Morgunblaðið - 19.04.1986, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR19. APRIL1986
Minning:
GuttormurÞ. Bjarna-
son — Reyðarfirði
Minning:
Andrés Eyjólfsson fv.
bóndi og alþingismaður
Fæddur 15. október 1966
Dáinn 31. mars 1986
Ó, sólarfaðir, sygndu nú hvert auga
en sér í lagi þann, sem tárin lauga
og sýndu miskunn öllu því, sem andar
en einkum því, sem böl og voði grandar.
(Sb. 1886 — M. Joch.)
Okkur systkinin langar til að
minnast frænda okkar Guttorms
Þórs Bjamasonar hér með nokkrum
orðum, en orð verða oft fátækleg
þegar ungt fólk með framtíðina
fyrir sér hverfur skyndilega af sjón-
arsviðinu.
Gutti Þór eins og við systkinin
kölluðum hann alltaf var fæddur
15. október 1966 hann var því
aðeins á tuttugusta aldursári þegar
hann lést. Hann var heimagangur
hjá okkur á Mánagötu 8, ávallt
kurteis og innilegur en það voru
hans eiginleikar. Við viljum þakka
Gutta fyrir þann tíma sem hann
gaf okkur og litli frændi hans Andri
þakkar þá hlýju sem hann fann
strax inn á hjá honum.
Við biðjum algóðan Guð að
styrkja móður hans og systur í
þessari miklu sorg.
Björk, Siggi og Berglind.
Vor ævi stuttrar stundar
er stefnd til Drottins fundar,
að heyra lífs og liðins dóm.
Enmannsinssonarmildi
skal máttug standa í gildi,
hún boðast oss í engils róm.
(EinarBenediktsson.)
Nú við andlát vinar okkar og
félaga, Guttorms Þórs Bjamasonar,
viljum við minnast hans með örfá-
um fátæklegum orðum. Kynni
okkar hófust í heiðríkju bemskunn-
ar þegar tíminn stóð kyrr og lífið
var eilíft sólskin. Þau kynni héldust
alla tíð, í leik, í námi og starfi.
Hugir okkar eru fullir gleði að hafa
átt góðan vin, og efst í minni er
góðvild hans og gamansemi og
vingjamlegt bros. En hafið er stórt,
báturinn smár og siglingin vanda-
söm. Með síðasta erindinu úr kvæði
Guttorms J. Guttormssonar „Góða
nótt“, sendum við móður hans og
systur innilegar samúðarkveðjur.
Streym þú, himins stilling niður,
stattu við, þú næturfriður.
Hugur fellur fram og biður,
fúnheitt andvarp lyftist hljótt.
Hættiallrasáraðsvíða,
sólar verði gott að bíða,
þurfí enginn kulda að kvíða,
komi sólskin. Góða nótt.
Enginn þurfí að óttast, komi
engill dagsins. Góða nótt.
Heiðar og Þórhallur
Hann Gutti er dáinn. Félagi og
vinur er horfínn. Hvers vegna?
Að nýliðnum páskum leita á
hugann spurningar um tilgang og
eðli dauðans. Úr minnisdjúpi sveima
lærðar setningar. „Þeir sem Guð
elskar deyja ungir.“ „Ég lifí og þér
munuð lifa.“ „Þeir sem trúa á mig
lifa þótt þeir deyi.“
Hugljúfur félagi er fallinn í lífsins
stríði. Getum við varist og reist, við
lífsleið okkar, bautastein helgaðan
honum?
Við vonum og biðjum.
Blessuð sé minning hans.
Þórey, Hanna, Hlíf og vinir.
Samúðarkveðjur okkar felum við í
þessu versi:
„Efvelþúviltþérlíði
þínvonáGuðséfest.
Hann styrkir þig í stríði
ogstjómaröllubest.
Aðsýtasártogkvíða
aðsjálfanþigerhns.
Nei, þú skalt biðja og bíða,
þáblessunGuðservís."
Harpa og Sverrir
Hann Gutti er dáinn. Hann var
borinn til hinstu hvfldar hinn 7.
apríl sl. Hann fæddist 15. október
1966, og var sonur hjónanna Þór-
eyjar Sigfúsdóttur og Bjama Hann-
essonar og átti hann eina systur,
Hönnu Hlíf sem er fædd 1. nóvem-
ber 1965.
