Morgunblaðið - 30.05.1987, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. MAÍ 1987
Tvennd og tvenning
Myndllst
Bragi Ásgeirsson
Þær eru iðnar við kolann, valkyij-
umar í grafík-félaginu, atorkusam-
ar við vinnu og sýningar jafnt hér
á útskerinu sem úti í hinum stóra
heimi.
Alþjóðlegar grafík-sýningar eru
fjölmargar ár hvert og ganga undir
ýmsum nöfnum, en þó er oftast um
að ræða tvíæringa sem kenndir eru
við staðina eða borgimar, þar sem
þeir eru settir upp. Tvíæringamir
eða Biennalamir, sem er alþjóðlega
heitið, hafa fengið yfir sig ákveðinn
svip á síðustu árum og eru ákaflega
keimlíkir, þannig að það er ekki út
í hött að tala um alþjóðlegt tungu-
mál listgreinarinnar.
Listakonan Edda Jónsdóttir er
einn þeirra grafík-listamanna, sem
víða hafa sýnt og vel uppskorið í
formi viðurkenninga og verðlauna,
t.d. í Bradford í Englandi og Fred-
rikstad í Noregi. Edda sýnir um
þessar mundir 28 ný grafík-verk í
Gallerí Borg við Austurstræti og
eru þau gerð með mismunandi
tækni, svo sem þurmál, ætingu,
vatnslitaþrykki og ljósmyndaæt-
ingu.
Edda leitar þannig fanga á fjöl-
þættu tæknisviði og leitast við að
draga fram séreðli hverrar tækni
fyrir sig í myndum sínum. Þetta
er góðra gjalda vert og rétta stefn-
an, hvað tæknina snertir, en hér
má ekki gleyma sjálfu tjásviðinu,
sem í þessu tilviki er nokkuð þröngt.
En hér sver Edda sig einmitt í ætt
við hina alþjóðlegu stefnu á sviðinu
í dag, þar sem ofurkapp er lagt á
sjálft lýtalaust tæknisviðið. Þannig
að listgreinin er farin að líkjast
meira köldum vísindum, en því að
vera af holdi og blóði og með skyn-
rænar kenndir og ólgandi tilfinn-
ingalíf að baki. Svo langt gengur
þetta hjá sumum að því er líkast
sem lýtalaust prentverkið sé aðalat-
riðið og skiptir þá myndefnið
minnstu máli, en tæknigaldramir
öllu.
Tæknilega hliðin gleymdist ekki
hjá meisturunum svo sem Martin
Schongauer, Herkule Seghers,
Rembrandt, Goya, Munch o.fl. en
hún hélst bróðurlega í hendur við
innihaldið og djúpa skynræna lifun.
Myndir Eddu Jónsdóttur í Gallerí
Borg bera vott um að hún er í
jafnri og stöðugri framför á tækni-
sviðinu og nálgast hér jafnt og þétt
stöllur sínar svo sem Ragnheiði
Jónsdóttur og Björgu Þorsteins-
dóttur, sem á þessu afmarkaða sviði
hafa náð lengst íslenzkra grafík-
listamanna, að ógleymdri hinni
þýskfæddu Sigrid Valtingojer. Það
er innbyrðis samspil tveggja forma
sem eru einkenni flestra myndanna
á sýningum Eddu, enda kennir hún
þær ýmist við tvennd eða tvenningu
og höfðar þá til samskipta kynj-
anna. Fæstir sjá þetta í fljótu bragði
né þá erótísku munúð, sem í þeim
sumum leynist í formi myndrænna
átaka milli yang og yin.
Auðsæ er tilfinning og væntum-
þykja Eddu gagnvart miðlinum,
sem hún hefur handa á milli hverju
sinni, og hvað hnitmiðaða tækni-
vinnslu og formræna uppbyggingu
snertir er þessi sýning umtalsverður
listasigur.
Norrænn heimilisiðnaður
Farandsýning norrænu heimilis-
iðnaðarsamtakanna gistir þessa
dagana sýningarsali Listasafns ASÍ
við Grensásveg og stendur sýningin
aðeins út þessa viku.
Samtökin þinguðu í Kuopio í
Finnlandi, í júlíbyijun sl. sumar, svo
sem þau gera þriðja hvert ár og
að venju var sett upp sýning í því
tilefni. Á slíkum sýningum kynnir
hvert land það markverðasta í heim-
ilisiðnaði á hveijum tíma. Þessi
sýning hafði þá sérstöðu að vera
gerð að farandsýningu sem flakkað
hefur um aðildarlöndin sex, og er
nú loks komin til íslands og gistir
Reykjavík 23.—31. maí en Akureyri
6-15. júní.
Á þinginu í Kuopio var fjallað
um vöruþróun i heimilisiðnaði,
sem er meðferð vöru allt frá fyrstu
hugmynd til fullmótaðra hluta og
tók hvert land mið af þessu þema
í undirbúningi öllum. T.d. kynnir
Heimilisiðnaðarfélag íslands
hrosshársvinnslu fyrr og nú. Hross-
hár er mjög slitsterkt og var áður
aðallega notað til almennra og nyt-
samlegra hluta svo sem gjarðir og
reipi en á seinni tímum í hvers kon-
ar listhönnun, svo sem handofin
teppi. Þá er einnig sýnd þróun
íslenzkrar ullar í handpijóni og má
þar m.a. sjá einn aldeilis fallegan
eingimiskjól pijónaðan af Aðal-
björgu Jónsdóttur.
