Morgunblaðið - 19.02.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1987
Áhætta fylgir
auknum hraða
eftir Sigurð Helgason
Frumvarp til nýrra umferðarlaga
er nú til umfjöllunar á Alþingi.
Þetta frumvarp gerir ráð fyrir mjög
miklum breytingum frá gildandi
lögum, sumum til verulegra bóta,
en aðrar eru ekki jafn jákvæðar.
Allsheijamefnd efri deildar gerði
þá breytingartillögu við frumvarpið,
að hámarks ökuhraði verði aukinn.
Samkvæmt henni verði hámarks-
hraði á malarvegum 80 kílómetrar
á klukkustund, á vegum með
bundnu slitlagi verði hann 90 kíló-
metrar á klukkustund og á tiltekn-
um vegum, ef aðstæður leyfa og
æskilegt sé að greiða fyrir umferð
verði hámarkshraði hundrað kíló-
metrar á klukkustund.
í umræðum innan deildarinnar
um þessa brej’tingartillögu komu
ekki fram nein haldgóð rök fyrir
henni. Reyndar héldu nokkrir þing-
menn því fram, að það væri hvort
eð er ekið svo hratt og þar af leið-
andi væri betra að breyta lögunum,
en láta fólk halda áfram að brjóta
þau. Þetta þykja mér vafasamar
röksemdir, ekki síst þegar þær eru
fram bomar á löggjafarþinginu. En
staðreyndin er sú, að eina leiðin til
að koma í veg fyrir lögbrot er að
styrkja og efla löggæslu.
En hvers vegna má ekki auka
hraðann? Hveijum er hættast í
umferðinni hér á landi? Við skoðun
á skýrslum yfír umferðarslys hér á
landi á árinu 1986 kemur í ljós, að
ungir ökumenn á aldrinum 17 til
20 ára lenda oftar í slysum heldur
en aðrir vegfarendur. I hveijum
árgangi á þessum aldri slösuðust
að meðaltali rétt innan við fimmtíu
manns á síðasta ári, samtals tæp-
lega tvö hundruð manns. Þar af
létust átta, sem er þriðjungur
þeirra sem létust af völdum um-
ferðarslysa á árinu. Þetta eru
ógnvekjandi tölur og við þeim ber
að bregðast af fýllstu alvöru.
Þegar menn leita skýringa á
þessum mikla fjölda slysa beinast
spjótin óneitanlega að ökukennslu
hér á landi. Flestir ef ekki allir eru
sammála um, að verulegs átaks sé
þörf til að efla hana. í þessu frum-
varpi til umferðarlaga er ekki gert
ráð fyrir neinum aðgerðum í þeim
efnum. En það er alls ekki nóg að
nýir ökumenn fái fímmtán kennslu-
stundir hjá ökukennara áður en
þeir fara að aka í hinni miklu um-
ferð sem er hér á landi. Það er
ekki lengur hægt að reikna með
að þetta unga fólk læri bara af
reynslunni, því að hún er eins og
sakir standa of dýru verði keypt.
Það er nauðsynlegt að gera mikið
átak til eflingar ökukennslu. Fyrsta
skrefið í þeim efnum er að auka til
muna menntun ökukennara og til
dæmis óttast ég, að 21 árs gamlir
ökumenn séu ekki fýllilega í stakk
búnir til að kenna öðrum að aka.
Til þess þarf meiri reynslu en þeir
Sigurður Helgason
Þegar menn leita skýr-
inga á þessum mikla
fjölda slysa beinast
spjótin óneitanlega að
ökukennslu hér á landi.
Flestir ef ekki allir eru
sammála um, að veru-
legs átaks sé þörf til að
efla hana. I þessu frum-
varpi til umferðarlaga
er ekki gert ráð fyrir
neinum aðgerðum í
þeim efnum.
hafa forsendu til að búa yfír. Meðan
ökukennsla er jafn frumstæð og
raun ber vitni tel ég ekki tímabært
að ræða aukinn hámarkshraða.
