Morgunblaðið - 11.12.1986, Qupperneq 72

72
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. DESEMBER 1986
aulostar
Sparibúid bílinn
fyrir hátíöarnar!
f tilefni af 75 ára afmæli:
Eflum Háskóla íslands
Væri ekki upplagt aö gleöja fjölskyldubíl-
inn og notendur hans meö nýjum sæta-
áklæöum, nú þegar jólin nálgast?
Mjúk, falleg og hlý áklæöi í miklu úrvali
fyrir flestar tegundir bifreiöa.
Afar hagstætt verö.
FÁST Á NÆSTU
SHELL BENSÍNSTÖÐ
eftir Ludwig Eckardt
Á undanfömum misserum hafa
heyrst þær raddir frá ýmsum for-
ystumönnum atvinnulífsins að æðri
menntun hér á landi þjóni ekki þörf-
um atvinnulífsins nógu vel. Er hér
aðallega átt við háskólamenntun en
einnig að nokkru leyti þá hvað er
átt við þegar slík kvörtun er borin
fram? Sennilega að námsefnið sé
úrelt eða að nýútskrifaðir fræðingar
kunni ekki að hugsa með tilliti til
markaðarins.
Nú hlýtur að vakna sú spuming
hver tilgangur framhaldsskóla og
háskóla sé. Að mínu mati þurfa
framhaldsskólar að sjá um alhliða
grundvallarmenntun sem gerir
nemendum kleift að halda áfram
með nám og einnig að vera færa
um að vinna margvísleg þjónustu-
störf sem kreflast lítillar sérþjálfun-
ar.
Tilgangur háskólans er hinsveg-
ar að mati flestra að veita menntun
til að geta stundað rannsóknir í
allskonar fræðigreinum sem eiga
að sjálfsögðu að skila einhveijum
arði. Flestir halda líka að háskóla-
menntun sé til þess að taka við
stjómstöðum víða í þjóðfélaginu.
En ég hugsa að hlutverk háskólans
nái ekki aðeins til þessara þátta
heldur sé það mun viðameira:
1. Háskólinn þarf vissulega að
undirbúa ákveðinn Qölda hæfs
fólks til vinnu.
2. Til menntunar á æðsta stigi
heyra grundvallarrannsóknir
í öllum greinum, jafnt í húm-
anískum sem og í raungrein-
um.
3. Háskólinn er vettvangur til
að skapa trausta þekkingu
byggða á áreiðanlegum gögn-
um sem síðan er beitt við
framtíðarákvarðanir í þjóð-
félögum. Til þess þaf hann
að fá aðgang að öllum fáan-
legum upplýsingum. Háskóla-
starfsmenn eiga í starfi sínu
að vera lausir við pólitíska
Ludwig Eckardt
íhlutun frá stjómvöldum
hveiju sinni.
4. Háskólinn er vemdaður stað-
ur vísindalegrar umræðu, þar
sem einnig gefst tækifæri til
að prófa í formi líkana t.d.
óvenjulegar samfélagsgerðir
og tækninýjungar. Vemdunin
er nauðsynleg til að forðast
hlutdrægar ályktanir um
möguleika og virkni slíkra
líkana.
5. Síðast en ekki síst hefur há-
skólinn það hlutverk að
varðveita og bera áfram til
komandi kynslóða vitneskju
og samhengi liðinna menning-
arsamfélaga.
Af þessari upptalningu ætti öll-
um að vera ljóst að háskólinn er
ekki bara einhver æðri gagnfræða-
skóli, heldur miðpunktur vísinda-
legrar umfjöllunar og getur haft
lykilaðstöðu fyrir framtíðarlífsaf-
komu samfélags. Þetta fæst ekki
ókeypis. En hver á að borga?
Víða erlendis eru einkafyrirtæki
með rannsóknarstofnanir eða
styrkja vísindamenn með fjárfram-
lögum (sbr. bandaríska „Founda-
tion“-kerfið eða „Stiftung“-kerfið í
Með skáldsögunní Crámosinn glóir kemur Thor
Vilhjálmsson eflaust mörgum á óvart. Hann sæklr nú
efnlvið sinn til íslenskra sakamála á 19. öld og nýtir
sér að nokkru tækni spennusagna en spinnur í sömu
mund saman þrjár ástarsögur.
