Morgunblaðið - 05.01.1988, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. JANÚAR 1988
29
Fjármálamarkaður:
Aðgerðir seðla-
banka ef la traust
manna á dollamum
London, New York. Reuter.
SEÐLABANKAR víða um heim tóku saman höndum í gær til
að bjarga Bandaríkjadollar frá frekara falli. Fjármálamarkað-
ir voru opnaðir í fyrsta sinn í gær á nýja árinu. Það byijaði
ekki gæfulega í Asíu þar sem markaðirnir opna fyrstir því
dollarinn tók dýfu og var gengi hans lægra en nokkru sinni
fyrr frá stríðslokum. Stórfelld kaup seðlabanka á gjaldmiðlin-
um megnuðu hins vegar að efla aftur tiltrú á dollarann.
Talið er japanski seðlabankinn
hafí keypt 1 milljarð Bandaríkja-
dala í gær. Svipaðar aðgerðir
seðlabanka í Vestur-Þýskalandi
og Sviss fylgdu í kjölfarið. Orð-
rómur er einnig á kreiki um að
seðlabanki Bandaríkjanna hafí
keypt dollara í Singapore til að
auka traust manna á gjaldmiðlin-
um. Franskir embættismenn segja
að leynilegt ákvæði hafí verið í
samkomulagi sjö iðnríkja sem gert
var á Þorláksmessu. Samkvæmt
því hafí seðlabankar skuldbundið
sig til fyrrgreindra aðgerða en í
opinberu yfirlýsingunni sagði að
ríkin sjö hefðu ekki áhuga á frek-
ara falli dollarans. Hann féll um
25 % á síðasta ári. Innanbúðar-
menn í kauphöllunum sögðu
margir hvetjir að slík afskipti
seðlabanka veittu einungis tíma-
bundna lækningu. _„Annað hvort
þurfa Bandarikjamenn að breyta
um stefnu eða Evrópubúar að gera
sér grein fyrir efnahagsstöðunni í
Bandaríkjunum ef takast á að
bjarga dollamum," sagði verð-
bréfasali í London í samtali við
ifeuters-fréttastofuna.
Þegar viðskipti hófust í Tókýó
seldist dalurinn á 120,20 jen og
1,5615 vestur-þýsk mörk. Er leið
á daginn hækkaði gengið sem fyrr
segir og var komið í 122,5 jen og
1,5855 mörk þegar markaði var
lokað í London. Verðbréf hækkuðu
nokkuð í gær í kjölfar gengis-
hækkunar dalsins en gull féll
verulega í verði.
Stærsta hvolfbygging í heimi
Reuter
Um þessar mundir er verið að ljúka við stærstu
hvolfbyggingu í heimi í Stokkhólmi og er um að
ræða ísknattleikshöll. Er hún 112 metrar í þver-
mál, 85 metra há og tekur 14.000 áhorfendur í
sæti. Þar verður heimsmeistaramótið í ískriattleik
haldið á næsta ári.
Lætur sænska sljórnin
undan Sovétmönnum?
Virðist tilbúin til að af sala sér fjórðungi umdeilds svæðis í Eystrasalti
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara Morgrunblaðsins.
SÆNSKA stjórnin virðist reiðu- miðlínureglunni tilheyrir Svíum.