Við systkinin kynntumst þessum
ljúfa dreng 1974 eftir að hann flutt-
ist til Reyðarfjarðar. Mestur vin-
skapur náðist þó á milli Gutta og
Heiðars, en þó var eins og hann
væri einn úr systkinahópnum.
Fannst okkur hann fara alltof fljótt
frá okkur, en við munum geyma
minningu hans í hjörtum okkar. En
vitnum svo í spámanninn eftir
Kahlil Gibran:
Þú skalt ekki hryggjast, þegar
þú skilur við vin þinn, því að það,
sem þér þykir vænst um í fari hans,
getur orðið þér ljósara í fjarveru
hans, eins og fjallgöngumaður sér
flallið bezt af sléttunni. Og láttu
vináttuna ekki eiga sér neinn til-
gang annan en að auðga anda þinn,
því að sú vinátta, sem leitar ein-
hvers annars en síns eigin leyndar-
dóms, er ekki vinátta, heldur net,
sem kastað er í vatn og veiddir í
tómir undirmálsfiskar.
Og gefðu vini þínum það, sem
þú átt best.
Ef hann verður að þekkja fátækt
þína, lát hann þá einnig kynnast
auðlegð þinni.
Að leiðarlokum viljum við svo
þakka Gutta, okkar ástkæra vini,
fyrir allar þær unaðs- og ánægju-
stundir er við áttum kost á að njóta
með honum og biðjum algóðan guð
að geyma og varðveita þennan
elskulega dreng.
Síðan vottum við Þóreyju og
Hönnu Hlíf okkar dýpstu samúð og
biðjum guð að blessa þær í þeirra
miklu sorg og söknuði.
Heiðar Kristinsson,
Sigrún E. Kristinsdóttir,
Gísli Þór Kristinsson.
Fæddur 27. maí 1886
Dáinn 9. apríl 1986
Þann 9. apríl sl. lést í sjúkrahús-
inu á Akranesi Andrés Éyjólfsson
fyrrum bóndi í Síðumúla og al-
þingismaður, eftir stutta legu. Þá
skorti hann tæpar sjö vikur í 100
ára aldur. Talið er að hann hafi náð
hæstum aldri þeirra er á Alþingi
hafa setið.
Andrés fæddist að Kirkjubóli í
Hvítársíðu þann 27. maí 1886.
Foreldrar hans voru Eyjólfur Andr-
ésson Magnússonar alþm. og bóndi
á Kirkjubóli og kona hans Guðrún
Brynjólfsdóttir bónda og hrepp-
stjóra að Selalæk á Rangárvöllum.
Andrés giftist 1919 Ingibjörgu
Guðmundsdóttur frá Mjóadal
A-Hún. Hann útskrifaðist sem bú-
fræðingur frá Hvanneyri 1911. Árið
1912 hóf hann búskap í Síðumúla,
fyrst sem leiguliði, en eignaðist
jörðina alla litlu síðar. Þá hóf hann
stórbúskap. Talið var í upphafi að
hann færi ekki troðnar slóðir í bú-
skap sínum, en hann lét það sig
litlu skipta. Hann ræktaði jörð sína
af miklum dugnaði svo túnin urðu
snemma stór og vel ræktuð. Fram-
kvæmdir hans í byggingum í Síðu-
múla urðu á fyrstu árum í búskap-
artíð hans, miklu meiri og fyrr á
ferð en þá gerðist. Árið 1957 hætti
Andrés búskap, hafði búskapur
hans staðið í 45 ár. Heimili hans
varð þó áfram í Síðumúla til dauða-
dags.
Andrés gegndi mörgum trúnað-
arstörfum, lengst starfaði hann í
hreppsnefnd Hvítársíðuhrepps.
