Morgunblaðið - 24.10.1986, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTÚDAGUR 24. OKTÓBER 1986
Morgunblaðið/Ragnar Th. Sigurðsson
Hluti af starfsfólki alþjóðlegu fjölmiðlamiðstöðvarinnar í Hagaskóla.
tölvumiðstöð, hraðpóstþjónusta,
matsala, pósthús, Flugleiðaskrif-
stofa og ýmisleg önnur þjónusta.
Auk þess vorum við með sírita frá
Reuters-fréttastofunni.
I íþróttahúsi Hagaskóla komum
við svo fyrir íslensku flölmiðlamið-
stöðinni, „Iceland Media Center",
þar sem við reyndum að ná til allra
þessara áhrifamanna til að vekja
athygli þeirra á landi, þjóð og fram-
leiðsluvörum okkar. Þetta tókst
mjög vel að okkar mati. Þama voru
helstu útflutningsaðilar og land-
búnaðurinn með sýningarbása og
gáfu mönnum að smakka íslenskar
ffamleiðsluvörur og var það afar
vinsælt. Við vorum einnig með upp-
lýsinga- og fyrirgreiðslumiðstöð við
þá þama.
Reykjavíkurborg var með glæsi-
lega sýningu á staðnum, en starfs-
menn borgarinnar vom allir sem
einn afar hjálplegir allan tímann.
Þama var vinsæl aðstaða fyrir
fréttamannafundi. Útvarpað var frá
helstu stöðum tengdum fundinum
beint inn í salinn. Við vorum með
sjónvörp tengd gervihnattasam-
bandi og fullt af ungum og efnileg-
um íslendingum, sem vom allan
sólarhringinn að greiða götur
fréttamanna. Öll þessi starfsemi var
í gangi í 24 tíma á dag, enda em
íjölmiðlar að koma út hringinn í
kringum jörðina á öllum tímum
sólarhringsins. Japanir byijuðu til
að mynda að vinna klukkan fjögur
á morgnana að okkar tíma.
í Melaskóla var sjónvarpsmiðstöð
heimsins í raun og vem. Þar réð
ríkjum Maríanna Friðjónsdóttir
ásamt Ellu Friðfínnsdóttur, og ég
fullyrði að þær hafí unnið þrekvirki
á þessu sviði. Þessi sjónvarpsmið-
stöð, þar sem tugir sjónvarpsfyrir-
tækja áttu aðsetur, gekk allan
sólarhringinn alla dagana. í Nes-
kirkju höfðum við svo umframiými
ef ailt annað fylltist, en til þess kom
þó ekki. Það er mjög erfitt að lýsa
ailri þessari starfsemi við Hagat-
orgið, nafla heimsins, í orðum, en
frá þessum stað var mest allt skrif-
að um þennan leiðtogafund, sem
birst hefur í heimspressunni."
Samstillt hópátak
Jón Hákon var spurður hvað
gert hefði verið til að útvega frétta-
mönnunum efni, fyrir utan sjálfan
leiðtogafundinn.
„Við ákváðum strax í upphafí,
að gera allt sem hægt væri til þess
að gera alla þessa erlendu Qölmiðla-
menn ánægða með íslandsdvölina,
hvað svo sem gæti komið út úr leið-
togafundinum. Þetta tókst nokkuð
vel og hægt var að vinda ofan af
neikvæðum fréttaflutningi, sem
barst héðan í upphafí. Við gengum
svo langt að búa til fréttaefni til
að drepa tímann fyrir fundinn og
reyna að koma íslandi í sviðsljósið
sem allra mest. Við gerðum til
dæmis mikið úr degi Leifs Eiríks-
sonar, við buðum í ferðir um
Reykjavík og nágrenni, við boðuð-
um opna og lokaða fréttamanna-
fundi, til dæmis með Steingrími og
Matthíasi. Við gáfum meira að
segja öllum lýsispillur á morgnana
til að fá umfjöllun um hollustu lýs-
is. Hólmfríður Karlsdóttir var
einnig alveg sérstaklega liðtæk á
þessu sviði og fjöldinn allur annar.
Auk þess útveguðum við viðtöl við
menn á öllum sviðum þjóðlífsins.
Létum taka niður ljósastaura sem
skyggðu á sjónvarpsmyndavélar og
svona mætti lengi telja.
Mánudaginn eftir fundinn, þegar
skólamir voru aftur afhentir krökk-
unum með viðhöfn, bauð ég frétta-
manni „Time“, sem heitir
Alexssandra, að koma en hún sagði
hlæjandi: „Nei, nei, ekki meira af
hestum, fegurðardrottningum, lýsi
eða öðrum íslenskum trikkum".
Hún skrifaði vel um okkur engu
að síður.