búin að afsala sér fjórðungi þess Fara nú fram viðræður um þessi
hafsvæðis i Eystrasalti, austur mál í Moskvu og er búist við, að
af Gotlandi, sem samkvæmt Sovétmönnum verði einnig heim-
New York Times:
Forystugrein gegn
hrefnuveiðum Japana
SÍÐASTLIÐINN sunnudag birtist
forystugrein í bandaríska blaðinu
The New York Times, þar sem
leiðarahöfundur beindi spjótum
sínum gegn hrefnuveiðum Jap-
ana. Fyrirsögn forystugreinarinn-
ar var: „Banvæn hval-„vísindi“
Japana," en einkum var fundið
að þvi að Japanir segðu veiðarnar
stundaðar i visindaskyni og var
hvatt til þess að Bandaríkjastjórn
beitti Japani refsiaðgerðum til
þess að koma í veg fyrir veiðar
þessar. Hér á eftir fer forystu-
greinin óstytt:
Hvalveiðifloti Japana siglir nú
hraðbyri til Suðurheimskautslands-
ins og er sagður vera í „rannsóknar-
leiðangri". Japanir hyggjast drepa
300 hrefnur í nafni vísindanna og í
trássi við Alþjóðahvalveiðiráðið. Kjö-
tið verður eins og venjulega selt með
ágóða. Bandaríkin, hin hefðbundna
samviska sáttmálans sem vemdar
hvali, getur aðeins svarað þessari
;Ijc ííctu Jlork ðftmes
Japan’s Lethal Whale ‘Science’
Japan’s whaliog fleet, recoofigured u a “re-
aeardi expedMJoD,” alMmi toward the AnUrcOc. In
<Wlance af tíae Internatkmal Whaling Commlaakm,
Japaa plans lo kill 3M mlnke artuúes tn ihe name of
artnacr. The meat aroald be aoU, as usual, for prof *l
The Ui, tratítíknally the cooacknce oi the treaty
that protacto whales, can have only one reactioo to
m apay certlfy a foreign couotry as a
lalérutkoal wtMUni airtcmenl and
hapner curtw on fiah catches in UJ. waters and Im-
ported ftah producta. The threat of auch aanrtkan
Norway and Iceiand away from
kujnailhre ío kaernatkmal censure. La
PMwrtfi Minister Sato aaid: Mlf Japan’a actkm to
puraue reaearch whaUng becomes a big issue and if
•crttidsm becomcs accelerated, we wlU reconsider
our deciskm at tfaat stage.”
That stage is now. Japan's willlngaess to en-
gage in srtentific subcerfoge to satlsfy Us hunger for
whak meat ia depkwabie; defying tbe LW.C-’s
Yet there is rtaaoo to betteve that Japan is aot
Tbere may come a tíme in the n^xt few years
when tbe mmaals of data that already exist on
whalea have beeo aufflrtwatly anaiyzed to permtt
-T-lr*— i«p«" fa«m«lni. «4
whak tneat. But until that Ume, the law is more im-
partant than Japan’s apprthe
ilaðar veiðar innan sænsku
lögsögunnar.
Svíar og Sovétmenn hafa deilt
um mörk efnahagslögsögunnar í
Eystrasalti frá árinu 1969 og hafa
Svíar alltaf haldið fram þeirri meg-
inreglu alþjóðaréttarins, að miðlín-
an skuli ráða. Sovétmenn hafa hins
vegar ekki viljað reikna hana frá
Gotlandi, heldur frá ströndum meg-
inlandanna þótt þeir hafi hinn
háttinn á með Svalbarða og Spitz-
bergen í Norður-íshafi.
Arið 1982 vísaði sænska stjómin
á bug tillögum Sovétmanna um að
þeir fengju fímmtung svæðisins,
sem um er deilt, 13.500 ferkm, en
nú er stjóm jafnaðarmanna tilbúin
til að sjá á bak fjórðungnum og
virðist allt vilja til vinna, að um
þetta verði búið að semja áður en
Níkolaj Ryzhkov, forsætisráðherra
Sovétríkjanna, sækir Svía heim 11.
janúar nk.
Samtök sænskra sjómanna segj-
ast geta fallist á, að Sovétmenn fái
að veiða lax í sænskri lögsögu um
tíu ára skeið en talið er víst, að
stjómin ætli að gera um það samn-
ing til 25 ára. Sænski herinn hefur
varað við þessum fyrirhuguðu
samningum og er á það bent, að
Sovétmenn muni nota tækifærið til
að koma upp olíuborpöllum í
Eystrasalti, skammt undan Got-
landi, og nota þá í hemaðarskyni.
Forsvarsmenn stjómarandstöðunn-
ar ætla að bíða með yfirlýsingar
fram á föstudag þegar samningur-
inn, ef af honum verður, verður
gerður opinber.
ósvífni á einn hátt: með refsiaðgerð-
um.
Stjórnvöld í Washington geta lýst
erlent ríki brotlegt við hvalveiðisátt-
málann og sett takmarkanir á
fískveiðileyfí þess í bandarískri lög-
sögu og innflutning á sjávarafurðum
þaðan. Hótanir um slíkar refsiað-
Bandaríkin:
Reagan verðlaunar Bob Hope
Palm Desert, Kaliforníu. Reuter.
