Morgunblaðið - 20.12.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. DESEMBER 1987
Schfifer sértrúarleiðtogi og þýzku búðirnar: alvarlegar ásakanir.
DULARFULLA
IMÝLENDAIM
ÞÝZKAR „PYNTINGABÚÐIR11 í CHILE RANNSAKAÐAR
NEFND á vegum vestur-þýzku
stjórnarinnar reynir að kanna
ásakanlr um mannréttindabrot,
pyntingar og heilaþvott i 25 ára
gamalli, dularfullri, einangraðri
þýzkri nýlendu í Chile, sem geng-
ur undir nafninu Colonia de la
Dignidad — „Tignarnýlendan".
Hans-Dietrich Genscher utanrík-
isráðherra fyrirskipaði rann-
sóknina þegar tvð tímarit i
Vestur-Þýzkalandi hðfðu birt
uggvekjandi Iýsingar hjóna, sem
flúðu frá nýlendunni 1985, á
ástandinu þar. „Ástæða er til að
hafa mjög alvarlegar áhyggjur
af þessu máli,“ sagði talsmaður
Genschers. „Framburður fyrr-
verandi fórnarlamba hefur gert
okkur órólega."
Uggur manna í Bonn varð fyrst
til þess að Genscher fól vestur-
þýzka sendiherranum í Chile, Horst
Kullak-Ublick, að heimsækja ný-
lenduna og hann fékk að fara
þangað 7. nóvember, þótt bæði
stjóm nýlendunnar og ríkisstjóm
Augusto Pinochets hershöfðingja
hafi árum.saman staðið í vegi fyrir
heimsóknum þangað. Kullak-Ublick
virðist hafa orðið margs vísari og
þegar hann afhenti Genscher
skýrslu um heimsóknina 3. desem-
ber var hann „greinilega í uppnámi"
að sögn vikuritsins Der Spiegel.
Genscher hefur viðurkennt að
Bonn-stjómin hafi hingað til verið
alltof lin í afstöðu sinni í málinu
og er sagður hafa hótað að fara í
hart við Pinochet, ef hann reynir
að hindra starf vestur-þýzku rann-
sóknamefndarinnar. En það virðist
Pinochet einmitt hafa gert sam-
kvæmt fréttum frá Chile og eftir á
að koma í ljós hvemig Vestur-
Þjóðverjar bregðast við því.
Pinochet hershöfðingi og sam-
ráðherrar hans virðast hrifnir af
þýzku nýlendunni. Vitað er að hers-
höfðinginn hefur komið þangað í
heimsókn ásamt konu sinni og vel
mun fara á með honum og stofn-
anda nýlendunnar. Sijóm nýlend-
unnar hefur viðurkennt að hafa
lánað Pinochet Mercedes 600-bif-
reið. í síðasta mánuði heimsótti
Patricio Carvajal landvamaráð-
herra Colonia Dignidad, sagði að
Kullak-Ublick sendiherra og Stehle biskup: uggur í Bonn.
landnemamir væru „til fyrirmynd-
ar“ og kvað ekkert hæft í „gróusög-
um“ um nýlenduna.
Einvaldur
Um 300 manns búa í þýzku ný-
lendunni Colönia de la Dignidad,
sem hefur verið mjög umdeild næst-
um allar götur síðan landnemamir
settust þar að fyrir um aldarfjórð-
ungi. Eineygður leiðtogi þeirra og
stofnandi nýlendunnar, Paul Scháf-
er, ríkir sem einvaldur og stjómar
með harðri hendi samkvæmt frá-
sögnum blaða, mannréttindasam-
takanna Amnesty Intemational og
Sameinuðu þjóðanna. Fyrstu ásak-
anir Amnesty gegn stjóm nýlend-
unnar birtust fyrir 10 árum og þá
héldu samtökin því m.a. fram að
fyrrverandi leynilögregla í Chile,
Dina, hefði notaði nýlenduna til að
geyma pólitíska fanga, pynta þá til
sagna og losna við þá svo að lítið
bar á á árunum eftir byltingu hers-
ins 1973.