Grámoslnn glóir er pó umfram allt samfelldur óður
til íslands.
Tnor Vilhjálmsson
HEFUR HLOTIÐ EINROMA LOF
V*
-S*' * táÁ
•V • '3i
» • * <
^vurt
d fnntu
Vestur-Þýskalandi). Hvar eru þau
einkafyrirtæki hér á landi sem kosta
grundvallarrannsóknir í t.d. sögu,
málvísindum eða plöntufræði? Eg
sé enn engin ftjáls framlög manna
til menntunar skv. hugmyndum
fijálshyggjumanna sem vilja láta
markaðsöflin ráða öllu. Allt of
margir hugsa bara um skjótan
gróða og ennþá fyrirfinnast eignar-
menn sem borga ekki tekjuskatt
eða útsvar og eru stoltir af því. Frá
þeim kæmi ekki króna til menntun-
ar. Tekjuöflun menntastofnana
verður að miklu leyti að vera í hönd-
um ríkisins sem verður jafnframt
að treysta þeim sem starfa í þessum
stofnunum að þeir fari vel með
peninga. í því sambandi ber að
fagna hugmyndum um minnkun
miðstýringar í menntakerfínu.
En því miður bera stjómendur
þessa lands því fyrir sig að nú þurfí
að spara. Háskóli íslands er ekki
efldur frekar en aðrar menntastofn-
anir, þvert á móti er dregið úr
nauðsynlegum framkvæmdum, og
hann fær ekki einu sinni allan ágóð-
ann af happdrættinu. Hrópandi
aðstöðuleysi og ^ársveltir Háiskóla
Islands hljóta að hafa áhrif á gæði
menntunar.
Til að draga enn meira úr mætti
háskólans eru launakjör háskóla-
starfsmanna með þeim hætti að
erlendir vísindamenn t.d. frá Mið-
Evrópu eða Norðurlöndum hrista
bara hausinn ef laun háskólamanna
hér ber á góma þó að einnig sé
þrengt að kjörum þeirra. Af þeim
sökum hafa nokkrir vísindamenn
afþakkað að starfa við háskólann
þrátt fyrir mikinn áhuga.
Er það þá furðulegt að háskólinn
geti ekki sinnt mikilvægum verk-
eftium og er ekki í takt við atvinnu-
iífíð? Hann ætti að vera á undan
því, frá honum ætti að liggja hug-
myndastreymi inn í þjóðfélagið og
útstreymi hæfs fólks til að takast
á við nýstárlegar atvinnugreinar.
Eflum Háskóla íslands með því
að fjölga starfsmönnum, stórbæta
aðstöðu, og gera vísindastarfið eft-
irsóknarvert launalega séð. Við
skulum snúa dæminu við: í stað
þess að tala sýknt og heilagt um
að háskólinn aðlagi sig atvinnulífinu
skulum við tala um að atvinnulífið
þurfi að aðlaga sig nýjum upp-
götvunum og nauðsynlegum breyt-
ingum.
Hér er hin margumtalaða framtíð
í veði og uppbygging Háskóla ís-
lands hlýtur að teljast til forgangs-
verkefna. En við þyrftum ekki að
bíða eftir árangri öflugs háskóla
þar til næsta kynslóð tekur við
vegna þess að hann kemur okkur
öllum að góðu gagni strax. Allt tal
um að meninng og menntun sé
mikilvæg er ábyrgðarlaust raus á
meðan ekkert er að gert. Lífskjör
íslendinga eru há vegna þeirrar
gífurlegu vinnu sem kynslóðir þess-
arar aldar hafa lagt á sig. En í
framtíðinni dugir líkamlegur kraft-
ur ekki einn. Um þetta eru jú allir
sammála. Við erum meðal ríkustu
þjóða heims, en ástand Háskóla
Islands ber þess ekki merki. Ef
stjómvöldin taka hlutverk sitt al-
varlega, verða þau að snúa við
blaðinu og efla Háskóla íslands.
Þetta er eina leiðin til farsællar
framtíðar.
Höfundur erjarðfræðingur að
mennt og kennir eðlisfræði, jarð-
fræði og töivufræði við Fjöl-
brautaakólann á Akranesi.
Fróóleikur og
skemmtun
fyrirháasemlága!