En svona gekk þetta allan sólar-
hringinn. Vandamái og hnútar voru
leystir jafnóðum og vandræðum
afstýrt. Við þurftum að vera á ferð-
inni nánast alian sólarhrínginn
þessa daga og svefn var eitthvað
sem ekkert var hugsað um. Haga-
torgið var ótrúlega litríkt fyölþjóð-
legt svæði. Þama var fólk frá öllum
heimsálfum, af öllum litum, stærð-
um og gerðum. Þetta var allt
ágætisfólk og við eignuðumst §öl-
marga vini til frambúðar, jafnt úr
austri sem vestri. Einn skemmtileg-
asti maðurinn sem ég kynntist var
fréttastjóri sovésku fréttastofunnar
TASS í Washington. Alveg einstak-
ur maður.
Eg hef reynt að stikla á stóm,
en af miklu meira er að taka. Mér
þótti vænt um hvað menn eins og
Steingrímur forsætisráðherra,
Matthías utanríkisráðherra og
Davíð borgarstjóri stóðu með okkur
fullir af festu og víðsýni í þessum
efnum. íslensk stjómvöld, bæði
ríkisstjóm og utanríkismálanefnd,
tóku á þessu máli af mikilli víðsýni
og ákváðu að starf þetta yrði unnið
af reisn og myndarskap, þannig að
Islendingum yrði sómi af og sú
varð líka raunin.
Ég verð að segja, að allir þeir
Islendingar, sem þama störfiiðu
þessa daga vom einvalalið, sem
lagði allt á sig til þess að þetta
tækist sem best. Það var enginn
einn sem skaraði fram úr öðmm.
Þetta var samstillt hópátak, sem
hefur skilað þjóð okkar ómældum
árangri í kynningu á landi og þjóð
í allri heimsbyggðinni. Ummæli er-
lendu fréttamannanna um árangur-
inn ber þess vitni, að þetta tókst
vel. Ljóskastari athyglinnar beindist
að Höfða á meðan umfjöllunin og
sagan var skráð við Hagatorg".
— Sv.G.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir SÖNDRU POSTEL
Hættusvæði?
Hollendingar hafa reist við Zuider
Zee-flóann. En hvort fátækar
þjóðir á borð við Bangladesh hafí
fjármuni aflögu til þeirra hluta
er vafasamt. Þótt ljóst sé að sum
landsvæði verða illa úti vegna
breytinganna, em önnur svæði
þar sem breytingin getur orðið til
bóta. A sumum svæðum Afríku
getur úrkoman aukizt. Mildir vet-
ur gætu gert ferðmýrar nyrzt í
Kanada, Skandinavíu og Síberíu
ræktanlegar. En því miður em
tiltækar veðurfarsspár ekki nógu
nákvæmar til að sjá fyrir með
vissu hvar breytingamar verða til
góðs og hvar til ills.
Hver svo sem útkoman verður
fyrir einstök svæði, munu breyt-
ingamar hafa mikinn kostnað í
för með sér. Tilfærsla á áveitum
í samræmi við breytt veðurfar um
heim allan gæti krafizt fjárfest-
inga upp á sem svarar 200 millj-
örðum dollara. í sumum
lauslegum tilgátum er áætlað að
tvöföldun koltvísýringsmagnsins í
andrúmsloftinu geti leitt til auka-
kostnaðar sem nemi 3% af heildar-
Brauð, vatn og
breytt veðurfar
Nýliðið sumar var eitt hið heitasta og þurrasta í suð-austur-
sveitum Bandaríkjanna frá þvi mælingar hófust þar. Uppskera
skrælnaði á ökrunum, fiskur drapst í uppþornuðum ám, og flytja
varð hey og annað fóður milli héraða til að forða búpeningi frá
hungurdauða.
Uppskerutjónið í suð-austur-
héruðunum, sem metið er á
tvo milljarða dollara, minnir illi-
lega á hve veðurfar hefur mikil
áhrif á framleiðslu matvæla og
afkomu bænda. En þótt þurrkam-
ir í sumar hafi valdið miklu tjóni,
má vera að þeir séu aðeins for-
smekkur þess sem koma skal. Ef
ekki verður fljótlega gripið til ráð-
stafana til að stöðva mengun í
andrúmsloftinu geta óafturkallan-
legar breytingar á veðurfari valdið
minnkandi matvælaframleiðslu í
heiminum.
Áframhaldandi aukning ýmissa
efnasambanda kolefnis, köfnun-
arefnis og klórs í andrúmsloftinu
getur breytt veðurfari á jörðinni
meira á nokkrum næstu áratugum
en gerzt hefur frá þvi landbúnað-
ur hófst fyrir 12.000 árum.
Koltvisýringur (koldíoxíð), mesti
skaðvaldurinn, myndast við
brennslu kola, olíu og jarðgass,
og í minna magni, vegna eyðinga
skóga og skógabruna. Á síðustu
125 árum hafa aðgerðir mannsins
aukið magn koltvísýrings í and-
rúmsloftinu um 30%.
Eins og fleiri „gróðurhúsa-
gastegundir" hindrar koltvisýr-
ingur hitauppstreymi frá jörðinni
í að komast eðlilega leið út í geim-
inn. Innan 30 ára er líklegt að
við förum að fínna fyrir upphitun
jarðarinnar með heitara loftslagi
og breyttri regntíðni um allan
heim. Þessar breytingar bitna
verst á bændum þar sem uppsker-
an á sumum helztu jarðræktar-
svæðum verður stopuili vegna
hitabylgna og þurrka.