Scháfer, sem er 65 ára að aldri,
er einnig stofnandi sértrúarflokks
baptista og var um tíma sjúkraliði
í vestur-þýzka hemum. Hann fór
frá Vestur- Þýzkalandi 1962, einu
ári eftir að gefin var út tilskipun
um handtöku hans vegna ásakana
um kynferðisglæpi gegn bömum á
„æskulýðsheimili", sem hann hafði
komið á fót fyrir ofstækisfullan
söfnuð sinn skammt frá Bonn.
Honum tókst að flýja með leigu-
flugvél frá Lúxemborg til Chile
ásamt mestöllum söfnuði sínum, en
nokkrir félagar í söfnuðinum urðu
eftir í Vestur-Þýzkalandi. Allir
landnemamir hafa haldið vestur-
þýzkum ríkisborgararétti sínum.
Allt þar til aukinn áhugi vaknaði á
máli þeirra fyrir skömmu tókst þeim
að endumýja vegabréf sín og fá
greidd rífleg eftirlaun.
Gaddavír
Samkvæmt lýsingum vestur-
þýzkra stjómarerindreka er nýlend-
an „sambland af Metropolis og
Theresienstadt" (frægri, þögulli
kvikmynd Fritz Langs og dauða-
búðum nazista). Landnemamir búa
því sem næst einangraðir frá um-
heiminum bak við gaddavírsgirð-
ingar á um 3.000 hektara svæði í
hæðum við rætur Andes-íjalla, 400
km suður af höfuðborginni Sant-
iago og skammt frá bænum Parral.
Fyrstu vísbendingamar um að
eitthvað undarlegt væri á seyði í
nýlendunni komu fram nokkrum
árum eftir stofnun hennar þegar
ungur maður og miðaldra kona
flúðu þaðan og sögðu að lyf væru
notuð til að stjóma hegðun íbúanna
og vinnuskilyrði þar jöðruðu við
þrælahald. Fyllri upplýsingar síazt
út smám saman síðan Amnesty birti
ásakanir sínar 1977 og látið hefur
verið að því liggja að sumir íbúanna
séu í raun og veru í haldi þar gegn
vilja sínum.
Stjóm nýlendunnar höfðaði mál
gegn Amnesty Intemational og
vikublaðinu Stem og kom því til
leiðar að bannað var að endurtaka
ásakanimar. Síðan hafa margir fé-
lagar í söfnuðinum, sem segjast
hafa flúið frá nýlendunni, gefið ut-
anríkisráðuneytinu í Bonn skýrslu,
en málið er enn óútkljáð. Fyrir-
huguð rannsókn hefur ekki farið
fram í búðunum og vestur-þýzki
ríkissaksóknarinn hefur engar
vestur-þýzkum stjómmálamönnum,
sem fullyrt er að hafí reynt að halda
hiífískildi yfir Scháfer. Ljósmynd
af forsætisráðherra Bæjaralands,
Franz-Josef Strauss, hangir á
virðulegum stað í veitingahúsi Col-
onia Dignidad, þótt Strauss hafi
aldrei komið þangað. Nokkrir
stuðningsmenn flokks hans í Bæj-
aralandi hafa hins vegar komið í
heimsókn og lokið lofsorði á nýlend-
una, þó ekki allir.
Ráðgjafa Strauss í utanríkismál-
um, Dieter Huber, brá í brún þegar
hann heimsótti nýlenduna og sá
gaddavír, vopn og varðhunda, sem
minntu hann á herbúðir. Hann fékk
ekki að tala einn við böm, sem þar
vom undir læknishendi.
„Síðustu forvöð“?
Der Spiegel heldur því fram að
Krossinsheimsókn Kullak-Ublicks
sendiherra 7. nóvember sl. hafi lok-
Auglýsing um Colonia Dignidad á póstkorti: alger einangrun.
áþreifanlegar ráðstafanir gert. Fáir
hafa fengið að heimsækja nýlend-
una, þótt Scháfer haldi því fram
að allir séu velkomnir þangað og
engum sé meinað að fara á brott.
Athvarf Mengeles?
