Morgunblaðið - 07.11.1986, Blaðsíða 20

m.
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. NÓVEMBER 1986
Nicaragua:
Leyniflutning-
arnir ákveðnir
í Hvíta húsinu
Washington, AP.
FLUTNINGAFLUGVÉLIN, sem
skotin var niður í Nicaragua fyr-
ir mánuði, tók þátt í leynilegum
flutningum, sem ákveðnir voru í
Hvita húsinu, að sögn heimilda-
manna, sem störfuðu að verkefn-
inu.
Flutningamir hófust snemma árs
1984 og komu í staðinn fyrir að-
stoð, sem bandaríska leyniþjónust-
an (CLA) hafði veitt skæruliðum
sem betjast gegn sandinistastjóm-
inni. Ronald Reagan, Bandaríkja-
forseti, samþykkti flutningana, ac
sögn heimildamanna. Til þess að
komast í kringum bann, sem sett
var við aðstoð bandarískra yfirvalda
við skæruliða, kom aðstoðin frá
bandarískum einstaklingum og
bandamönnum Bandaríkjanna.
Bandarískir embættismenn hafa
neitað því að stjómin ætti nokkra
aðild að þessum flutningum, en nú
er því haldið fram að stjóm flutn-
inganna og samræming aðgerða sé
í höndum sömu embættismanna og
stjómuðu flutningum CIA.
Flogið hefur verið með gögn til
skæruliða frá Ilopango-herstöðinni
í E1 Salvador. Þessar aðgerðir kom-
ust í sviðsljósið þegar C123K-flutn-
ingaflugvéi var skotin niður í
Nicaragua 5. október sl. og einn
úr áhöfn hennar, Bandaríkjamaður-
inn Eugene Hasenfus, var hand-
tekinn eftir að hann varpaði sér út
í fallhlíf.
Elliott Abrams, aðstoðarutanrík-
isráðherra, sem fer með málefni
rómönsku Ameríku í stjórn Reag-
ans, sagði í þingræðu í sl. mánuði
að Bandaríkjastjóm hefði hvorki
skipulagt, stjómað né íjármagnað
flutningana og að það væri mjög
„óeðlilegt" ef þingið ætlaði sér að
rannsaka hvað hér væri á seyði þar
sem flutningamir væru stjóminni
óviðkomandi. Síðan hefur verið
ákveðið af hálfu nefnda beggja
þingdeilda, sem fjalla um málefni
leyniþjónustunnar, að kanna hvort
ásakanir um meinta aðild stjómar-
innar eigi við rök að styðjast og
hvort aðgerðimar brjóti í bága við
bann við hemaðaraðstoð við
contra-skæruliða.
Gengi gjaldmiðla
London, AP.
BANDARÍKJADOLLAR lækkaði
gagnvart flestum helztu gjald-
miðlum heims í gær. Svo virtist,
sem ákvörðun vestur-þýzka
seðlabankans um að lækka ekki
vexti sína, hefði ekki haft mikil
áhrif. Gullverð hækkaði hins
vegar eftir að hafa fyrst lækkað
í Hong Kong.
Síðdegis í gær kostaði sterlings-
pundið 1,4335 dollara í London
(1,4210), en annars var gengi doll-
arans þannig, að fyrir hann fengust
2,0610 vestur-þýzk mörk (2,0635),
1,7220 svissneskir frankar
(1,7222), 6,7325 franskir frankar
(6,7325), 2,3320 hollenzk gyllini
(2,3315), 1.422,50 ítalskar lírur
(1.425,50), 1,3867 kanadískir doll-
arar (1,3880) og 163,33 jen
(163,00).
Verð á gulli var 408,50 dollarar
únsan (406).
Símamynd/AP
Matthias Á. Mathiesen, utanríkisráðherra, ávarpar ráðstefnuna í Vín.
Matthías Á. Mathiesen á Vínarráðstefnunni:
Stríðið í Afganistan spillir öllum
samskiptum austurs og vesturs
Vín, frá Önnu Bjamadóttur, fréttarítara Morgunblaðsins.