RONALD Reagan Bandaríkja-
forseti veitti Bob Hope gaman-
leikara á laugardag fyrstu
America’s Hope-verðlaunin, en
þau verða veitt fyrir störf og
afrek á sviði menningar í fram-
tíðinni.
Ronald Reagan afhenti verð-
launin við vígslu Bob Hope-menn-
ingarmiðstöðvarinnar í Palm
Desert sem kostaði um tuttugu
milljónir dollara (700 milljónir ísl.
kr.). Sagði forsetinn meðal annars
að nafn gamanleikarans, Hope,
eða von, lýsti lífi hans einkar vel.
„Að nefna menningarmiðstöð
eftir mér er eins og að nefna
munkaklaustur eftir Gary Hart,“
sagði Hope og vísaði til frétta um
samband Gary Harts og Donnu
Rice í fyrra. Hope gerði einnig
góðlátlegt grín að þíðu viðmóti
Reagans í garð Gorbatsjovs á leið-
togafundinum í Washington og
sagði: „Ég er þakklátur fyrir öll
vinsamlegu orðin sem forsetinn
hefur viðhaft um mig, jafnvel þótt
ég sé ekki Rússi.“
gerðir hafa stuðlað að því að fá
Norðmenn og íslendinga til þess að
forðast brot af þessu tagi. Japanir
virðast á hinn bóginn ekki hafa
áhyggjur af þessu.
Samt sem áður er ástæða til þess
að ætla að Japanir séu ekki ónæmir
fyrir alþjóðlegum þrýstingi. í síðasta
mánuði sagði Sato, sjávarútvegsráð-
herra Japans,: „Ef ákvörðun Japana
um að stunda hvalveiðar í vísinda-
skyni verður að stórmáli og ef
gagnrýni eykst, munum við endur-
skoða afstöðu okkar þegar þar að
kemur.“
Nú er þar að komið. Tilraun Jap-
ana til þess að seðja hungur sitt eftir
hvalkjöti í skjóli vísinda er fyrirlitleg;
að ganga gegn áliti Alþjóðahvalveið-
iráðsins um vísindagildi veiða eykur
enn á móðgunina.
Sá tími kann að renna upp á næstu
árum, að það gífurlega magn upplýs-
inga, sem þegar er til um hvali, hafí
verið yfírfarið nægilega til þess að
leyfa löndum eins og Japan að neyta
takmarkaðs magns af hvalkjöti. En
þangað til skiptir lagabókstafurinn
meiru máli en matarlyst Japana.
Páfi býður utangarðs-
mönnum í kvöldverð
Páfagarði, frá Brynju Tomer,
frettaritara Morgunblaðsins.
JÓHANNES Páll II páfí
bauð 150 utangarðsmönn-
um í kvöldverð, þar sem
hann þjónaði gestum sjálf-
ur til borðs og ræddi við
þá um vandamál þeirra.
Hann mun sjálfur hafa átt
hugmyndina að kvöldverð-
arboðinu, sem enginn átti
að vitá um nema boðsge-
stirnir.
Margir matargestanna
sofa úti á götum Rómar allt
árið um kring, og meðal
þeirra voru þijú böm, tveir
blindir menn frá Zaire og
ungur guðfræðistúdent frá
Fílabeinsströndinni. Þetta er
í annað sinn sem utangarðs-
mönnum í Róm er boðið að ,,, _..., Reuter
borða í Vatíkaninu, en Páll Johannes Páll páf. heilsar gamall. konu
VI páfi gerði slíkt hið sama áðu£ eu kvoldverður hans með utan-
árið 1969 og komu þá á ann- garðsmonnum hofst.
að hundrað manns í matarboðið.
Kaþólskir sjálfboðaliðar hafa rek-
ið athvarf fyrir utangarðsmenn í
Róm frá árinu 1869 og átta árum
síðar mæltist Píus IX páfi til þess
að fátækum yrði úthlutaður matur
og drykkur án endurgjalds. Þetta
var upphafið að þeim §órum mötu-
neytum sem nú eru rekin af sjálf-
boðaliðum, þar sem rösklega 500
manns fá máltíðir reglulega. Hið
sérstæða matarboð páfans hefur
vakið mikla athygli meðal almenn-
ings á Ítalíu, og eru menn sammála
um að páfi hafi með þessu gefið
gott fordæmi á nýju ári.