Vísindamenn spá þvi að tvö-
foldun koltvísýringsmagnsins í
andrúmsloftinu frá þvi sem var
fyrir iðnbyltinguna geti þurrkað
upp viðáttumikil komræktarsvæði
í Norður-Ameríku og Sovétríkjun-
um. Samtals kemur um helmingur
alls útflutts koms i heiminum frá
Kanada, Bandaríkjunum og Sov-
étríkjunum. Frá Bandaríkjunum
einum koma um 70% alls útflutts
maískoms.
Eins og bændur í suðaustur-
hémðum Bandaríkjanna geta bezt
vottað dregst uppskera á komi
og annarra ræktaðra afurða vem-
lega ef græðlingamir verða fyrir
miklum áföllum á vissu gróðrar-
skeiði. Með fyrirsjáanlegum
breytingum á veðurfari má búast
við því að miklar hitabylgjur og
þurrar verði á sumum mestu jarð-
ræktarsvæðum jarðar — þar á
meðal á sléttunum miklu í Norð-
ur-Ameríku — og valdi alvarleg-
um uppskerubresti.
Jafiivel bændur sem hafa kom-
ið sér upp áveitum geta orðið fyrir
barðinu á veðurfarsbreytingunni.
Ef reiknað er með að meðalhitinn
lækki um 2 gráður og úrkoma
minnki um 10% má búast við að
vatnsmagnið á sumum vatna-
svæðum vesturhéraða Banda-
ríkjanna gæti neytt bændur til að
draga úr áveitu á stórum svæðum.
Þar sem álitið er að áveitur tvö-
eða þrefaldi uppskeruna miðað við
akra sem aðeins fá regnvatn, er
ljóst að jafnvel lítill samdráttur í
áveitu getur haft mikil áhrif á
uppskeruna.
Hækkun hitans veldur einnig
stækkun úthafanna og bráðnun
jökla og hluta heimsskautaíssins.
Þessvegna má búast við því að
yfírborð sjávar hækki á næstu 60
árum um einn metra eða meira.
Stór jarðræktarsvæði á láglendinu
— þaðan sem megnið af hrís-
gijónauppskeru heimsins kemur
— lenda undir vatni. Þéttbýli og
fijósöm ósasvæði, eins og við ósa
fljótanna Ganges í Bangladesh,
Indur í Pakistan og Yangtze í
Kína, eru í mestri hættu. Ekkert
getur bjargað þessum landsvæð-
um nema kostnaðarsamir flóð-
garðar svipaðir þeim sem
framleiðslu þjóða heims, og þurrki
þar með út hugsanlegan hagvöxt
þjóðanna.
Það er engan veginn hlaupið
að því að draga úr aukningu koltví-
sýrings. Kol og olía k}mda beinlín-
is undir hreyflum hagkerfa
iðnaðarins. En í þessum hagkerf-
um eru gríðarmiklir möguleikar á
að bæta orkunýtingu. A því sviði
geta yfirvöld, iðnrekendur og ein-
staklingar lagt sitt af mörkum.
Stjómvöld geta lagt línumar
varðandi orkunotkun. I fyrsta lagi
með því að auka kröfur um orku-
nýtingu bifreiða — í stað þess að
draga úr þeim eins og General
Motors-bílasmiðjumar teldu æski-
legast — og gera samskonar
kröfur varðandi raftæki, sem
stuðlaði að hagkvæmari notkun
rafmagns.
í öðm lagi gæti skattur á
brennslu jarðefnaeldsneytis stuðl-
að að bættri nýtingu á öllum
sviðum, allt frá ál- og stálvinnslu
yfir í húsahitun. Í núverandi orku-
verði er ekki tekið mið af þeirri
hættu sem framtíðinni stafar af
veðurfarsbreytingum, né því tjóni
sem súrt regn veldur, eða eyðingu
skóga vegna loftmengunar. Svona
skattur leiddi til þess að iðnaður-
inn og neytendur yrðu látnir
greiða sanngjamara gjald fyrir
brennslu jarðefnaeldsneytis. Tekj-
umar sem af skattinum kæmu
mættu nota til styrktar umbóta á
orkunýtingu og rannsókna á
áhrifum veðurfarsbreytinganna,
sem mjög skortir á að hafi verið
fullnægjandi.
Eftir fímmtíu ár verða bændur
að brauðfæða 3 milljörðum fleiri
jarðarbúa en þeir gera í dag. Úti-
lokað virðist vera að þeim verði
þetta kleift nema eðlilegu jafn-
vægi verði komið á veðurfar í
heiminum.
(Höfundur greinarinnar er starfandi
vísindamaður við Worldbatch-stofnun-
ina í Washington, sem vinnur aðallega
að umhverfismálum og nýtur stuðnings
frá einkaaðilum og ýmsum stofnunum
Sameinuðu þjóðanna.)