9. Með samningi um verkefnið
yrði tryggð atvinna þeim 220
manns sem nú starfa hjá fyrir-
tækinu, auk a.m.k. annars eins
fjölda lengstan hluta ársins, en
starfsmenn Hagvirkis hf. eru
allstaðar af landinu.
Hagvirki hf. hefur leitað til
Kaupþings hf. um ráð til að afla
fjár á innlendum markaði til
framkvæmdanna og fengið þar
mjög jákvæð svör eins og fram
kemur í meðfylgjandi skjali. (fskj.
2).
Á sömu forsendum og greinir
hér að framan er fyrirtækið jafn-
framt reiðubúið, ef ráðamenn óska
þess, að vinna stórverkefni í vega-
gerð á Vesturlandi, Suðurlandi,
Vestfjörðum eða Austfjörðum svo
dæmi séu nefnd, en til þess að
unnt sé að ná hagkvæmni í fram-
kvæmdum þurfa þau að geta verið
samfelld allt árið og ekki miðast
við örstutta vegarkafla á hverjum
stað.
Til þess að unnt verði að nýta
sumarið 1985 þyrfti að ganga hið
fyrsta til samninga um framanrit-
að tilboð.
Með von um fljót og jákvæð
viðbrögð tilbúinn til frekari við-
ræðna og skýringa, f.h. Hagvirkis
hf.
Jóhann G. Bergþórsson forstjóri
Undirritaður hefur móttekið
bréf yðar dags. 8. ágúst, póstlagt
12. ágúst varðandi tilboð Hagvirk-
is hf. frá 18. apríl sl. í byggingu
hluta vegar nr. 1 milli Reykjavík
og Akureyrar.
í bréfinu er upplýst að tilboðið
hafi verið tekið til ítarlegrar at-
hugunar í ráðuneytinu og hjá
vegamálastjóra. Þá er sagt að for-
svarsmönnum fyrirtækisins sé
kunnugt um niðurstöður þeirrar
athugunar.
Þar sem okkur er ekki kunnugt
um nefndar athuganir er hér með
óskað eftir að fá ljósrit af umsögn
Vegagerðarinnar og ráðuneytisins
um tilboðið. Ljóst er að ítarleg
hefur umfjöllunin taepast verið,
þar sem ekki var rætt neitt við
Hagvirki hf. um tilboðið, þrátt
fyrir boð um frekari viðræður og
skýringar í tilboðinu.
Hvað varðar fullyrðingu um að
það hafi ætíð verið stefna ráðu-
neytisins að bjóða út framkvæmd-
ir í samgöngumálum og að það
væri að ganga þvert á „ríkjandi"
stefnu að taka tilboðinu, má ef til
vill minna á, að stærstu einstöku
vegagerðarframkvæmdir á sl. ári
(29,6 m.kr. skv. vegaáætlun) voru
unnar í kjördæmi samgönguráð-
herra og það án nokkurs útboðs.
Þá er ljóst að undanfarin ár hefur
lögum um útboð framkvæmda
ekki verð fylgt, þar sem mjög lág
prósenta verkframkvæmda hefur
verið boðin út og er ennþá langt
frá því að marki laganna sé náð
eða að „stefna" ráðuneytisins sé
ríkjandi. Ennfremur má minna á
samninga beint og án útboðs við
íslenska aðalverktaka um bygg-
ingu Reykjanesbrautar og við Þór-
isós um hluta Hafnarfjarðarveg-
ar.
Énda þótt ráðherra hafi eðlilega
aukið útboð í sinni ráðherratíð,
vegna augljósrar hagkvæmni
Vegagerðarinnar af þeim, er langt
frá því að allar nýframkvæmdir
hafi verið boðnar út.
Hvað varðar tilboð Hagvirkis,
er ljóst að ekkert annað verktaka-
fyrirtæki fékk þessa hugmynd eða
hafði tækjakost og mannskap til
þess að takast á við slíkt verkefni
á áætluðum tíma. Útboð í sam-
ræmi við hugmynd tilboðsins
hefði reynt á það.
Langtímaáætlun í vegagerð hef-
ur verið lögð fyrir alþingi, en ekki
samþykkt sem slík, enda þótt unn-
ið sé eftir henni í meginatriðum.
Þar sem hún er ekki samþykkt,
heldur leiðbeinandi, er það og hef-
ur verið á valdi ráðherra og ríkis-
stjórnar að breyta út frá henni. Þá
er ljóst að oft er útaf henni brugð-
ið á þann hátt, að framkvæmdir
eru unnar ári eða árinu á undan,
ef framkvæmdafé hrekkur til eða
fæst að láni hjá verktökum, vöru-
bílstjórum eða vinnuvélaeigendum
til næsta árs eða lengur. Það er
því augljóslega greiðslutímabil
vegaáætlunar sem hefur ráðið,
ekki hvenær verkið er fram-
kvæmt. Til sönnunar þessu má
leggja fram fjölda útboðslýsinga
Vegagerðarinnar.
Þar sem greiðslur fyrir umrætt
verk áttu að koma í samræmi við
vegaáætlun var því ekki þörf á
sérstakri umfjöllun alþingis um
málið og því á færi ráðherra og
ríkisstjórnar að taka tilboðinu.
Þá er augljóslega rangt að til-
boðið myndi skekkja áætlunina og
draga úr vegaframkvæmdum ann-
ars staðar á landinu, því við fram-
kvæmdina hefði sparast verulegt
fjármagn, sem nýta hefði mátt
annars staðar, auk hins mikla
sparnaðar fyrir þjóðarbúið í minni
reksturskostnaði bifreiða, sem
meðal annars kemur fram í áliti
FlB um 40—70% arðsemi vegar-
ins.
