Morgunblaðið - 17.07.1987, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. JÚLÍ 1987
31
Ajftnæliskveðja:
Paul V. Michelsen
garðyrkjumeistari
Hann tekur upp á því þessi hálf-
danski norðlenzki unglingnr að
verða sjötugur á þessum drottins
degi, og hvað á maður að segja,
hvað er svo sem athugavert við það
annað en, að þetta minnir á það
að góðs drengs sé ekki of oft getið.
Þetta gleymist stundum meðal
landa vorra.
Paul V. Michelsen, vinur vor, sem
jafnan hefur verið kenndur við
Hveragerði, ólst upp í Skagafirði,
á Sauðárkróki, þar sem faðir hans,
Jörgen Frank, var úrsmiður og
faktor og brunaliðsstjóri og áber-
andi þáttur í bæjarlífínu. Þar á
Króknum var stéttaskipting og odd-
borgaramennska ekki í ósvipuðum
dúr og tíðkaðist á gömlu hálfdönsku
Akureyri, en slíkt skilur eftir vissan
blæ í lífsstíl, sem stundum kveður
rammt að í fari þeirra, er alast upp
í slíku umhverfi.
Jörgen Frank, faðir Pauls, var
perudanskur, frá Horsenes á Jót-
landi, en móðir Pauls var rammís-
lenzk, ættuð norðan úr Eyjafírði,
af traustum, sterkum stofnum.
Paul er miðbam af tólf systkin-
um, bræðumir sjö em allir á lífí,
og systumar vom fímm, en fjórar
þeirra em látnar. Það hefur stund-
um verið talað um, að miðbamið í
fjölskyldunni sé með séreinkenni
og gildi sérstök sálfræði fyrir það,
að því er amerískir sálkönnuðir
telja, en Ameríkanar em alltaf að
gera kannanir eins og allir vita. Svo
mikið er víst, að Paul er með sið-
menntuðustu mönnum, hann virðist
kunna skikk og hefðir fólks, sem
hefur jöfnum höndum stundað
verzlun og iðnað gegnum kynslóðir
og aftan úr öldum.
Hann helgaði líf sitt ylræktinni.
Kona hans er Sigríður Ragnars-
dóttir, sem er reykvísk gegnum
fjórar kynslóðir (ef ekki meira) og
á fyrir langalangafa innréttinga-
Skúla, öðm nafni Skúla landfógeta
í Viðey. Hún er kvenleg dama af
gamla skólanum, gæti hafa leikið
í þöglu kvikmyndunum á móti Eric
von Stroheim og reykt flatar Reof-
ani-sígarettur, og frú Sigríður er
(eins og ýmsar manneskjur af gam-
alreykvískum heimilum) vinföst,
gleðst yfír velgengni vina sinna, en
harmar ófarir þeirra, tekur semsagt
þátt í gleði þeirra og sorgum. Þau
hjón hafa notið blæbrigða lífsins
jafnt og þétt síðan þau vom pússuð
saman 18. ágúst 1940. Þau hafa
farið til Spánar þrjátíu og sex sinn-
um og auk þess gist lönd í Evrópu.
Þau em lifandi fólk með gott hjarta-
lag og kunna „takt og toner“ eins
og danskurinn segir, þau bæði tvö.
Stundum er sagt, að konan sé betri
helmingur mannsins, og ég veit, að
Paul metur konu sína meira en títt
er um íslenzka eiginmenn. Sigríður
er seintekin og hér á ámnum aust-
anfjalls leyfði ég mér að kalla hana
Sigríði stórráðu, vitaskuld í virðing-
arskyni, en með örlitlu glettniívafi.
Hún tók því með sinni fínu kímni-
kennd.
Það er margs að minnast frá öll-
um þessum ámm, allt frá því að
undirskráður var sendur af dag-
blaðinu Vísi til að skrifa um
Hveragerði, þessa gróðrarvin neðan
við Kambabrún. Gróðrarstöð Mich-
elsens var í fararbroddi þá í ylrækt.