Oddviti sveitarstjómar var hann í
41 ár. Svo vandvirkur og vel að sér
um reikningshald hreppsins var
hann að yfirendurskoðandi hrepps-
reikninga í Mýrasýslu sagði mér
að alltaf hefði hann skilað reikning-
unum tíl sín á þeim tíma er lög
gerðu ráð fyrir. Endurskoðun á
sveitarreikningum þeim sem Andr-
és gerði, sagði hann óþarfa, svo vel
væri frá þeim gengið að þar skorti
ekkert á. Þó lét Andrés ekki af
oddvitastörfum fyrr en áttræður,
þá af eigin ósk. Svo mun hafa verið
um öll trúnaðarstörf, hann varð að
óska eftir að láta af þeim vegna
aldurs.
Andrés var innanþingsskrifari
Alþingis alls í níu ár. Skjalavörður
Alþingis var Andrés í 16 ár. For-
maður eftirlitsnefndar með opin-
berum sjóðum var hann í þrjátíu
ár. í Landsbankanefnd í eitt ár. I
nefnd um útrýmingu refa og minka
var hann skipaður 1956, þá um
sjötugt.
Andrés í Síðumúla var í hópi
þeirra er beittu sér fyrir byggingu
Reykholtsskóla. Hann var formaður
skólanefndar frá upphafi þar til
hann sagði af sér, þá meira en hálf
áttræður.
Það sem einkenndi öll störf
Andrésar á opinberum vettvangi og
gerðu hann svo eftirsóttan til þeirra,
voru hyggindi hans, vandvirkni,
dugnaður og reglusemi.
Þegar hinn vinsæli og vel gerði
maður, Bjami Ásgeirsson, hætti
þingmennsku fyrir Mýramenn, eftir
meira en tuttugu ára setu á Alþingi,
var Andrés í Síðumúla valinn til
framboðs fyrir Framsóknarflokkinn
og náði kosningu. Tvennt kom
Andrési að góðu gagni í þing-
mennskunni.
Það fyrra var hvað hann var
kunnugur meðferð allra þingmála
og hitt hvað hann naut mikilla
vinsælda meðal þingmanna og
starfsfólks. Allir vildu allt fyrir
Andrés gera, svo sem hann hafði
þeim gert. Og það dugði honum
vel. Hann sótti mál fyrir sitt kjör-
dæmi með miklum dugnaði og var
vel ágengt. í kosningunum 1953
var Andrés endurkjörinn, en við
kosningamar 1956 gaf Andrés ekki
kost á sér til framboðs, enda var
hann þá orðinn sjötugur og þá búinn
að starfa á vegum Alþingis í 30
ár. Það féll þá í minn hlut að þreyta
kosningar fyrir Framsóknarflokk-
inn í Mýrasýslu. í þeim kosningum
gerði það gæfumuninn, hvað Andr-
és reyndist mér og flokki sínum
vel. Svo vel reyndist hann mér alla
tíð.
Andrés í Síðumúla hefur verið
gæfumaður í líflnu. Kona hans,
Ingibjörg, var honum sérstaklega
Vinur minn Geir
í byijun heimskreppunnar, um
það leyti, er flokkur Hitlers var
stærsta minnihlutaflokksklíka
Þýskalands, birtist fregn í Reykja-
víkurblöðunum, sem vakti undrun
borgaranna. Fregn, sem hefði ekki
þótt fréttamatur i stórborgum
heimsins. Drengur á gelgjuskeiði
nýtur húsaskjóls og athvarfs í
mannlausum skipum við festar í
Reykjavíkurhöfn. Var drengurinn
þar í samfélagi rotta, raka og
gamalla matarleifa, tröllum geflnn.
Vetur voru snjóþungir á þessum
árum og sumrin heit, þakin ljósbrá.
Konur burðuðust með þvott, krakka
og kaffi á flöskum í þvottalaugam-
ar í Laugardal. Beljur voru á beit
við Tungu, og fjölskyldur voru í
útilegu við Elliðaámar. Kindum var
slátrað í sláturhúsinu við Kalkofns-
veg, og ís höggvinn í tjöminni og
fluttur á hestasleðum í sláturhúsið.
Verkamannskýlið stóð hornrétt við
Varðarhúsið í grófinni á mótum
Kalkofnsvegar og Tryggvagötu.
Skolprörin stóðu eins og byssuhólk-
ar út úr hlöðnum gijótveggnum
handan við Verkamannaskýlið.
