Morgunblaðið - 01.11.1987, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. NÓVEMBER 1987
B 33
þar risu upp stórhýsi lista og
vísinda. Hann vann einnig að auk-
inni menntun, og stóð meðal annars
að stofnun Vísindaakademíunnar,
Akademie der Wissenschaften.
Friðrik mikli lét ekki sitt eftir liggja
og vann ötullega að uppbyggingu
borgarinnar. Meðal húsa sem byggð
voru á hans vegum ber helzt að
nefna Ríkisóperuna við breiðgötuna
Unter den Linden, sem borgaryfir-
völd í Austur Berlín luku við að
endurreisa í fyrra.
Á þessum árum fjölgaði íbúum
Berlínar ört. Um miðja 17. öld var
íbúafjöldinn um 10.000, en þegar
Friðrik mikli féll frá árið 1786
bjuggu þar um 170.000 manns.
Ekkert virtist geta stöðvað vöxt
borgarinnar, jafnvel ekki tímabund-
in herseta Austurríkismanna og
Rússa í Sjö ára stríðinu (1756-63).
Upphaf 19. aldar boðaði ekki
gott. Hersveitir Napóleons báru sig-
urorð af Prússum í orrustunni um
Jena í október 1806 og Frakkar
hertóku Berlín. Neyddist Friðrik
Vilhjálmur 3. Prússakonungur því
að flytja aðalstöðvar sínar frá Berlín
til Königsberg um tíma. En eftir
fall Napóleons hófust nýir upp-
gangstímar fyrir Berlín. Háskóli
kenndur við Friðrik Vilhjálm kon-
ung var stofnaður í borginni auk
fleiri mennta og lista stofnana. Og
nöfn Berlínarbúa á borð við Wilhelm
von Humbolt stjómmála og fræði-
mann, heimspekingana Johann
Gottlieb Fichte og Georg Hegel, og
Barthold Niebuhr sagnfræðing
m.m., báru frægðarorð staðarins
víða um heim.
Eftir að Otto von Bismarck hafði
náð að sameina þýzku ríkin og Vil-
hjálmur 1. konungur Prússlands
hafði verið útnefndur keisari Þýzka-
lands varð Berlín höfuðborg þýzka
keisaradæmisins, síðar höfuðborg
Weimar-lýðveldisins eftir ósigur
Þjóðveija í fyrri heimsstyijöldinni,
og loks höfuðborg Þriðja ríkis Hitl-
ers þar til Þjóðveijar gáfust upp í
síðari heimsstyijöldinni, í maí 1945.
Vöxtur Berlínar var stöðugur öll
þessi ár. Eins og fyrr segir voru
íbúamir um 170 þúsund við fráfall
Friðriks mikla árið 1786. Við upp-
haf síðari heimsstyijaldarinnar
1939 voru þeir orðnir rúmlega 4,3
milljónir.
Eins og svo margar borgir í
austri og vestri varð Berlín illa úti
í styijöldinni. Bretar gerðu fyrstu
loftárásina á borgina í ágúst 1940,
og fram að styijaldarlokum er talið
að flugvélar hafí varpað rúmlega
75.000 tonnum af sprengjum á
Berlín og útborgir hennar. Við þetta
magn bætast svo um 40.000 tonn
af fallbyssukúlum sem sovézku her-
sveitimar skutu á borgina á loka-
dögum stríðsins. Eðlilega olli þetta
gífurlega sprengjumagn óhemju
skemmdum. Margar af þekktustu
byggingum Berlínar voru ýmist
rústir einar eða vart þekkjanlegar
vegna skemmda.
Að styijöldinni lokinni var Þýzk-
alandi skipt í hemámssvæði, og
fengu sigurvegaramir flórir, Sov-
étríkm, Bandaríkin, Bretland og
Frakkland, hver sitt umráðasvæði,
að frátöldum austustu hémðum
landsins, sem ýmist voru innlimuð
í Sovétríkin eða Pólland. Berlín lenti
þá inni á miðju hemámssvæði Sov-
étríkjanna, og var borginni því
einnig skipt í sérstök umráðasvæði
sigurvegamanna fjögurra.
Staða Berlínar breyttist á ný eft-
ir að hemámsaðilar afléttu því
styijaldarástandi sem ríkt hafði frá
stríðslokum, og fólu heimamönnum
stjóm Iandanna tveggja, hemá-
mssvæðis Sovétríkjanna annars-
vegar, sem varð Alþýðulýðveldið
(Austur) Þýzkaland, og hemá-
mssvæða Vesturveldanna, sem varð
Sambandslýðveldið (Vestur) Þýzka-
land. Jafnframt varð umráðasvæði
Sovétríkjanna í Berlín að Austur
Berlín, höfuðborg Alþýðulýðveldis-
ins, en umráðasvæði Vesturveld-
anna í borginni urðu sérstakt land
í Sambandslýðveldinu, Vestur
Berlín.
Berlínarborg hefur nú verið klof-
in í tvennt í 42 ár. Hvort hún verður
nokkumtíma sameinuð á ný, eins
og Berlín-Kölln forðum, verður
tíminn einna að skera úr um.
í Cherokee Chief árgerð 1984 ekinn 42 þús. mílur, ásamt öðrum bifreiðum,
er varða sýndar að Grensásvegi 9 þriðjudaginn 3. nóvember kl. 12-15.
Tilboðin verða opnuð á sama stað kl. 16.00.
SALA VARNARLIÐSEIGNA.
WIKA
Þrýstimælar
Allar stæröir og geröir
jfeirDSMKJKn) <&
Vesturgötu 16, sími 13280
Þú átt aðeins eftir
nokkra kilómetra.
Það er næstum engin
umferð og hann er
nýhættur að snjóa.
Þú ekur greitt!
Allt í einu!
Hindrun framundan,
— vegurinn lokaður!
— athyglin snarvakin!
— nauðhemlun!
Bíllinn stöðvast,
þú skynjar muninn,
Goodyear Ultra Grip 2
dekkin svlkja ekki.
Nú er að styttast
heim, þú finnur til
öryggiskenndar á
Goodyear Ultra Grip 2.
Það verður gott að
koma heim.
AGOODYEAR
KEMST ÉG HEIM
f|
|| m

GOODYEAR
ULTRAGRIP2
Á Goodyear Ultra
Grip 2 dekkjunum verður
bíllinn allur annar, hvort
sem er vetur eða sumar.
OOODfVEAR