Morgunblaðið - 20.01.1988, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. JANÚAR 1988
51
VELVAKANDI
SVARAR í SÍMA
691282 KL. 10—12
FRÁ MÁNUDEGI
TIL FÖSTUDAGS
/ur tí uStW 'L) ir
Úrelt o g ósanngjarnt skólakerfi
Til Velvakanda.
Um áramót er það venja hjá mörg-
um að líta um öxl og líta yfir farinn
veg og áætla framtiðina samkvæmt
þeim niðurstöðum. Eins og er er skól-
inn eitt af því mikilvægasta í lífi
mínu og er það því sjálfgefið að hann
taki stórt pláss í mínu yfirliti. En að
þessu sinni ætla ég að deila því með
almenningi á þann eina máta sem
ég taldi mér mögulegan.
Ég er á þriðja ári í framhalds-
skóla. Ég ætla ekki að nafngreina
neinn skóla því það mundi kannski
koma illa við suma og einnig vegna
þess að þessi pistill fjallar um allt
skólakerfíð í heild sinni en ekki ein-
staka skóla. Þó ber að taka fram að
þeir eru æði misjafnir að gæðum.
Áður en ég byijaði í skóla var ég
ákveðin í að ganga menntaveginn því
ég taldi það forréttindi að hafa tæki-
færi til að mennta sig eins og hver
kysi. Einnig var mér það sjónarmið
ofarlega í huga að „það er leikur að
læra“ og „vita meira í dag en í gær“.
6 ára gömul var ég ákveðin í að verða
nokkurs konar menningarviti og leit
með bjartsýni til framtíðarinnar, sér-
staklega þar sem komið var fram að
mér mundi ganga vel að læra og
sýndi það sig að það var á rökum
reist.
En þvílík vonbrigði! Ég komst fljótt
að því að í þessu úrelta og ósann-
gjama skólakerfi á íslandi gæti ég
aldrei uppskorið sem ég hafði sáð.
Og þetta versnaði eftir því sem leið
á skólagönguna.
Margt að því sem við erum látin
læra mun aldrei nýtast og ætti ekki
að vera kennt sem eitt af aðalfögum
í almennu námi. Hrein tímaeyðsla,
ekkert annað. Kennslugögn eru oft
ákaflega léleg, ljósrit, úreltar bækur
og samtíningur. En verst af þessu
öllu eru þó kennararnir.
Mér er sama hversu mikið þeir
emja um hvað þeir hafa lág laun, það
er engin afsökun fyrir því áhugaleysi
sem þeir sýna starfi sínu. Eg hef
fengið mjög misjafna kennara um
ævina, eins og er sjálfsagt með flesta,
og auðvitað er sjálfsagt að gera ráð
fyrir að það séu svartir sauðir í þess-
ari starfsstétt sem og öðmm. En mér
datt aldrei í hug að þeir yrðu svona
margir.
Ég hef fengið eiturlyfjasjúkling,
kennara sem átti við geðræn vanda-
mál að stríða, kennara sem gátu ekki
kennt vegna skapferlis, þá bæði
vegna skapofsa og linkindar og margt
fleira. Þetta væri kannski hægt að
afsaka ef þeir hefðu bara ekki verið
svona lélegir í starfi sínu. Aftur á
móti voru þó nokkrir sem skáru sig
úr, þessir sem eru af gamla skólan-
um. Þeir báru umhyggju fyrir starfí
sínu og einstaklingum og þeirra
markmið var að skila árangri. Til
þessa hóps, sem virðist því miður
vera að deyja út, hugsa ég enn til
með hlýhug.
Það sem einkennir kennarastéttina
í dag eru léleg gæði, vanhæfni og
áhugaleysi um að skila árangri. Ég
hef það svo oft á tilfínningunni að
þeir hafí stimplað sig inn um morgun-
inn og geti ekki beðið eftir að klukkan
blási og þeir geti stimplað sig út.
Afköst dagsins skipta ekki svo miklu
máli, þeir fá sitt, sem þeir telja þó
alltof lítið. En ég held að þeir ættu
þá að endurskoða af hvetju þeir gerð-
ust kennarar.
Ég hélt alltaf að það væri vegna
hugsjónar, að skila arði til þjóðfélags-
ins, taka þátt í uppbyggingu þess
með því að stuðla að þroska einstakl-
ingsins. Af hveiju fer fólk í kennara-
nám vitandi um launin? Gera þau ráð
fyrir þegar þau koma úr námi að það
hljóti að vera búið að hækka launin
í samræmi við það gífurlega mikil-
væga hlutverk sem þau munu gegna
í þjóðfélaginu? Þá ætla ég að minna
þá, sem eru ef til vill í kennaranámi
núna, á þetta mikilvæga hlutverk og
sýna þá að þeir geti staðist þær kröf-
ur sem gerðar eru til þeirra, því við
þurfum svo sannarlega að standast
þeirra. Kennarar í dag geta líka tek-
ið þetta til sín því enn er tími til
breytinga. Þegar þið hafi sýnt að það
eru ekki peningarnir sem skipta meg-
inmáli heldur góður árangur í starfi
þá skulum við fara tala um að hækka
launin.
Ég er auðvitað sammála þeim sjón-
armiðum kennara að þeir verða að
geta lifað en má ég enn minna á að
í þeim hópi eru þeir ekki einir. Það
bíða ennþá margir. En þessir margir
hafa það þó umfram kennarastéttina
að þeir verða að sýna árangur og
afköst í starfi annars. verða þeir látn-
ir fjúka.
