Morgunblaðið - 20.12.1987, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. DESEMBER 1987
35
um fyrsta í Reykjavík. Skólinn var
starfræktur á árunum 1831—1848.
Húsið var mjög iélegt orðið og
var vesturhluti þess rifínn.
í virðingu frá 1844 kemur fram
að húsið er aðeins 17 álnir á lengd
en hefur áður verið 283/4 álnir.
Húsið var þá borðaklætt og tjargað
en austurgaflinn sem sneri að Aðal-
stræti var þó málaður. Við norður-
hlið hússins var skúr þar sem
gengið var inn í eldhús.
Skólastofan var í austurhluta
hússins en í vesturhluta var íbúð
og þar bjó þá skólakennarinn, Pétur
Guðjohnsen organisti. Nokkru eftir
1848 eignaðist Jón Guðmundsson,
ritstjóri Þjóðólfs, húsið og bjó þar
með konu sinni, Hólmfríði Þorvalds-
dóttur og fjölskyldu. Heimili þeirra
var eitt helsta menningarheimili
bæjarins og samkomustaður
menntamanna.
Þau létu bæta húsið mikið og
lengja það aftur til vesturs.
I virðingargrein frá árinu 1.874
er húsið 22 álnir á lengd.
Árið 1876 keyptu húsið bræðum-
ir Eyjólfur og Páll Þorkelssynir sem
báðir voru gullsmiðir. Eyjólfur, sem
einnig stundaði úrsmíðar, bjó seinna
í Austurstræti 6.
Hans Andersen eignaðist húsið
árið 1889 og bjó fjölskylda hans
þar í rúma sjö áratugi og þar var
einnig klæðskeraverslun hans. And-
ersen stækkaði húsið mikið. Árið
1895 lét hann rífa hluta gamla
hússins og byggja upp aftur sem
tvflyft hús. Þrem árum siðar lét
hann reisa útihús norðan við það.
Aldamótaárið lét hann stækka
útihúsið og hækka aðalhúsið, sem
þá var orðið þrflyft með portbyggðu
risi. Ári síðar var byggt tvílyft hús
vestan við húsið og þá var einnig
gerð útbygging með kvisti við norð-
urhliðina. Við þessar breytingar
fékk húsið það útlit sem haldist
hefur að mestu óbreytt. Það var
þá jámklætt og með jámþaki. Síðar
hafa verið gerðar breytingar á
gluggum og dyrum jarðhæðar.
Aðalstræti 16 er eitt þeirra stóm
timburhúsa sem vom byggð í mörg-
um áföngum, en heillegt þó. Það
var um tíma talið besta fbúðarhús
bæjarins, enda aðsetur landfógeta.
Það var síðar fyrsta skólahús bæj-
arins. Saga þessa húss er jafngömul
sögu Reykjavíkur. Ekkert verður
sagt afdráttarlaust um aldur húss-
ins en það á þó tvímælalaust rætur
sínar að rekja til Innréttinganna.
Stærð sína og lögun fékk húsið um
/
L

Um 1774.
1833.
Um 1874.
Um 1895.
Um 1899.
Skýringarteikningar sem sýna
vöxt hússins við Aðalstræti 16 frá
upphafi.
aldamótin og em helstu stfleinkenni
hússins frá þeim tíma. Útskorið
timburskraut við þakbrún og á
kvisti á norðurhlið ásamt lágum
þakhalia gefa húsinu nýklassískan
svip.
BÓLU HJÁLMAR
Dr. Eysteinn Sigurðsson
HJALMAR
EysteinnSigurtss<«
íá ucttr .
Of hz*<*UYfa*n *.
x&xW&V rp «
#/</ur.
Þetta er bók um Hjálmar Jónsson frá
Bólu, ævi hans og skáldskap. Höfundur
segir í öllum meginatriðum ævisögu
Hjálmars, en fjallar einnig mikið um
kveðskap hans, rekur hann sundur eftir
tímabilum og yrkisefnum, skilgreinir
verk skáldsins og leggur mat á þau.