MATTHÍAS Á. Mathiesen, utanríkisráðherra íslands, ávarp-
aði Ráðstefnu um öryggi og samvinnu í Evrópu, RÖSE, í Vín
í gærmorgun. Hátíðasalurinn í Hofburg, þar sem ráðstefnan
er haldin, var þéttsetinn þegar Matthías talaði. Hann var fyrst-
ur á mælendaskrá utanrikisráðherra ellefu ríkja sem ávörpuðu
ráðstefnuna I gær.
Þegar utanríkisráðherra ræddi
framkvæmd Helsinki-samþykkt-
arinnar sagði hann meðal annars:
„Snemma kom í ljós, að lögð er
mismunandi áhersla á einstök at-
riði samþykktarinnar. Slíkt er þó
ekki í samræmi við upphafleg
áform, þar sem jafnvægi átti að
vera milli einstakra þátta sam-
komulagsins. Sum ríki virðast
leggja meira upp úr öryggismál-
um, en láta mannúðarmál sitja á
hakanum. Nægir í því sambandi
að nefna örlög Andrei Sakharovs
og þeirra sem á síðasta áratug
mynduðu samtök til að fylgjast
með framkvæmd Helsinki-sam-
komulagsins innan Sovétríkjanna.
Þessir einstaklingar voru mis-
kunnarlaust þaggaðir niður og
sendir í útlegð.“
Síðar í ræðu sinni sagði Matt-
Moskva:
Sokolov ekki viðstadd-
ur hátíðahöldin í gær
hías Á. Mathiesen: „Það getur
reynt á þrautseigju manna að lifa
í voninni, eins og innrásin í Afgan-
istan er til marks um. Þrengingar
Afgana og stríðið þar í landi skekja
undirstöður RÖSE-þróunarinnar
og hafa mjög óheillavænleg áhrif
á öll samskipti austurs og vesturs.
Stríðinu þar verður að ljúka svo
milljónir flóttamanna geti snúið til
síns heima frjálsir undan oki er-
lendrar íhlutunar."
Eftir að utanríkisráðherrar að-
ildarríkjanna 35 að Helsinki-
samþykktinni hafa ávarpað
Vínarráðstefnuna setjast stjómar-
erindrekar á rökstóla. Benedikt
Gröndal, sendiherra íslands í
Svíþjóð, verður fulltrúi íslands á
henni fram að starfshléi í desemb-
er. Hjálmar W. Hannesson, sendi-
fulltrúi, tekur við af honum eftir
áramót.
Matthías Á. Mathiesen hefur
meðal annars átt einkafundi með
utanríkisráðherrum Póllands og
Bretlands í Vín. Sir Geoffrey
Howe, utanríkisráðherra Bret-
lands, sagði fréttaritara Morgun-
blaðsins, að þeir hefðu meðal
annars rætt fyrirhugaðan fund
ráðherra Atlantshafsbandalagsins
á íslandi í júní nk. Matthías flýgur
heim á leið í dag með viðkomu í
Osló þar sem hann hittir sendi-
herra ýmissa landa á Islandi, sem
eru búsettir í Noregi.
ERLENT
Moskvu, Reuter.
SERGEI Sokolov, varnar-
málaráðherra Sovétríkj-
anna, var ekki viðstaddur
hátíðafund, sem haldinn var
í Kreml í gær í tilefni 69 ára
afmælis bolsévikabyltingar-
innar. Hefur þetta komið á
kreik bollaleggingum um, að
Sokolov sé sjúkur. Hann er
75 ára að aldri.
Byltingarafmælið er ávallt
haldið mjög hátíðlegt í Sov-
étríkjunum og voru helztu
valdamenn landsins því við-
staddir nú eins og jafnan endra
nær, þeirra á meðal leiðtogi
kommúnistaflokksins, Mikhail
Gorbachev. Yegor Ligachev,
sem sæti á í stjómmálaráðinu,
flutti að þessu sinni aðalræð-
una. Þar gagnrýndi hann m.a.
stefnu Bandaríkjamanna í af-
vopnunarmálum og ræddi um
fund Gorbachevs og Reagans
forseta á íslandi í síðasta mán-
uði.
„Sovétríkin báru þar fram
djarflegar og róttækar tillögur
um fækkun kjamorkuvopna og
útrýmingu þeirra síðarmeir.
Bandaríkin sýndu, að þau gátu
ekki komið til hálfs á móts við
þessar tillögur. Þessi fundur
sýndi samt, að samningar, sem
leiða til afvopnunar á sviði
kjamorkuvopna em möguleg-
ir,“ sagði Ligachev.