Sigríður sagði við tíðindamann um
eiginmanninn: „Hann Palli hefur
grönne fíngre," semsagt það grær
allt, sem hann kemur nálægt.
Þvílíkt lof um eiginmann. Tildrögin
að framtíðarstarfí Pauls vom þau,
að hann hafði sem stráklingur beð-
ið pabba sinn að gefa sér aura fyrir
radísufræjum. Sigurður búnaðar-
málastjóri heyrði þetta og spurði
Paul, hvort hann hefði gaman af
blómum og hvort hann gæti hugsað
sér að fara til Ingimars í Fagra-
hvammi í Hveragerði og læra
garðyrkju hjá honum. Varð það úr.
Hjá Ingimar var Paul tvö ár, og
þaðan lá leiðin til Köben og þar
lærði Paul í ströngum garðyrkju-
skóla og lauk námi eftir þtjú ár.
Hann settist að í Hveragerði eins
og fyrr segir og örfáum ámm síðar
varð hann ástfanginn upp fyrir
haus, þegar hann hitti hana Sigríði
sína, sem er allt í senn snyrtifræð-
ingur, hárgreiðsludama, rakara-
meistari, leikkona, danskennari eins
og Paul — þau hjónin ráku dans-
skóla í Hveragerði ámm saman við
orðstír. Þetta var á því tímabili, sem
skáld og listamenn settu svip á
Hveragerði og gáfu þessu þorpi,
sem nú er orðinn kaupstaður, sér-
stæðan blæ, allt annan blæ en ríkir
þar í dag. Hins vegar hefur Paul
Michelsen stórar hugsjónir í sam-
bandi við Hveragerði, hefur skrifað
um slíkt í blöð af sálarhita og vissri
reynslu.
Oft lá leiðin til Michelsenshjón-
anna hér á ámnum. Þau ráku
fyrirtækið með sínum stíl og eign-
uðust fasta viðskiptavini, meðal
annarra sendiráðin erlendu í
Reykjavík. Með ylrækt á háu kröfu-
stigi kynntu þau hjón land og þjóð.
Það er hermt eftir þeim, sem til
þekkja og hafa vit á, að Paul hafi
verið jafnvígur á hvers konar garð-
rækt og ylrækt, hvort heldur sem
það hafí verið ævintýralegir
„monsterar" með hvanngræn blöð
og drifhvít blóm eða bucceenvillea-
plöntur (öðm nafni þríburablóm),
sem blómstra lengst og bezt allra
pottablóma, og þá ekki síður kró-
ton-nlöntur. Og þessi fögm blóm í
skála Michelsens koma upp í hug-
ann asamt með apanum Jobba, sem
Paul lagði blátt bann við að væri
gefinn bijóstsykur, hvort heldur
sem það væri „Kongen af Dan-
mark“-bolsjur ellegar „brenndur
Bismark“, en Jobbi ku hafa verið
gróflega veikur fyrir hvom tveggja.
Og þau birtast á breiðtjaldi minn-
inganna páfagaukurinn, sem hét
Lára, og allir þessir mörgu hrís-
gijónafuglar og dvergpáfagaukar,
sem mögnuðu andrúmsloft í skála
Michelsens, svo að úr varð ævin-
týraheimur, ekki sízt fyrir litlu
bömin. Paul ræktaði tómata sem
em uppmnnir í Suður-Ameríku og
gengu undir nafninu ástarepli (Paul
hefur gaman af því að tala um ást-
ina). Og þá ræktaði hann ógrynni
af banönum á tímabili og flest alla
ávexti, sem er frægt. Var skrifað
um slíkt í blöð. Stórafmæli, jarðar-
för, gifting eða trúlofun þarna
austanfjalls, engin slík athöfn á
þessum slóðum gat farið fram án
skreytinga frá Michelsen — ef á
annað borð var höfð við blóma-
skreyting.
