Morgunblaðið - 20.07.1986, Blaðsíða 24

24 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. JÚLÍ 1986
Zhang
Jie
og stada
rithöfundarins
í Kína
Zhang Jie er einn vinsælasti og
umdeildasti rithöfundurinn sem nú
starfar í Kína. Hún nam hagfræði við
alþýðuháskólann í Peking og lauk þaðan
námi 1960 en hóf ekki ritstörf af alvöru
fyrr en 1969. Verk hennar hafa verið
þýdd víða um heim. Hún var stödd í
Bandaríkjunum í vor og þá tók
blaðamaður Newsweek hana tali og fer
viðtalið hér á eftir.
— Hefur þú eitthvert ákveðið
markmið sem rithöfundur?
Ég hef ekki einvörðungu sam-
landa mína í huga þegar ég skrifa,
ég hugsa um allt mannkynið. Ég
vil skrifa sögur fyrir sem flesta,
það er mitt markmið.
— Þú virðist leggja ríka áherslu
á einstaklinginn í sögum þínum.
Ég hef mikið fjallað um það
hvaða áhrif þjóðfélagsvenjur og
hefðir hafa á samskipti fólks. En
sögur mfnar fjalla ekki bara um
ástina, nær væri að segja að þær
hafi fólkið í forgrunni, þjóðfélags-
báknið í bakgrunni, en sýni vald
þessa bákns yfir fólkinu. Sam-
skipti fólks geta aldrei orðið náin
ef það er ekki frjálst ef það ræður
sér ekki sjálft. En vandinn sem
við öll stöndum frammi fyrir er
að laga okkur að umhverfínu,
kringumstæðum, því þjóðfélagi
sem við búum í.
— Hvemig finnst þér að ein-
staklingurinn eigi að bregðast við?
Fólkið á að segja sína meiningu,
það á ekki að taka öllu þegjandi
og hljóðalaust. Þótt við Kíriveijar
séum ekki fijálsir, þá er ekki þar
með sagt að aðrar þjóðir séu fijáls-
ari. Bandaríkjmenn eru t.d. engu
fijálsari en við. Stúlka, sem ætlar
að giftast, þarf að vita allt um
manninn sinn, hveijar tekjur hans
eru og margt fleira.
— Fjallar þú mikið um stöðu
konunnar?
Staða konunnar er ekki bundin
við ákveðið land. Konur í Kína
hafa fengið aukið frelsi síðan al-
þýðulýðveldið var stofriað. En samt
em menn vantrúa á styrk hennar
og hæfileika. Kínverskir karlmenn
bera ekki nægilega virðingu fyrir
konunni. Femínismi einn og sér
bjargar engu, kúgun konunnar er
ekki staðbundið vandamál. Þetta
er spuming um þróun mannkyns,
í efnalegu tilliti sem og andlegu.
— Gætu bækur þínar breytt ein-
hveiju í þeim efnum?
Ég vona að bækur mínar sýni
að konur geta ekki skellt skuldinni
á þjóðfélagið sem slíkt, eða sakað
karlmenn um ójafnrétti. Konur
eiga að rétta hlut sinn sjálfar og
bera virðingu fyrir sjálfum sér.
Við getum ekki búist við breyting-
um, við getum ekki ætlast til að
karlmenn beri virðingu fyrir kon-
um ef við gemm það ekki einu
sinni sjálfar.
— Einu sinni sagðir þú að konur
Kinverska gkáldkonan
Zhang Jie
„Konur geta ekki
skellt skuldinni á
þjóðfélagið sem
slíkt, eða sakað
karlmenn um
ójafnrétti. Konur
eiga að rétta hlut
sinn sjálfar, þær
eiga að trúa á sig
sjálfar og bera
virðingu fyrir
sjálfum sér.“
væm karlmönnum fremri í næst-
umöllu.
Ég á við að konan þarf að leggja
meira á sig en karlmaðurinn ef
hún ætlar sér að komast áfram í
lífinu. Því konan þarf að kljást við
tvo heima: annars vegar heiminn
sem karlmenn og konur deila með
sér, og hins vegar heiminn sem
karlmenn stjóma og einoka.
— Hversu frjálst er menntafólk
í Kína um þessar mundir?