Sokolov, sem verið hefur
vamarmáíaráðherra frá því í
desember 1984, hefur varla sézt
opinberlega, síðan hann heim-
sótti Finnland í júlí sl. Athygli
vakti ennfremur í gær, að blað
hersins, Krasnaya Zvezda,
skýrði svo frá, að aðalfulltrúi
hersins við hersýninguna á
Rauða torginu í dag yrði Pyotr
Lushev aðstoðarvamarmálaráð-
herra, sem almennt er talinn
líklegasti eftirmaður Sokolovs.
Sergei Sokolov, varaarmálaráð-
herra Sovétríkjanna. Orðrómur
er á kreiki um, að hann sé alvar-
lega veikur.
Oliver Tambo, leiðtogi
Afrískaþjóðarráðsins (ANC):
Ný herferð gegn
S-Afríkustj órn
- þjóðarráðið fær vopn
frá Sovétríkjunum
Moskvu, Reuter.
OLIVER TAMBO, leiðtogi Af ríska þjóðarráðsins, ANC, sagði á frétta-
mannafundi í Moskvu í gær, að hann væri í Sovétrikjunum til þess
að útvega vopn, er nota ætti í nýrri herferð á hendur stjórn hvítra
manna í Suður-Afríku.
Reagan forseti:
Enginn leynisamning
ur gerður við Irani
Washington, AP.
REAGAN Bandaríkjaforseti sagði í gær, að fréttir um, að Bandaríkin
og íran hefðu gert með sér leynisamning varðandi frelsun banda-
rískra gisla í löndunum fyrir botni Miðjarðarhafsins væru staðlausir
stafir og hefðu spillt fyrir tilraunum til að fá gíslana lausa.
Sá orðrómur var samt á kreiki í frelsun bandarískra gísla hafi tekizt
gær, að Bandaríkjamenn hefðu reynt
að ná einhvers konar samkomulagi
við írani og þá hugsanlega að láta
þeim í té vopn til notkunar í stríðinu
við írak. Þá er því haldið fram, að
sökum þess að Bandaríkjamenn hafí
fallizt á að láta írönum í té vara-
hluti í hergögn sín, sem nú láti mjög
á sjá eftir sex ára styijöld við íraka.
Tambo, sem kom til Moskvu á
mánudag, sagði, að nú ætti að
steypa stjóminni í Pretóríu. Hann
hefði átt mjög mikilvægan fund
með Mikhail Gorbachev, aðalritara
sovéska kommúnistaflokksins, þar
sem komið hefði fram vilji Sovét-
manna til þess að aðstoða ANC,
stærstu skæruliðahreyfinguna, er
berst gegn stjóminni í Suður-
Afríku. Aðstoðin myndi felast í
stjómmálalegum og efnahagslegum
stuðningi, útvegun vopna og þjálfun
hermanna. Tambo sagði, að vænt-
anlega myndi ANC opna skrifstofu
í Moskvu bráðlega. Hann sagði
Sovétmenn vera sanna bandamenn,
sem myndu gera allt til að aðstoða
Afríska þjóðarráðið og væri þar
ekki um að ræða áhuga þeirra á
að auka áhrif sín í þessum heims-
hluta.
Aðspurður kvaðst Tambo hafa
sannanir fyrir því, að stjóm Suður-
Afríku bæri ábyrgð á dauða Samora
Machel, forseta Mozambique, en
gat ekki nefnt hveijar þær voru.
Hann hvatti þjóðir heims til stuðn-
ings við baráttu ANC geng kyn-
þáttaaðskilnaði og sagði 75 ára
afmæli samtakanna í janúar á
næsta ári einstakt tækifæri til sam-
eiginlegs átaks. Hann sagðist vera
bjartsýnn eftir að hafa átt viðræður
við Geoffrey Howe, utanríkisráð-
herra Breta, og Chester Crocker,
varautanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, og kvað vandséð, hvemig
Suður-Afríkustjóm gæti ráðið fram
úr þeim vandamálum, er hún ætti
við að glíma. Tambo neitaði því,
að hvítir menn þyrftu að óttast of-
sóknir, ef svartir menn kæmust til
valda í Suður-Afríku. Hann sagði
svertingja ekki vilja leita hefnda,
heidur þrá frið.