Einn sonanna, Ragnar, er
sprenglærður verðlaunanemandi
frá konunglegri blómaverzlun við
Breiðgötu í Höfn, Brödrene Wolff,
þar sem hann afgreiddi skreytingar
fyrir tiginborið og konunglegt fólk,
auk þess fyrir fólk með smekk, sem
gerir háar listrænar kröfur.
Þau hjónin Sigríður og Paul em
ekki allra. Þau era sérlunduð á viss-
an hátt, mótuð af andrúmslofti, sem
er að hverfa. Þau fluttust til
Reykjavíkur fyrir sjö ámm og hafa
síðan búið á efstu hæð í Kmmma-
hólum sex, með eitt fegursta útsýni
borgarinnar fyrir augum. „Á kvöld-
in er þetta eins og í erlendri
stórborg yfír að líta,“ segir hún.
Þau em heldur ekki venjulegir ís-
lendingar í orðsins fyllstu merk-
ingu. Þau em heimsborgarar.
Þau halda oftar upp á lífið og
tilvemna en annað fólk að öllu
jöfnu. Það er notalegt að eiga með
þeim stundir og minnast margs,
sem á dagana hefur drifið.
Paul sagði eitt sinn um Sigríði
sína, sem hefur ákveðnar skoðanir
og er glettin og stríðin við vini og
sýnir þeim þannig vinarhót, að eig-
inmanninum sízt undanskildum:
„Hún hefur alltaf verið blóm lífs
míns, án hennar hefði ég aldrei
getað þetta..."
Fyrstajanúar 1979 sæmdi Krist-
ján hejtinn Eldjám, þáverandi
forseti íslands, Paul V. Michelsen
garðyrkjumeistara í Hveragerði
riddarakrossi fálkaorðunnar fyrir
störf hans. Árið eftir fluttu þau
hjón suður.
Paul segist vera hamingjusamur
hér í Reykjavík. Hann segist hafa
ástæður og skilyrði til að rækta
jákvæðara hugarfar en nokkm sinni
áður. Hann virðist líka líta á lífíð
og tilvemna sem ylrækt. Hann
sagði eitt sinn, að hann hefði rekið
fyrirtæki sitt langtum fremur sem
hugsjón en lifíbrauð og taldi sig
jafnframt vera lukkunnar pamfíl,
vegna þess að hann hefði fengið
að vinna það, sem hann hefur áhuga
á.
Og ylræktin heldur áfram í
Krammahólum.
(Paul V. Michelsen og frú,
Krammahólum 6, verða að heiman
í dag.)
Að Hæðardragi,
Steingrímur St. Th. Sigurðsson.
auki hefur hann gefíð út fallegt
safn af íslenskum þjóðsögum í eigin
þýðingum.
Ifyrir ritstörf sín og framlag sitt
til eflingar menningartengsla milli
íslands og Noregs hefur Albert
fengið stórar viðurkenningar þar á
meðal riddarakross Hinnar íslensku
fálkaorðu árið 1973.
Við, frændgarðurinn á íslandi,
sendum Albert og fjölskyldu hans
okkar bestu kveðjur á afínælinu.
Egill Helgason
Afmæliskveðja:
Albert Ólafsson
kennan
Það var dijúgur spölur milli
Norðurárdals og Noregs fyrstu árin
eftir heimsstyijöldina fyiri og þá
kannski ekki síst fyrir sveitapilt af
heimili þar sem ríkidæmi var ekki
teljandi og systkinin mörg. En ör-
lögin höguðu því svo til, að þessi
bókhneigði piltur, rétt nýfermdur,
fór á vertíð hjá skipstjóra af Sunn-
mæri, sem þótti ekki annað við
hæfi en að koma dreng til mennta.
íslendingurinn var settur á kenn-
araskóla í Noregi og í Noregi hefur
hann búið síðan, lengst af innan
um fyöllin í Oppdal í Þrændalögum.