Danska heimilisiðnaðarfelagið
(Dansk husflidsselskab) kynnir
útsaum kennda við Hedebohérað
sem hefur þróast í nútímalegan
útsaum — hom og beinavinnu sem
um aldir hefur verið stunduð á
dönskum heimilum og voru þessi
efni fyrrum notuð í áhöld og vopn.
Þá sýna danir einnig muni unna
úr mýraeik, en það er eik sem leg-
ið hefur í mýri.
Finnska heimilisiðnaðarfélagið
(Kotiteollisuus Suomi) kynnir
vefnað í formi nýtískulegra hluta
notagildis til heimilisnotkunar, sem
áhugafólk getur auðveldlega gert
sjálft. Finnar hafa endurvakið
gamlar þjóðlegar vinnuaðferðir í
vefnaði og á sýningunni má líta þær
í vinnuteikningum og sýnishomum
hinna ýmsu vinnslustiga. Norska
heimilisiðnaðarfélagið (Norges
husflidslag), stefnir að því með
framlagi sínu, að koma af stað
umræðu um hefðbundnar vinnuað-
ferðir og kynnir nýbreytni í úr-
vinnslu þeirra. Skoðandinn kynnist
flókagerð, hnífasmíði, útpijóni og
tréskálagerð, í senn hefðbundnum
hlutum sem nútímalegum. Hér eru
mér minnisstæðastar afskaplega
fallegar peysur, sem sameina í sér
þjóðlegan arf og nútímalegan yndis-
þokka. T.d. sameinar svart/hvíta
peysan í sér dekoratívan ríkidóm á
háu listrænu plani.
Færeyska heimilisiðnaðarfélagið
(Föroysk Heimavirki) kynnir
kríluð og brugðin bönd svo og tólf-
þáttabönd, sem eiga sér það
sameiginlegt að vera búin til án
áhalda. Notagildið er fjölbreytilegt
en böndin eru öðm fremur notuð
til skrauts og sem slitbönd. Sænska
heimilisiðnaðarfélagið (Svenska
Hemslöjdsföreningarnas Riks-
förbud) leggur megináherslu á
aukna samvinnu milli hönnuða og
framleiðenda og reynir með því að
endumýja og viðhalda gömlum
hefðum í heimilisiðnaði. Á sýning-
unni eru þijú dæmi um slika
samvinnu — í pijóni, vefnaði og
útsaumi í fatnaði...— svo sem sjá
má af þessari fijálslegu upptalningu
úr sýningarskrá, er margt að skoða
og ýmislegt að hyggja að á þessari
fallegu sýningu, sem á í senn erindi
til áhugafólks um heimilisiðnað og
listhönnun sem og framleiðenda.
Máski einkum framleiðenda vegna
þess að í fomum, sem nýrri
heimilisiðnaði má margt finna til
að byggja á fagra og listræna sölu-
vöru. Og það er einmitt á þeim
grunni, sem margt hið þekktasta í
norrænum listiðnaði er byggt á, sem
gert hefur hann heimsþekktan.
í alla staði er þetta falleg og
mikilsverð sýning, sem í látleysi
sínu undirstrikar yfirburði hugar
og handar yfir fjöldaframleiðslunni.
Þorsteinn frá Hamri les upp ljóð sín áður en Nýi músikhópurinn lék.
Musica Nova
Tónllst
Jón Ásgeirsson
Það er dugandi fólk sem stend-
ur að Musica Nova, því nú býður
þessi félagsskapur upp á tónlistar-
hátíð með áætlun um fimm
tónleika, þar sem frumflutt verða
níu tónverk, tvö eftir Karólínu
Eiríksdottur, tvö eftir John
Speight, þijú eftir Eyþór Þorláks-
son og tvö djassverk, eitt eftir
Szymon Kuran og síðast skal telja
eftir Þorstein Magnússon.
Á fyrstu tónleikunum voru ein-
göngu flutt „gömul" tónverk, eins
árs og eldri, eftir tónskáld sem
nær öll hafa helgað sér öruggt
sæti, sem tónskáld. Elsta verkið
á tónleikunum var samið 1967 og
er eftir Atla Heimi Sveinsson.
Klif heitir það og er samið fyrir
flautu, klarinett og selló. Það var
skemmtilegt að heyra þetta
„tvítuga" verk, sem þá var mikið
nýnæmi en kalla mætti eins konar
„nútíma klassík". Nýi músík-
hópurinn, Arnþór Jónsson á selló,
Kolbeinn Bjamason á flautu og
Guðni Franzson á klarinett, lék
verkið af nákvæmni og mjög
frísklega.
Annað verkið á efnisskránni
var samið á síðasta ári en í raun
var það ekki degi yngra en fyrsta
verkið. Þetta verk ber nafnið
Bagatella nr. 1, fyrir einleiksklar-
inett, er eftir Átla Ingólfsson og
lék Guðni Franzson það ágætlega.
Þriðja verkið er eftir Karólínu
Eiríksdóttur. Söngverk samið við
sex ljóð eftir Þorstein frá Hamri.
Á undan flutningi laganna las
Þorsteinn þessi ljóð sín. Laga-
flokkurinn er nefndur eftir síðasta
Ijóðinu, Sumir dagar, og saminn
fyrir sópranröddj klarinett, flautu,
selló og píanó. I viðbót við fyrr-
nefndra tónlistarflytjendur komu
Signý Sæmundsdóttir söngkona
og Anna Guðný Guðmundsdóttir
píanóleikari. Það er margt fallega
hljómandi í þessum lögum, þó
tónvefur þeirra sé oft lauslega og
sparlega saman ofinn. Flutningur
laganna var ekki ósannfærandi,
en Signý Sæmundsdóttir er feikna
mikið söngefni og verður spenn-
andi að heyra hana takast á við