Það hefur aldrei notið meira
frelsis en einmitt núna. En ég legg
mikla áherslu á að algjört frelsi
er ekki til í heiminum. Frelsis-
hugtakið er svo afstætt. Fólk þarf
að vera fijálst, en þjóðum þarf líka
að stjóma, stjómlaus ríki eru engu
betra en hel.
— Hvað viltu segja um menn-
ingarbyltinguna?
Ég get ekki sé að þessi svokall-
aða menningarbylting hafí haft
nein góð áhrif. Jú, eitt lærðum við
og það er að við getum ekki sett
allt okkar traust á herðar eins
manns.
— Gæti komið önnur menning-
arbylting?
Það er útilokað. Fólk hefur áttað
sig á glæpaeðli menningarbylting-
arinnar, en ef svo ólíklega vildi til
þá er ég viss um að margir myndu
beijast gegn henni með hnúum og
hnefum. Við megum ekki gleyma
að flokksforystan er miklu fijáls-
ljmdari en hún var á dögum Maós,
og flokksforystan vill ekki gera
sömu mistökin aftur. Sem þýðir
þó ekki að engir róttækir vinstri-
sinnar séu til; en þeir sem vilja
endurreisa hið lokaða þjóðfélag
Maós em í minnihluta og þeir
myndu mæta mikilli andspymu.
— Hver er staða „bókmennta
hinna særðu"?
Bókmenntir hinna særðu vísa
til ákveðins tímabils í sögu Kína.
Samlandar mínir vom ekki ýkja
hrifnir af Fjórmenningunum frægu
og áhrifum þeirra á fólkið. Þegar
Fjórmenningamir hurfu af sjónar-
sviðinu vildi fólk færa bókmenntir,
sem og aðrar listgreinar, upp á
hærra plan, og það hefur okkur
tekist að vissu leyti.
— Er að fínna einhveijar bækur
sem gagnrýna þjóðfélagið?
Vissulega. Ég finn að ýmsu og
gagnrýni margt í öllum mínum
bókum. og ég hef lifað það afl
— Hvemig hefur staða rithöf-
undaríns í Kína breyst síðan Maó
boðaði breytingamar árið 1942?
Gamla slagorðið hljómaði eitt-
hvað á þá leið að bókmenntir ættu
að þjóna verkalýðnum, bændunum,
hermönnunum og stjómmála-
mönnunum. Nú eiga bókmenntim-
ar að þjóna fólkinu og sósíalisman-
um. Vesturlandabúum finnst
sjálfsagt lítill munur þar á, en fyr-
ir okkur sem betur þekkjum stjóm-
mál í Kína er geysimikill munur á
þessu. Hér á árum áður áttu allar
skáldsögur, kvikmyndir og leikrit
að sýna verkalýðinn, bændur og
hermenn sem fullkomnar og óað-
finnanlegar persónur. Þeir sem
ekki fylgdu þessari kenningu út í
æsar vom teknir á beinið, þeir
vom ekki taldir þjóðinni hliðhollir.
En hú er heimurinn stærri og
flóknari, það er til fleira fólk en
verkamenn, bændur og hermenn.
Nú getum við skrifað um allt og
alla, við getum skrifað um allt hið
jákvæða í sömu andránni og við
skrifum allt hið neikvæða, sorgir
fólks ekki síður en hamingju.
(HJÓ snerí)
Rangárvallasysla:
Varanlegt slitlag
lagt á sýsluvegi
AÐALFUNDUR sýslunefndarinnar var haldinn í Skógum dagana 9.
til 11. júní sl. Allir nefndarmenn hreppanna ellefu voru mættir, ásamt
sýslumanni, sem er oddviti nefndarinnar.
Fundurinn fékk að venju mörg
mál til umsagnar og afgreiðslu.
Verður hér aðeins vikið að nokkmm
málum, sem til umræðu vom.
Fundurinn lýsti stuðningi við
lagningu varanlegs slitlags á sýslu-
vegi og em slíkar framkvæmdir
hafnar.
Sýslunefnd hvetur til átaks um
málefni Skógaskóla, sem er sameig-
inlegt mennta- og menningarsetur
Rangárvalla- og Vestur-Skaftafells-
sýlu. Var samþykktað kosin skyldi
nefnd frá sýslunum og menntamála-
ráðuneyti til að móta stefnu og vinna
að framgangi mála skólans.