Ennfremur er útskýrt hver séu helstu
stíl- og formeinkenni Hjálmars, alþýðu-
skáldsins snjalla sem orti í sárri fátækt
beinskeyttar vísur og dýr kvæði.
A toppínn Pollýanna
Eleanor H. Porter:
Auðvitað dreymir allar hljómsveítir um að
slá í gegn, það vitum við - en hvað kostar
frægðin? Það var algjör tilviljun að Janis
kynntist strákunum í hljómsveitínni Kelp.
Svo buðu þeir henni að vera með og hún sló
til án þess að hana grunaði hvað myndi
fylgja á eftir. Átakamikil og spennandi saga
um krakka í rokkhljómsveit sem slá í gegn.
Gillian Cross er einn fremsti rithöfundur
Breta, þeirra sem nú skrifa fyrir ungt fólk. Á
toppinn kom út í Bretlandi í fyrra og naut
þar mikilla vínsælda. Guðlaugur Bergmunds-
son þýðir. Bókin er 240 bls.
Verð: 850,- íb./595,- kilja
Pollýanna var ekki gömul þegar hún
lærði dálitinn leik. Hann fólst í því að reyna
ævínlega að sjá bjartar hliðar á hverju máli.
Þegar hún hafðí misst báða foreldra sina var
hún send til frænku sinnar í fóstur en sú
hafði aldrei haft neitt af börnum að segja og
langaði ekkert til að breyta því. Þá kom
leikurinn f góðar þarfir.
Pollýanna er ein þeirra fáu bóka sem
verðskulda titilinn klassískar barnabók-
menntir. Hún var fyrst gefin út í Bandarikjun-
um árið 1913 en hefur síðan verið þýdd á
ótal tungumál, sett á svið og kvikmynduð.
(slensk þýðing Freysteins Gunnarssonar
kemur nú út í þriðja sinn. Bókin er 219 bls.
Verð: 795,- ib./495,- kilja
Christine Nöstlinger:
Vínur mínn
Lúkí
Frábær gamansaga sem segir frá ungl-
ingunum Lúka og Maríönnu sem hafa verið
vinir frá barnsaldri. Maríanna hefur alltaf
haft Lúka í vasanum, en þegar hann kemur
heim tíl Vínarborgar úr sumarskólanum í
Englandi er hann gerbreyttur: byltingarmað-
ur bæði í klæðaburði og hegðun. Foreldrar
hans verða hissa, kennararnir hneykslaðir,
skólafélagarnir stórhrifnir - nema Marianna,
hún veit ekki alveg hvernig hún á að
bregðast við.
Nöstlinger er margverðlaunaður austur-
' riskur höfundur. Þýðandi er Jórunn Sigurðar-
dóttir. 196 bls.
Verð: 795,- ib./495,- kilja
Lars Henrik Olsen:
Ferð Eínks tíl
Ásgarðs
Það er þrumuveður í borginni og Eiríkur
er einn heima. En þetta er ekkert venjulegt
þrumuveður og allt í einu stendur sjálfur
þrumuguðinn Þór við dyrnar, kominn til að
sækja Eirík. 1 Ásgarðí, heimkynnum goð-
anna, er allt á heljarþröm og æsir þurfa á
mannsbarni að halda. En til hvers er ætlast
af nútímadrengnum Eiríki?
Þetta er fyrri hlutinn af nýrri danskri
verðlaunasögu, ævintýralega spennandi
bók úr norrænum goðaheimi, Guðlaug
Richter þýðír bókina sem er 178 bls. að
stærð.
Verð: 850,- ib./595,- kilja
Mál og
. im
menning Ea
ANDVARI1987
Ritstjóri
Gunnar Stefánsson
Þetta er 112. árgangur Andvara sem
flytur að vanda ritgerðir og ljóð. Aðal-
grein hans að þessu sinni er æviþáttur
um Ólaf Jóhannesson fyrrum alþing-
ismann og ráðherra eftir Ingvar Gísla-
son ritstjóra Tímans.
ANDVARi
I
Bókaúlgófa
/VIENNING4RSJODS
SKÁLHOLTSSTÍG 7« REYKJAVÍK • SÍMI 621822