Árið 1980 birtust fréttir í Wash-
ington Post og Frankfurter Rundsc-
hau, þar sem því var haldið fram
að Josef Mengele, hinn illræmdi
læknir nazista í útrýmingarbúðun-
um í Auschwitz, sem nú er talinn
látinn, hefði fengið hæli í Colonia
de la Dignidad.
Nýlega birti Stem alvarlegastu
ásakanirnar gegn stjóm nýlendunn-
ar. Þær voru byggðar á yfirlýsing-
um gamalla félaga í baptistasöfnuði
Scháfers, sem hafa flúið, m.a. Hug-
os Baar og Georg og Lotti Packmor.
Ásakanimar flalla m.a. um skipu-
legar pyntingar á bömum jafnt sem
fullorðnum með raflosti, geðlyfjum,
barsmíðum o.fl.
Georg og Lotti Packmor, sem
flúðu til Kanada fyrir tveimur árum,
kváðust í raun og veru hafa verið
þrælar í nýlendunni og sögðu frá
kynferðislegum misþyrmingum á
bömum, sem sváfu fjarri foreldmm
sínum í svefnskálum, þar sem
starfsfólk fylgdist með þeim. „Ef
gmnur vaknaði um eitthvað kyn-
ferðislegt athæfi var farið með þau
út og beitt raflosti til að stjóma
kynhegðun þeirra..."
Síðustu ásakanirnar gegn Colon-
ia Dignidad munu vera byggðar á
skjölum leyniþjónustunnar CLA,
sem vom nýlega birt í Bandaríkjun-
um. Þar er staðhæft að fjöldagrafir
séu í búðunum og að þar hvíli lík
fómarlamba leynilögreglunnar
Dina, sem hafi komið þeim fyrir
kattamef með eiturefnum.
Einhveijar skaðlegustu ásakan-
imar, sem hafa komið fram í|
málinu, beinast gegn valdamiklum
ið með því að hann sagði við
Scháfer: „Þú munt fá að reyna
nokkuð, sem þú hefur aldrei reynt
áður. Nú em síðustu forvöð hjá
þér!“
Síðan setti Genscher utanríkis-
ráðherra rannsóknamefndina á
laggimar og stjóm Pinochets hers-
höfðingja kvaðst ekkert hafa á
móti því að hún reyndi að komast
inn í nýlenduna. En stjóm hans
vildi ekki viðurkenna hana sem
opinbera nefnd og sagði að litið
ykli svo á að fulltrúar hennar kæmu
til Chile á eigin vegum. Auk þess
sagði stjómin að allar ákæmr, sem
kynnu að koma fram, yrðu að fara
fyrir dómstóla í Chile.
Nefndin er skipuð átta mönnum
og undir forsæti fyrrverandi sendi-
herra Vestur-Þjóðverja í Uruguay,
Jóhannesar Marré. Einn nefndar-
manna er kaþólski biskupinn Emil
Stehle. Nefndin hefur ekkert viljað
láta hafa eftir sér síðan hún kom
til Chile fyrir viku, en starfsmaður
vestur-þýzka sendiráðsins í Sant-
iago sagði: „Nefndin kom til að
semja við landnemana, en nú virð-
ist snurða hlaupin á þráðinn. Hún
ætlaði að kynna sér vel aðbúnað
og lífsskilyrði í nýlendunni og fá
einhveija áþreifanlega vitneskju í
stað þess að þurfa stöðugt að glíma
við gátur.“
Stjóm Colonia de la Dignidad
meinaði þýzku nefndarmönnunum
inngöngu. „Ég veit ekki hvað þeir
vilja rannsaka. Þeir vita að allt sem
þeir segja er haugalygi," sagði
Hermann Schmidt, einn af leið-
togum nýlendunnar, í viðtali við
kaþólska sjónvarpsstöð. „Ef við
hleypum þeim inn breytum við gegn
vilja Chile-stjómar og við höfum
enga ástæðu til þess.“ Fréttir herma
að Vestur-Þjóðveijar reyni að beita
Chile-stjóm þrýstingi í málinu og
því er hvergi nærri lokið.
GH