Morgunblaðið - 17.01.1988, Blaðsíða 62

Einn snjallasti leikariBreta látinn
TREVOR Howard, sem
er nýlátinn 71 árs að
aldri, varð fyrst frægnr
þegar hann lék í
kvikmyndinni Brief
Encounter 1945 og varð
síðan einn snjallasti
leikari Breta. Hann varð
kunnastur fyrir að leika
harðskeytta
liðsforingja, sem létu sér
hvergi bregða á hverju
sem dundi, og seinna
fyrir túlkun sína á
litríkum og sérstæðum
mönnum eins og
Cardigan lávarði, sem
stjórnaði dauðadæmdri
Trevor Howard:
Maðurinn sem lét sér hvergi bregða.
jölhæfni Howards
kom fram í ýmsum
athyglisverðum
kvikmyndum, en
hann tók að sér sum
hlutverk í fljótræði
og hafnaði öðrum,
sem hefðu hæft honum vel. Mörg
lítil og ómerkileg hlutverk urðu hins
vegar minnisstæð í meðförum hans.
Hann var tilnefndur til Óskarsverð-
launa fyrir túlkun sína á föður
námamanns í Sons and Lovers
(1960), en hæfileikar hans voru
vanmetnir. Þegar hann stóð sig
bezt jafnaðist hann á við Laurence
Oliver, John Gielgud, Ralph Rich-
ardson og Alec Guiness, sem voru
allir slegnir til riddara, og Bretar
sýndu honum lítinn sóma.
Leikur hans í um 75 kvikmyndum
bar sterk persónuleg einkenni og
var laus við fals og væmni. Robert
Mitchum, sem lék með honum í
Dóttur Ryans, sagði: „Það verður
enginn var við að Trevor Howard
sé að leika.“ Fyrirhafnarlaus og
dálítið kæruleysislegur en fag-
mannlegur leikur hans hafði djúp
áhrif á yngri leikara eins og Albert
Finney og Alan Bates. Ef hann !ék
í kvikmynd þóttust áhorfendur viss-
ir um að hún væri góð. Nokkrar
vinsælustu kvikmyndir hans voru
Cockleshell Heroes, Ódetta, Orrust-
an um Bretland, Von Ryan’s
Express, The Long Duel, Stevie og
Dóttir Ryans.
Drykkfelldur
Hann var drykkfelldur og þekkt-
ur fyrir það á yngri árum að setja
allt á annan endann, en vildi láta
líta á sig sem sérvitring. Drykkju-
læti hans leiddu til vandræða víða
um heim. Hann var t.d. handtekinn
í Vín fyrir að stjóma hljómsveit í
veitingahúsi síðla kvölds í einkenn-
isbúningi brezks majórs, sem hann
lék í Þriðja manninum. „Afengið
gerir lífið skemmtilegra," sagði
hann.
Trevor Wallace Howard var
fæddur í Kent 29. sept. 1916 og
ólst m.a. upp á Ceylon, þar sem
faðir hans var fulltrúi trygginga-
fyrirtækisins Lloyd’s. Hann gekk
í heimavistarskóla og varð góður
í krikket, en ákvað að gerast leik-
ari í stað þess að fara í herskóla,
eins og foreldrar hans vildu. Hann
varð fyrir áhrifum frá George du
Maurief og seinna Wilfred Lawson,
sem varð drykkjufélagi hans og
líklega sá leikari, sem hann dáði
mest. Hann hafnaði tilboði um
samning við kvikmyndafélagið
Paramount að loknu leiklistamámi
og sló í gegn 1936 í leikriti eftir
Terence Rattigan (French Without
Tears), sem gekk í tvö ár í West
End. Rex Harrison fór með stærra
hlutverk í því leikriti.
Það átti svo illa við Howard að
fara með sömu rulluna mánuð eft-
ir mánuð að þegar honum bauðst
seinna að leika prófessor Higgins
í My Fair Lady hafnaði hann boð-
inu, en Rex Harrison tók því fegins
hendi og sló í gegn. Howard kvaðst
aldrei hafa séð eftir ákvörðun
sinni.
Þegar stríðið hófst 1939 var
Howard efnilegur Shakespeare-
leikari. Flugherinn hafnaði honum
og hann gerðist foringi í merkja-
sveitum fótgönguliðsins, en var
leystur frá þjónustu af heilsufars-
ástæðum 1943. Hermennskuferill
hans var viðburðasnauður, en sú
saga komst á kreik að hann hefði
verið sæmdur heiðursmerki fyrir
frækilega framgöngu. Sagan var
árás léttvopnaða brezka
riddaraliðsins í
Krímstríðinu, o g Bligh
skipsijóra, sem
uppreisnin á Bounty
beindist gegn. Hann
naut sín líka vel í
hlutverkum, sem
kröfðust meira innsæis,
t.d. í Brief Encounter,
sem var ástarmynd, og
í kvikmyndinni The
Heart of the Matter, sem
var gerð eftir sögu
Grahams Greene. Hann
lék sjaldan sigurvegara
og var þekktur fyrir
góða kímnigáfu.
ekki sönn og varð Howard til ama,
en margir voru sannfærðir um hún
hefði við rök að styðjast vegna
óaðfinnanlegrar túlkunar hans á
brezkum liðsforingjum í kvikmynd-
um eftir stríðið.
Hann varð ástfanginn af Helen
Cherry þegar hann lék á móti henni
1943 og sagði síðar: „Það bezta
sem ég gerði í lífinu var að kvæn-
ast henni." Hjónaband þeirra var
stormasamt vegna drykkjuskapar
hans og framhjáhalds, en ham-
ingjuríkt. Þeim varð ekki bama
auðið og ábyrgð á bamauppeldi
hefði kannski riðið hjónabandinu
að fullu. Hún var stoð hans og
stytta og hafði fulla atvinnu af því
að gæta hans. Tekið var fram í
kvikmyndasamningum hans að
hún gæti fylgt honum hvert sem
væri þegar hann ynni við kvik-
myndir.