Rottur á stærð við ketti skutust um
stórgrýtið í flæðarmálinu, eins og
klettabúar. Trillukarlar lönduðu
aflanum við steinbryggjuna og tré-
bryggjuna, og óku fískinum eða
báru í handvögnum og körfum yflr
Tryggvagötu í bárujámsskúrana á
milli Pósthússtrætis og Kalkofns-
vegar. Var þar einskonar fískmark-
aður.
Á sumrin, eftir grásleppu- og
rauðmagavertíðina á lognværum
sumardögum, spúluðu karlamir
trillurnar, drógu íslenska fánann
að húni í skuti, og fetjuðu vasapela-
karla og konur með tango-hatta á
útisamkomu sjáifstæðismanna að
Eyðum, og fluttu krakka og full-
orðna, í olíubrælu og vélaskelli, í
kringum lystiskipin á ytri höfninni,
sem gnæfðu eins og klettaborgir
yfir skoppandi bátakrílin. Lýra og
Nova önnuðust hesta- og heyflutn-
inga á ströndina, og Fylla skaut
púðurskotum á ytri höfninni á
afmælisdegi kóngsins.
Vinur minn Geir Jósepsson frá
Grímsey við heimskautsbaug kom
til iðandi borgarinnar til þess að
ganga lífinu á hönd, og leita móður
sinnar og systra. Hann leitaði at-
hvarfs þar sem hann best þekkti
til, í bátum við sjávarsíðuna.
Geir var fimmta barn hjónanna
Jóseps Þorsteinssonar og Guðrúnar
Einarsdóttur á Dalvík. Fjórar systur
ásamt foreldmnum fögnuðu komu
hans í þennan heim. Styijöld geisaði
í Evrópu. Is lá við ströndina, og fólk
át selakjöt, Jósep stundaði róðra á
vetuma. Á sumrin óð síldin. Siglu-
ijörður breyttist á augabragði í
reykspúandi síldarhreisturbæ, þar
sem danska, íslenska og norska
vom talaðar jöfnum höndum. Þang-
að héldu allir, sem vettlingi gátu
valdið, meðal annarra hjónin Jósep
og Guðrún. Mikið var um landlegur
og oft hart í búi hjá fólki á þessum
slóðum. Atvinnulífið var í höndum
athafnamanna með dönsku ívafi.
Hagsmunir pyngjunnar réðu at-
vinnumálunum í heiminum um
þessar mundir, og bitnaði það ekki
síst á íslendingum. Jósep og Guðrún
slitu samvistir, og héldu hvort í sína
áttina. Hún með dætumar suður á
bóginn, hann með soninn Geir til
Grímseyjar. Ólst Geir þar upp við
sjóstörf og eldamennsku. Sá hann
um alla matargerð fyrir þá feðga.
Helsta tómstundaiðjan var bóka-
lestur. Varð Geir vel kunnugur ís-
lendingasögunum og stórskáldum
þjóðarinnar af lestrinum. Geir var
vel máli farinn og talaði með norð-
lenskum hreim. Frásagnargáfa
hans var með afbrigðum góð, og
hressandi að hlusta á hann segja
frá. Á síðkvöldum dundaði hann oft
við vísna smíði. Var hetja hans og
fyrirmynd skáldið Steinn Steinarr.
Mikið var um harðfiskát í Grímsey
og bjó Geir að því alla tíð. Opnaði
hann aldrei gosflöskur öðruvísi en
með tönnunum. Geir var ákaflega
skemmtilegur í viðræðum, hafsjór
af allskonar lífs fróðleik, vissi sitt-
hvað um alla skapaða hluti. Var
Geir mjög róttækur í skoðunum,
hallaðist að jafnaðarstefnunni
framan af, en eins og ungir menn
og róttækir, hreifst hann af rússn-
esku byltingunni.
Trilíubátalífið, sem hann kynntist
hjá föður sínum í Grímsey, átti vel
við Geir. Átti hann alla tíð í erfíð-
leikum við venjuleg störf hjá öðrum.
Geir stefndi stöðugt að því að afla
peninga til trillukaupa, fara norður
í Grímsey, og stunda róðra. Þessi
draumur hans rættist aldrei. Geir
stundaði um hríð bréfanám við Sjó-
mannaskólann í Reykjavík og tók
svokallað pungapróf.