Samþykkt var að hefla útgáfu
árbókar Rangárþings undir nafninu
„Goðasteinn". Allt frá árinu 1962
hafa þeir Jón R. Hjálmarsson og
Þórður Tómasson gefið út hið merka
rit „Goðastein". Þeir hafa nú ákveð-
ið að hætta útgáfu á haustdögum.
Þeir félagar hafa fallist á að leggja
sýsluritinu lið með setu í ritstjóm.
Einnig hafa þeir ljáð hinu nýja riti
nafnið „Goðasteinn". Meðal fastra
þátta í ritinu yrðu fréttir af helstu
framkvæmdum og atburðum úr
hveijum hreppi, eða flestu því er
hefði heimildagildi. Einnig er ritinu
ætlað að bjarga frá glötun margvís-
legum þjóðlegum fróðleik, með
viðtölum og frásagnarþáttum eldra
fólks. Jafnframt verður lögð áhersla
á birtingu frumsamins efnis, jafnt í
bundnu sem óbundnu máli. Ritið
kemur út í fyrsta sinn á næsta ári.
Samþykkt var að koma á fót hér-
aðsskjalasafni í Skógum. Kosin var
framkvæmdanefnd sem jafnframt
er samstarfsnefnd við Vestur-Skaft-
fellinga, en taldar eru miklar líkur
á að þeir vilji vera í samstarfí um
safn þetta, líkt og áður um stofnun
Skógaskóla og byggðasafns. Helstu
rök fyrir greindri staðsetningu hér-
aðsskjalasafns eru þessi: í Skógum
er fyrir byggðasafn, eitt hið merk-
asta í landinu. í vörslu safnsins eru
þegar þúsundir skjala og sendibréfa,
og það á umtalsvert safii handrita.
Einnig er fyrir hendi í Skógum,
besta handbókasafn í þessum sýslum
varðandi ættfræði, sagnfræði og
fleiri greinar.
Þar er um að ræða safn Skóga-
skóla, safn byggðasafnsins, einka-
safn Þórðar Tómassonar, sem hann
áformar að gangi til héraðsskjala-
Sýslunefnd Rangárvallasýslu ásamt samverkamönnum frá Vegagerðinni. Fremrí röð, talið frá vlnstrí:
Eggert Haukdal, Sigurbjartur Guðjónsson, Ólafur H. Guðmundsson, Ólafur Sveinsson og Bjarni Thoraren-
sen. Aftarí röð, frá vinstrí: Oddgeir Guðjónsson, Hjalti Siguijónsson, Erlendur Arnason, Þórður Tómasson,
Sigurþór Áraason, Stefán Jónsson (frá Vegagerð), Fríðjón Guðröðarson, sýslumaður, Steingrimur Ingvars-
son (frá Vegagerð) og Pálmi Eyjólfsson.
safns í Skógum.
Rangæingar og V-Skaftfellingar
hafa byggt í Skógum mennta- og
fræðasetur, þar sem er skólinn og
byggðasafnið.
Ríkir mikill einhugur um staðinn
og vilji til að efla og auka þar starf-
semi.
Stofnun skjalasafns yrði veiga-
mikill þáttur í því uppbyggingar-
starfi.
Tekjur sýslusjóðs 1986 eru áætl-
aðar 4 milljónir króna. Helmingur
þeirrar fjárhaeðar gengur til Fjöl-
brautaskóla Suðurlands á Selfossi.
Hinn helmingurinn fer að langmestu
leyti til félags- og menningarmála,
svo og greiðslur sem bundnar eru í
lögum.
Áætlaðar telq'ur nema um kr.
8.196.000. Fyrirhugað er að veija
upphæðinni þannig: Nýbyggingar,
kr. 2.500.000, viðhald, kr.
5.200.000, annað, kr. 496.000.
Ljóst er, samkvæmt nýjum sveit-
arstjómarlögum, að sýslunefndir
verða lagðar niður 31. des. 1988.
Því er mikils vert, að nefndimar
starfi vel þann tíma sem er til stefnu
og hafi þannig m.a. áhrif á störf
væntanlegrá héraðsnefnda.
Fram kom, að það hafði valdið
mönnum undrun og vemlegum von-
brigðum hversu fáa formælendur og
tregan skilning málefni héraðanna
áttu, í röðum alþingismanna, þegar
hin nýja skipan var rædd í sölum
Alþingis.