Morgunblaðið - 20.07.1986, Blaðsíða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚLÍ 1986
Svipast um I æ vinsælli öræfaparadís
„Efst á Amarvatnshæðum
oft hef ég ntaðki bdtt“
Einn viðkomustaður ferða-
mannsins á íslandi er Arnar-
vatnsheiði, svæði sem er ört
vaxandi að vinsældum ferða-
og veiðimanna. þetta er mikið
heiðarflæmi milli efstu byggða
Borgarfjarðar annars vegar og
efstu byggða helstu stórdala
Norðurlands vestra hins vegar,
Vatnsdals, Víðidals og Mið-
fjarðardala. Ctal vötn eru
þama í heldur fábrotnu heiða-
landslagi þar sem fjölbreytnin
er aðallega fólgin í breytilegu
gróðurlandi, veðurfari og
fjallasýn. Vötnin eru misstór,
sum meðal stærstu vatna
landsins, önnur algjörir pollar.
En silungur er í þeim flestum
og sums staðar er sá silungur
rígvænn. Flestir sem á Arnar-
vatnsheiði fara em að reyna
að ná í sporð á silungi. Fá við-
komandi ómældan öræfa-
skammt með, því kyrrðin er
nær yfírþyrmandi og fjalla-
hringurinn í kring um þetta
heiðarflæmi er slíkur að menn
grípa andann á lofti. Ber hæst
Eiríksjökul, hæsta fjall vestur-
hálendisins. Þá em menn í
návist Islendinga- og þjóð-
sagna á þessum slóðum og
sveipar það staðinn dulúð, sér-
staklega er heitur og blessaður
dagur er að kvöldi kominn og
svört þokan skríður fram og
sveipar allt faldi sínum. Breyt-
ist heiðin þá stórkostlega,
smátjamir verða að stórvötn-
um, smásteinar að sannkölluð-
um kennileitum sem óráðlegt
er að fara eftir. Tófa gaggar
frammi á Heiðinni, álftin syng-
ur og himbrimi gaular og í
tjöidum liggja veiðimenn
þreyttir eftir eril dagsins. Er
þeir kíkja út úr tjöldunum að
morgni gæti blasað við þeim
heitur sólardagur með mý-
flugnasveim. Það gæti líka
blasað við hvít jörð og ísskarir
með löndum, þótt kominn sé
júlí. Sumarið er stutt á Is-
landi, ekki síst á reginöræfum
og þarf að grípa gæsina meðan
hún gefst. Nú er tími heiðar-
innar og skal henni lýst sem
aðgengilegast hér og nú.
í Álftakróki, Núpatjöm og fjallið Strútur.
Víða má
leggja í’ann
Arnarvatnsheiða-
farar geta lagt
í’ann frá Vatns-
dal, Víðidal, úr
Miðfirði og frá
Kalmanstungu í
Borgarfírði. Frá
síðastnefnda staðnum leggja flestir
af stað og því gerum við það líka.
Fyrsti áfangi leiðarinnar er að
Norðlingafljóti. Hér áður var þetta
einn versti hluti leiðarinnar, fyrst
var brölt yfír gróft helluhraun, þá
ægilegt apalhraun og loks annað
hvort yfír svokallaðan Þorvaldsháls
eða eftir ömurlegri vegsmynd niður
á Fljótsbakka til þess að fara
„Bakkana", sem er stórgrýtt slóð
með rennvotum skurðum og kílum
sem aka þurfti jeppunum yfír. Háls-
inn var „bara“ grýttur, en svo illur
yfírferðar, að það tók ökutækin
hálfa aðra klukkustund að skröngl- •
ast 5 kílómetra langan hálsinn og
venjulega fengu farþegamir sér
göngutúr á meðan, gengu á undan
og stungu jeppana af. Nú eru þess-
ar leiðir úr sögunni, því veiðifélagið
hefur lagt nýjan veg sem sneiðir
framhjá þessum slóðum og svo mjög
hefur verið vandað til hins nýja
vegar, að fólksbílafært er nú að
kalla naér allan spottann að Norð-
lingafljóti. Jeppafærið tekur við er
komið er að tjömum nokkmm í
jaðri Hallmundarhrauns, nokkur
hundmð metra frá vöðunum tveim-
ur á fljótinu. Annars vegar er um
að ræða vinstri beygju áleiðis til
Úlfsvatns, sem er stórgott veiði-
vatn, hins vegar er haldið áfram,
fram með tjömunum sem um er
rætt og yfir Fljótið á Helluvaði og
þaðan haldið áfram til ótal val-
kosta. Vaðið að Úlfsvatni er hið
ljúfasta, fljótið breitt og lygnt að
kalla og botn góður. Helluvaðið er
andstæða þess, áin fellur þröng og
straumhörð með grýttum botni. I
vatnavöxtum getur vaðið reynst
erfitt, en oftast skrölta jeppamir
yfir áfallalaust þó ekki sé það regl-
an þegar þannig stendur á.
