Morgunblaðið - 20.12.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. DESEMBER 1987
Stefán Arnórsson jarðfræðingnr tekur sýni úr borholu til efnagreiningar.
íslendingar við jarð-
hitaleit í Kenýa
IJ
X XvAÐ vita íslending-
ar um Kenýa? Allir vita að
landið er í Afríku o g flestir
vita að höfuðborgin heitir
Nairobi. Nokkrir muna
eflaust að landið var áður
bresk nýlenda en fœrri vita
að í Kenýa er mikill jarðhiti
sem landsmenn hafa aðeins
að litlu leyti nýtt sér. Sam-
skipti íslendinga og Kenýa-
manna eru lítil, bæði á
félagslegu sviði og viðskipta-
sviði. Aðalútflutningsvara
Kenýamanna er kaffi en það
er ekki selt beint til íslands
og Kenýamenn kaupa ekkert
af aðalútf lutningsvörum okk-
ar íslendinga. I nokkur ár
hafaþeir þó keypt héðan vöru
sem Islendingar hafa lítið selt
erlendis, nefnilega íslenskt
hugvit ogþekkingu. íslenskir
jarðvísindamenn og verk-
fræðingar hafa unnið sem
ráðgjafar og hönnuðir við
jarðgufuvirkjun í Kenýa og
átt mikilvægan þátt í undir-
búningi að fyrstu jarðgufu-
virkjuninni í Afríku sem
staðsett er í Olkaría í Kenýa.
Einn hinna íslensku jarðvi-
sindamanna er Sveinbjörn
Björnsson prófessor. Blaða-
maður Morgunblaðsins ræddi
við hann um þátt íslendinga
í virkjunarframkvæmdum
Kenýamanna.
Rætt við prófessor Sveinbjörn Björnsson
um fyrstu jarðgufuvirkjunina í Afríku
Sveinbjöm hefur starfað að verk-
efnum í Kenýa allt frá árinu
1975. Störf hans þar hafa verið á
vegum verkfræðifyrirtækisins Virk-
is h.f. sem er í eigu nokkurra
íslenskra verkfræðistofa. „Virkir er
samsteypa verkfræðistofa og hefur
því á sínum snærum fjölda verk-
fræðinga en ekki jarðfræðinga og
jarðeðlisfræðinga. Þeir hafa því
m.a. leitað til Orkustofnunar eftir
fólki með slíka menntun og þar
vann ég er Virkismenn voru að leita
að mönnum í þetta verkefni á árun-
um 1973 - 1974.“
Tilboði Virkis í fyrstu
hagkvæmnisathugun
tekið
Að sögn Sveinbjörns fengu Virk-
ismenn á árunum 1972 til 1975
fréttir af hugsanlegri jarðgufuvirkj-
un í Kenýa. Þá höfðu íslendingar
starfað við jarðhitaleit m.a. í E1 ,
Salvador, Nicaragua, Tyrklandi og
Costa Rica en lítið í Afríku. „A
þessum tíma styrktu Sameinuðu
þjóðimar jarðhitaleit í þróunarlönd-
um, meðal annars í Kenýa. ísieifur
Jónsson borverkfræðingur starfaði
að þessu verkefni á vegum Samein-
uðu þjóðanna og varð seinna
yfirmaður þe_ss í Kenýa. Vegna
þessa vissu íslendingar af þessu
verkefni í Kenýa og þegar fyrsta
hagkvæmnisathugun á hugsanlegri
virkjun var boðin út á markaði fyr-
ir ráðgefandi verkfræðinga þá gerði
Virkir ásamt sænsku samsteypunni
Sweko tilboð í verkið."
Fýrsta hagkvæmnisathugun fólst
í því að kanna hvort fmmrannsókn-
ir á jarðhitasvæðinu og markaðs-
aðstæður bentu til þess að að
hagkvæmt yrði að virkja þar. Svo
fór að Virkir og Sweko fengu verk-
ið. „Við skiluðum skýrslu í desem-
ber 1976 og niðurstaðan var sú að
miðað við markaðsaðstæður í
Kenýa væri hentugt að reisa allt
að 45 MW virkjun. Við töldum jafn-
framt hentugast að reisa virkjunina
í þremur áföngum, 15 MW í senn.“
Ákveðið að ráðast í
virkjun
Á grundvelli skýrslunnar þótti
ástæða til nákvæmari rannsókna á
jarðhitasvæðinu. Kenya Power
Company, einskonar Landsvirkjun
Kenýa, tók að sér frekari boranir
áður en ráðist yrði í virkjunarfram-
kvæmdir. Ástæðan fyrir áfram-
haldandi bomnum áður en ákveðið
var að virkja var sú að Alþjóðabank-
inn krafðist sannana fyrir 80% af
þeirri gufu sem virkja átti áður en
hann lánaði fjármagn til fram-
kvæmdanna. Eftir að tilætlaðar
sannanir lágu fyrir hófust fram-
kvæmdir við orkuverið og var öll
verkhönnun í höndum tveggja fyrir-
tækja, breska ráðgjafafyrirtækisins
Merz & McLellan og Virkis. „Bret-
amir sáu um hönnun stöðvarhúss
og alls útbúnaðar þar en íslending-
amir um ráðgjöf varðandi boranir,
rannsóknir á jarðhitageyminum og
hönnun á holubúnaði og gufuveitu
til stöðvarinnar. Því verki stjómaði
Jónas ■ Matthiasson verkfræðingur
en síðar tók Hreinn Frímannsson
verkfræðingur við hlutverki hans.
Síðar vom sömu fyrirtæki ráðin
Stöðvarhúsið i Olkaria.
Sveinbjörn og ísleifur Jónsson við gjána sem gengur um jarðhita-
svæðið.