Fór alla tíð vel á með þeim feðg-
um. Lagði Jósep áherslu á að herða
strákinn, og tókst það frá líkamlegu
sjónarmiði séð. Var Geir rammur
að afli. Stóðust engir honum snún-
ing í sjómanni. Margur dátinn átti
um sárt að binda á stríðsárunum,
ef hann varð fyrir barðinu á Geir.
Einn vetrardag í norðan báli varð
Geir fyrir því óhappi að verða í
vegi veðurofsans. Brotnaði hægri
handleggur hans og greri aldrei um
heilt síðan. Stöðvaðist allur vöxtur
í handleggnum. Var hann mjór og
visinn. Aldrei kvartaði Geir, og
gekk til allra verka, eins og heill
væri. Geir var tæplega meðal maður
á hæð, eins og fimleikamaður í
vexti. Hann var hárprúður, með
ljósrauðbirkið, liðað hár, grængrá
augu í sterklegu andlitinu. í útliti
hefði Geir verið ágæt auglýsing
fyrir kynþáttaáróðursdeild nasista.
Bæjaryfirvöldin skárust í leikinn,
og vildu senda unga skipaflakkar-
ann á sveitaheimili. Afstýrði Guð-
rún móðir hans því, og veitti
drengnum skjól hjá sér. Guðrún
bjó með norskum manni, Óla Bang,
í eins herbergis íbúð. Bjó Geir hjá
móður sinni alla tíð síðan, eða þar
til hún lést í hárri elli á sjötta ára-
tugnum.
Óli Bang vann alla algenga
verkamannavinnu í Reykjavík á
veturna, og var í síld og vertíð á
sumrin og haustin. Guðrún fylgdi
sambýlismanni sínum hvert á land
sem hann fór. Gekk hún í hús og
þvoði, eldaði og tók innan úr. Fylgdi
Geir móður sinni og var fæði hans
innifalið í kaupi Guðrúnar. Ég
kynntist þeim mæðginum fyrst er
Guðrún aðstoðaði móður mína á
heimili okkar á árinu 1933. Héldu
þau mæðginin alltaf síðan tryggð
við okkur. Jósep undi sér ekki í
Grímsey. Vildi hann nálgast son
sinn og dætur og fluttist til Reykja-
víkur. Geir var umhugað um að
foreldrar sínir hæfu búskap að nýju.
Allar tilraunir í þá átt fóru út um
þúfur.
Geir var mjög hændur að föður
sínum og heimsótti hann oft og
hlúði að honum þar til Jósep lést
farinn að kröftum.
Árið 1936 réðst Geir á norskt
skip í Reykjavík, og sigldi viða
næstu tvö árin. Talaði hann síðan
norsku eins og innfæddur. Geir hélt
uppi sömu háttum eftir heimkom-
una. Var í sfld á sumrin með móður
sinni og Bang, og á vertíð á haust-
in. Var dvalist í Reykjavík um há-
veturinn. Geir var eftirsóttur af
skipstjórum bátaflotans, vegna
eldamennskukunnáttu sinnar. Á
árinu 1938 lék Þjóðveiji að nafni
Werner á harmoniku á kaffi Lauga-
veg 28. Kynntist Geir honum vel
og lærði hjá honum harmonikuleik,
sem hann hafði dútlað við áður. Lék
Geir all vel á nikkuna, þótt honum
auðnaðist aldrei að eignast harmon-
iku.
Geir hafði ungur kynni af Bakk-
usi og hélt tryggð við hann til
dauðadags. Var brennivíni óspart
haldið að Geir, og þótti hann
skemmtilegur drykkjufélagi á yngri
árum, er enginn þótti maður með
mönnum, sem ekki blótaði Bakkusi.
Bakkus kóngur opnaði sálina.
Draumar gátu ræst., ekkert var
ómögulegt. Ákvarðanir voru tekn-
ar, sem urðu að engu í nístandi
köldum hversdagsleikanum. Geir
var náttúrubarn, sem lifði á umróta-
tímum. Hann var stoltur og hreyk-
inn af uppruna sínum og þráði
einfaldleikann og kyrrðina. Geir var
listhneigður mjög. Naut hann í rík-
um mæli litbrigða náttúrunnar,