Það eykur spennuna í umferðinni
þegar hraðinn eykst. Við ríkjandi
KÆLI' OG FRYSTISf apiip
Samt. stærö: 275 1.
Frystihólf: 45 I. ★★★★
Hæö: 145 sm.
Breidd: 57 sm.
Dýp..
Færanlegar hillur í hurö.
Sjálfvirk afþýöing í kæli.
Vinstri eða hægri opnun.
Fullkomin viögerða-
og varahlutaþjónusta.
vrSA
Heimills- og raftækjadeild
HEKLA HF
Laugavegi 170-172 Simi 695500
aðstæður virðast yngstu ökumenn-
irnir, og reyndar fjölmargir aðrir,
ekki búa yfír nógu mikilli liæfni til
aksturs og ástandið getur ekki
batnað með auknum hraða. Það er
oft talað um, að engin keðja verði
sterkari en veikasti hlekkurinn.
Veiki hlekkurinn í umferðinni eru
yngstu ökumennimir og verður
ennþá veikari aukist hraðinn enn
frekar.
í því sambandi má geta þess, að
við tölum alltaf um hámarkshraða
í tölum. En í raun er hámarkshraði
sá hraði sem fólk ræður við, miðað
við aðstæður á hveijum stað á
hveijum tíma. Það er stóra vanda-
málið, að menn virðast ekki meta
aðstæður rétt og aka því oftar en
ekki hraðar en aðstæður leyfa.
I skýrslu sem Bjami Torfason
læknir vann fyrir landlæknisemb-
ættið um slys á bömum og ungling-
um er sagt í kafla um umferðarslys,
að það sem reynst hafi best til að
koma í veg fyrir umferðarslys, séu
hraðatakmarkanir og öryggisút-
búnaður. Vilja menn auka hraðann
á kostnað öryggis? Til þess þarf
Alþingi að taka afstöðu þegar það
fjallar um umferðarlagafrumvarpið.
En fyrst að minnst er á öiyggis-
búnað er rétt að fagna þeirri
einróma skoðun þeirra, sem til
máls tóku um frumvarpið í efri
deild og minntust á refsiákvæði á
hendur þeim sem ekki framfylgja
lögum um notkun bflbelta, að nauð-
synlegt sé að beita sektum. Með
því ætti að vera hægt að tryggja
nánast undantekningarlausa notk-
un þessa sjálfsagöa öryggistækis í
ölium bílum — alltaf. í könnun sem
Hagvangur vann fyrir Umferðarráð
á síðasta ári kom fram, að meiri-
hluti aðspurðra telur að beita eigi
sektarákvæðum.
Meðal þeirra sem tóku til máls
við 2. umræðu um frumvarpið í
efri deild var Salome Þorkelsdóttir.
Hún boðaði þar meðal annars að
við þriðju umræðu ætlaði hún að
leggja fram nokkrar breytingartil-
lögur. Þar á meðal um samræmingu
slysaskráningar hér á landi. Stað-
reyndin er sú, að mikið ósamræmi
er í skráningu lögreglu, trygginga-
félaga og sjúkrahúsa á fjölda þeirra
er slasast í umferðinni. Þá ætlar
hún að leggja til að stofnuð verði
rannsóknamefnd umferðarslysa,
sem er mjög tímabært og hefði hún
átt að vera komin til sögunnar fyr-
ir mörgum árum. Menn verða að
gera sér grein fyrir orsökum slysa.
Við þekkjum afleiðingamar alltof
vel, en vitneskju um orsakimar
þarf að auka.
Að lokum sagðist Salome ætla
að leggja fyrir Alþingi þingsálykt-
unartillögu um þjóðarátak • í um-
ferðaröryggismálum. Allir þeir sem
starfa í umferð og að umferðarmál-
um, hljóta að fagna þeim mikla
áhuga sem þessar tillögur bera vott
um og vissulega er átaks þörf.