Að mati Kaupþings og jafn-
framt að mati fjármálaráðherra,
hefði fjáröflunarieið Hagvirkis hf.
ekki haft teljandi áhrif á aðra
fjáröflun til ríkissjóðs sem fjár-
magnar Vegagerðina. Jafnvel þó
svo hefði verið, hefði samgöngu-
ráðherra væntanlega getað aflað
til eigin framkvæmda erlends
fjármagns, sem hann hefur að
undanförnu á hringferð sinni um
landið lýst yfir að vél komi til
greina við arðbær vegagerðar-
verkefni, sem forgangsverkefni
skv. vegaáætlun hljóta að vera.
Hagvirki hf. hafði enga fyrirvara
uppi um sína fjáröflunarleið en
lesa má úr svari ráðherra að hann
hafi reiknað með að fólkið í land-
inu styddi hugmyndina með
skuldabréfakaupum frá fyrirtæk-
inu, þannig að ríkið fengi ekki nóg
eftir eigin leiðum. Þetta er athygl-
isverð skoðun og undirstrikar al-
mennt álit fólks á tilboðinu, enda
öllum til hagsbóta, einnig öðrum
verktökum, starfsmönnum þeirra,
vörubílstjórum og vinnuvélaeig-
endum. Þess vegna er erfitt að
skilja hvernig samgönguráðherra,
sem segist berjast við niðurskurð-
armenn, hafnar boði um slíka
aukningu vegagerðarframkvæmda
sem sannanlega eru öllum íslend-
ingum til hagsbóta. Ekkert í bréfi
dags. 8. ágúst svarar þessu og því
hörmum við afstöðu ráðherra og
þykir miður, ekki síst hans vegna
sem samgönguráðherra, að ekki
skuli geta komið til þessara fram-
kvæmda.
Hvað varðar áhuga undirritaðs
á vegagerð þá hefur hann verið
sýndur í verki fyrr og seinna (m.a.
með tugmilljónp sparnaði fyrir
Vegagerðina í þegar unnum verk-
um) og færi betur að fleiri sýndu
sambærilegan áhuga í verki, en
ekki aðallega í orði.
Virðingarfyllst,
Jóhann G. Bergþórsson
E.s.: Vænti umbeðinna upplýs-
inga hið fyrsta.
Einn bflanna gjörónýtur
eftir veltu og eldsvoða
Finnarnir sem keppa í Ljómarallinu f óhöppum
„ÞETTA er mikið áfall fyrir okkur,
en við komum engu að síður í
Ljómarallið, þetta þýðir bara meiri
vinnu fyrir okkur alla,“ sagði Finn-
inn, Peter Geitel, í samtali við
Morgunblaðið í gær. Hann er einn
þriggja finnskra ökumanna sem
keppa mun í Ljómarallinu í sept-
ember. Það blés ekki byrlega fyrir
þessum ökumönnum er þeir tóku
þátt í 1000 vatna rallinu í Finnlandi
um sl. helgi.
Einn þeirra, Saki Viierima
gjöreyðilagði Opel Manta 200i
keppnisbíl sinn, en ætlunin var
að hann keppti á þeim bíl í
Ljómarallinu. „Viierima missti
bílinn útaf eftir að hann kom
fljúgandi yfir hæð. Lenti annað
framdekkið í mjúku undirlagi
sem olli því að hann missti stjórn
á bílnum og hann valt. Kviknaði
lítillega í bílnum, en enginn
meiðsli urðu þó. Það þarf að
skipta um yfirbyggingu á bílnum
og þar sem ekki er tími til þess
fyrir Ljómarallið, þá mun Viie-
rima koma með annan bíl. Það
er Opel Ascona, sem búinn er 190
„Þetta er mikið áfall fyrir okkur,
en við komum samt í Ljómarallið,*'
sagði Finninn Peter Geitel í sam-
tali við Morgunblaðið, en hann
ásamt öðrum finnskum öku-
mönnum mun keppa í Ljómarall-
inu. Þeir áttu í vandræðum í
keppni í Finnlandi um sl. helgi.
hestafla vél,“ sagði Geitel. Viie-
rima hafði verið í tólfta sæti er
hann velti bílnum undir lok
keppninnar, en 175 bílar hófu
keppni. Hann er því greinilega
mjög góður ökumaður, en öll
helstu verksmiðjuliðin tóku þátt
í rallinu, sem er liður í heims-
meistarakeppninni í rallakstri.
„Ég féll einnig úr keppni, vélin
bilaði hjá mér,“ sagði Geitel,
hann ekur Nissan 240 RS. „Við
vorum í 10. sæti þegar þetta
gerðist og keppninn var rúmlega
hálfnuð. Bíllinn er í lagi, en vélin
var send til Englands til viðgerð-
ar. Verður síðan flogið með hana
til íslands fyrir Ljómarallið,"
sagði Geitel. í 1000 vatna rallinu
komust 83 bílar í mark, þeirra á
meðal Toyota Corolla, finnskra
kvenökumanna sem keppa í
Ljomarallinu. Þær luku keppni í
50. sæti. Sigurvegari varð Finn-
inn, Timo Salonen, á Peugeot 205
Turbo 16, annar Svíinn, Stig
Blomqvist, Audi Quattro.
G.R.