Og þar fann hann sér líka óðals-
bóndadóttur, Marie Dömm.
Það var alltaf talsverður við-
burður þegar Albert afabróðir minn
kom í heimsókn á Ásvallagötuna,
síkvikur, forvitinn og svolítið eirðar-
laus í andanum. Það var heldur
enginn hægðarleikur að halda aftur
af honum — hann var alltaf að flýta
sér á æskustöðvamar uppi í Norður-
árdal.
Það fréttist að Albert væri kom-
inn á eftirlaun og væri alsæll með
það. Ekki að heill mannsaldur í
kennslustofu hafí verið honum neitt
kvalræði, þvert á móti. En nú sagð-
ist Albert loksins hafa fengið tíma
til að fást við ýmislegt sem hafði
lengi setið á hakanum — hand-
menntir, ferðalög, lestur og ekki
síst skriftir. Það fréttist meira að
segja að Albert væri farinn að
hugsa um pólitík og færi sínar eig-
in leiðir. Eins og endranær.
Raunar er ekki hægt að segja
að Albert hafí ekki fundið sér tíma
til að sýsla við ýmislegt meðan
hann var kennari og skólastjóri.
Eftir hann hafa komið út einar tólf
bækur, flestar bamabækur sem
skrifaðar em um íslenskt efni. Að
MINNIHÁTTAR
SUMARMYND
Kvikmyndlr
Arnaldur Indriðason
Meiriháttar mál (Terminal Ex-
posure). Sýnd i Laugarásbíói.
Stjömugjöf: ★ */2.
Bandarísk. Leikstjóri, hand-
ritshöfundur og framleiðandi:
Nico Mastorakis. Aðalhlutverk:
Mark Hennessy, Scott King,
Hope-Marie Charlton og John
Vemon.
Ef það er eitthvað til sem kalla
má dæmigerða slappa sumar-
mynd þá er það þessi. Hún á að
vera fyndin spennumynd um tvo
sætustu og skemmtilegustu strák-
ana í sólbakaðri Kalífomíu sem
óvart verða vitni að morði á Fe-
neyjarbaðströndinni og reyna að
komast til botns í því uppá eigin
spýtur.
En hún er hvorki fyndin eða
spennandi. Það má að vísu fínna
góða punkta hér og þar þótt hún
sé alls ekki eins skemmtileg og
allir í henni halda að hún sé. Það
hefur sjálfsagt verið ofsalega
gaman að gera hana, að horfa á
hana er svo annað mál. Samtölin
era oft vægast sagt þvæluleg og
söguþráðurinn mglingslegur og
hryllilega ómerkilegur.
Leikstjórinn, framleiðandinn og
handritshöfundurinn, Nico Ma-
storakis, setur met í notkun á
orðinu „rass“. Aldrei í sögu kvik-
myndanna hefur það komið eins
oft fyrir í fyrsta hálftíma bíó-
mynda og í þessari og hún kemst
einhvem veginn ekkert áfram af
því það em allir að tala um rassa.
Það helgast af því að söguhetjum-
ar tvær ganga um ströndina með
myndavelar, smella í gríð og erg
af bakhlutum kvenna og fara svo
heim og góna á þær í rólegheitun-
um. 0, sumarmyndir, sumar-
myndir . . .
Hinn ágæti John Vemon kemur
aðeins inn í myndina og dettur
skýringarlaust út úr henni aftur
en það em tveir óþokkar, sem
setja kómískan svip á flatneskj-
una. Annar er ótrúlega lfkur
Martin Sheen og á í mestu vand-
ræðum með að vera óþokki en
hinn er frábærlega kaldur morð-
ingi, sem því miður sést alltof lítið
í myndinni. Og stóri bróðir ann-
arrar söguhetjunnar er mjög
sniðuglega gerður. James Woods
mundi kalla hann gangandi brim-
bretti.
Úr myndinni Meiriháttar mál, sem sýnd er í Laugarásbíói.
/