Þama gefst færi á því að doka
aðeins við, líta í kring um sig,
hlusta á raddir auðnarinnar og fá
sér kaffi og með því að hætti Arnar-
vatnsheiðar, en nánari útlistun á
því hvað í þeim drykk er fólgið,
vísast til mynda sem hér fylgja og
sýna að þar fer heldur óaðlaðandi
drykkur svo ekki sé fastar að orði
kveðið.
Þegar að Fljótinu er komið, er
sjálfsagt að staldra aðeins við og
líta yfír farinn veg meðan heiðar-
drykkurinn er innbyrtur. Leiðin
hefur legið um Hallmundarhraun,
sem kennt er við Hallmund sem var
þjóðsagnakenndur útilegumaður
(eða tröll?). Áttu ýmsir við Hall-
mund að sælda, þar á meðal Grettir
Ásmundarson eins og frá greinir í
Grettissögu og gaman er að kunna
þegar þarna er farið um. Leiðin
liggur og meðal annars fram hjá
Surtshelli og Stefánshelli, en fyrr-
nefndi hellirinn heitir eftir ekki
ómerkari fomeskjukarli (eða trölli).
Þar eiga að hafa búið auk Surts
sjálfs, síðar að vísu, hellismennimir
sem frá greinir í Hellismannasögu.
Tvennum sögum fer af því hvaða
kumpánar þetta vom, skólanemar
frá Hólum sem lögðust út eftir að
Einmanalegur
jeppi íauðninni.
Svona er landslag-
ið sums staðar,
ekki beint fyrir
augað. Þetta er
efst í hlíðinni fyrir
ofan Sesselíuvík
áður en brattinn
tekur við_
Tjaldstaður á bakka Norðlingafljóts íjaðri Hallmundarhrauns.
Verkfærakassinn verðurað vera
með íför. Hér brast bremsurör
og viðgerð erí fullum gangi. Til
eru dæmi þess aðmenn hafi lent
í ómældri fyrirhöfn vegna skorts
á fyrirhyggju,jafnvel orðið að
skilja jeppa sína eftirá heiðum
frammi ogfara sérferð síðar
með varahluti eða dráttarbíl...
Kaffi ogmeðþví“ að hætti Arnarvatnsheiðar.
hafa banað gamalli „kerlingu" eins
og þar stendur, í ógáti, eða
harðsvíraðir útilegumenn. Skammt
fyrir innan hellinn er Vopnalág þar
sem sveitamenn réðust á hellismenn
sem höfðu lagst til svefns. Ornefni
um alla Heiði minnast þessara at-
burða og nægir að nefna Eiríksjökul
og Eiríksgnípu, þar sem hellismað-
urinn Eiríkur komst við illan leik á
reiðskjóta sínum, yfír hraun og
hálsa, á öðmm fætinum bókstaf-
lega, því sveitamaður einn hafði
höggvið annan fótinn undan. í
gnípunni er Eiríkur sagður hafa
varist áhlaupi flokks manna sem
veitti honum eftirför, en velviljaður
maður ofan úr Borgarfjarðardölum
á að hafa bjargað honum úr fjallinu
í skjóli myrkurs og hjálpað honum
að komast í erlenda duggu. Var
Eiríki þar með borgið, en einfættur
varð hann að heyja lífsbaráttuna.
Einnig má nefna fjallið Krák á
Sandi (Stórasandi) sem heitir eftir
Kráki Naddssyni. Krákur komst
undan eins og Eiríkur og þeir sem
veittu honum eftirför sáu að Krákur
Sterkar taugargeta komið sér
vel á Heiðinni, en sem beturfer
lenda menn ekki ísvona íhvaða
veðri sem er og smágola er allt
sem þarf til að eyða martröðinni.