En til að koma í veg fyrir slys
þarf að halda á lofti miklum og
öflugum áróðri árið um kring. En
hvemig stendur fjárveitingavaldið
sig í þeim málum? Hversu mikið fé
skyldi Alþingi leggja til Umferðar-
ráðs á árinu 1987? Ég ætla ekki
að svgra þeirri spumingu, en hins
vegar held ég að óhætt sé að segja
að hún beri ekki vott um stór-
mennsku, né að menn geri sér grein
fyrir þeirri alvöru sem fylgir ástand-
inu í umferðarmálum.
í 51. grein fmmvarps til um-
ferðarlaga segir meðal annars:
„Ökuskírteini em tvenns konar:
Bráðbirgðaskírteini og fullnað-
arskírteini.
Bráðabirgðaskírteini er gefíð út
til byijenda og gildir í tvö ár.
Fullnaðarskírteini gildir þar til
hlutaðeigandi er fullra 70 ára.“
Þama held ég að verið sé að
fara út á vafasama braut. Það geta
liðið yfír fímmtíu ár frá því að öku-
maður fær ökuskírteini þar til aftur
er tekin afstaða til þess hvort hann
sé fær um að aka bifreið. A þetta
löngum tíma getur svo ótrúlega
margt breyst í öllum forsendum,
að ætla má að þama sé um mistök
að ræða. Að vísu er gert ráð fyrir
að haldin verði ökuferilsskrá, þann-
ig að hægt verði að fylgjast vel
með ferli ökumanna, og er það sjálf-
sagður hlutur, jafnvel þótt ökuskír-
teini séu endumýjuð með reglulegu
millibili. Sjón fólks breytist með
aldrinum og heilsa og hæfni getur
versnað á tiltölulega skömmum
tíma, en með því að láta fólk end-
umýja ökuréttindi með reglulegu
millibili má segja að verið sé að
auka öryggi. Þar fyrir utan væri
gaman að sjá framan í lögreglu-
mann sem bæði sjötugan mann um
ökuskírteini og fengi slflct með
mynd af viðkomandi nítján ára
gömlum, fimmtíu og einu ári áður.
Það er meira segja hætt við að
menn misnotuðu ökuskírteini ann-
arra manna, því menn breytast á
styttri tíma.
En látum þetta nægja í umfjöllun
um einstök atriði fmmvarpsins. En
rík ástæða er til að hvetja alþingis-
menn til að gefa sér tíma til að
ijalla um þetta frumvarp. Á því eru
ýmsir stórir hnökrar sem nauðsyn-
legt er að sníða af. En til þess að
löggjöf, sem varðar jafn marga og
raun ber vitni, um umferðarlög sé
markviss og skapi aukna reglu í
umferð verður að gefa.sér tíma til
að þau uppfylli þau skilyrði sem
okkur ber að setja. Og enda þótt
Alþingi hafi gefíð sér allmörg ár
til að fjalla um þetta mál virðist
það ekki hafa dugað, ennþá.
Höfundur er framkvæmdnstjóri
Fararheillar '87, átaks bifreiða-
tryggingafélaga í umferðarmál-
um.
Frá KungSlv.
Norræni lýðháskól-
inn í Kungálv 40 ára
NORRÆNI lýðháskólinn í Kung-
Slv í Svíþjóð verður 40 ára á
þessu ári.
Nemendasamband skólans og
skólinn minnast þessara tímamóta
með afmælishófí í skólanum þann
26. júní nk.
Náms- og skemmtiferð nemenda-
félagsins verður að þessu sinni farin
í Smáland, vikuferð að loknu af-
mælishófínu.
Norræni lýðháskólinn í Kungalv
var stofnaður með það að markmiði
að efla tengsl og kynni milli norður-
landanna og má geta þess að
tæplega 200 íslendingar hafa sótt
skólann frá upphafí.

tí-ti