Sem sagt, það er mín skoðun að
skólakerfíð á íslandi er gengið sér
til húðar. Til dæmis er nemendum
hleypt upp í gagnfræðaskóla þó þeir
séu ekki einu sinni læsir. Kennarar
sem gera slíkt vita það að þeir muni
aldrei standast þær kröfur sem gerð-
ar verða til þeirra en þó furðulegt
sé tekst .ótrúlega mörgum að klóra
sig í gegn. Þá er ég komin að því
sem mig svíður mest persónulega og
verður mest áberandi í framhalds-
námi. Það er það að ekki er svo
mikill munur lengur gerður á framúr-
skarandi nemum og þeim sem í
rauninni hafa ekkert að gera í fram-
haldsnámi. Það er alltaf verið að ieita
að smugum fyrir lakari nemendur á
kostnað þeirra betri.
Alla mína skólagöngu hefur mér
alltaf verið sagt að gáfur skipti ekki
svo miklu máli. Þær auðvitað hjálpa
en það sem skipti mestu máli væri
að vinna vel og slá aldrei slöku við.
Ég hef farið eftir þessari reglu og
mun betur en það eftir bestu sam-
visku. En af hvetju eru þá svona
margir sem ég veit að læra aldrei,
hafa engan áhuga á því sem fram
fer allan veturinn, og fá jafn góðar
einkunnir og ég, það er að segja,
hvernig tekst þeim að fá háar ein-
kunnir þrátt fyrir að sniðganga þessa
meginreglu?
Því er auðsvarað: Skólakefíð býður
bókstaflega upp á þetta. í allmörgum
fögum er hægt að lesa efni vetrar-
ins, þá oft með hjálp frá þeim sem
' hafa fylgst vel með, fyrir prófíð og
fá 10. Kennarar segja að þetta eigi
ekki að vera hægt, kannski vegna
þess að það gefur óbeint til kynna
að þeir séu ónauðsynlegir. En af
hveiju er þetta hægt?
Meginástæðan er sú að einkunna-
gjöfín byggist á einu prófi, lokapróf-
inu. Frammistaða vetrarins kemur
þar hvergi inn í. Enda held ég kennar-
ar hafi yfírleitt ekki' minnstu
hugmynd hvar margir standa í námi.
Þeir segja að vegna skorts á kennur-
um og mikils tímafjölda hjá hveijum
og einum hafi þeir ekki tíma til að
útbúa verkefni, skyndipróf og hvað
þá að fara yfir þau! En þá spyr ég,
hvemig hafa þá sumir af þessum
kennurum tíma til að stunda aðra
vinnu ásamt kennslu eins og mér eru
kunnug dæmi um?
Klæðskerasaumuð smókingföt
- úrgabardinefnumá
Lilliendahl
K L Æ Ð S K E R I
Garðastræti 2 - Sími 17525
í skólum erlendis er það þekkt
regla að nemendur eru að safna eink-
unninni smám saman. Lokaprófið, ef
hægt er að kalla það lokapróf, skipt-
ir þá ekki 100%. Þar þýðir þá heldur
ekki að slá slöku við allan veturinn ’
og ætla sér síðan að taka próf upp
á 10. Þar fá hinir betri að spreyta
sig og göfga andann en réttilega
detta þeir út sem hafa ekkert þarna
að gera.
Svo er það annað sem aldrei er
tekið tillit til með þetta lokapróf að
nemandi getur verð misjafnlega fyrir-
kallaður af persónulegum ástæðum
og niðurstaða prófsins alls ekki í sam-
ræmi við getu. Kannski er þá annar
nemandi við hliðina að taka próf upp
á 10, þvert í samræmi við getu.
Ég gæti haldið lengi svona áfram
en ég ætla að staldra hér við. Þó er
það eitt að lokum sem ég vil minnast
á og ætti að hringja aðvörunarbjöllu
í huga fólks. Það sem er lesið er 1,
2 og 3 fyrir próf fer jafn hratt úr
minninu aftur og ef landið fyllist af
fólki í embættisstörf með himinháar
einkunnir en þekkingu alllakari,
hvemig fer þá fyrir íslenska þjóð-
félaginu? Eða er kannski með þessu
verið að gefa í skyn að skólar séu
ónauðsynlegir og furðufuglar eins og
ég, sem vildi læra og í rauninni hef
enn þessa von, sem fer þó hratt kuln-
andi eftir miklar hrakningar í skóla-
kerfínu, um að fá að læra í
bókstaflegri merkingu, að við verðum
sett í glerkassa á safn?
Ég veit ekki hvort nokkur tekur
mark á þessu, kannski þeir sem hafa
sömu reynslu og ég. Reynsla mín af
skólayfírvöldum er nefnilega sú, jú,
að þeir hlusta á aðfinnslur og jafnvel
hafa sérstök embætti til að nemendur
geti farið og kvartað til að vera ekki
að trufla hina æruverðugu herra og
hina þeim æðri, en mér fínnst ætíð
að maður hafí talað fyrir daufum
eyrum því þeir þola í rauninni ekki
að sett sé út á skólakerfið og er því
ekki nema von að það sé eins og það
er meðan enginn sem getur vill breyta
neinu?
Þeir sem hafa notað sér vel þetta
1, 2 og 3 kerfi sem skólinn býður
upp á munu hneykslast á þessum
pistli mínum því hvemig munu þeir
spjara sig ef breyting verður á til
batnaðar? Flestir kennarar munu
reiðast, vissulega ekki þeir sem hafa
góða samvisku, því ég held að ég
verði að taka fram að til eru ljósálfar
meðal nútímakennara, þeir sem beij-
ast ötulir gegn úreltu og ósanngjörnu
kerfí þrátt fyrir „léleg laun“ og án
þessara ljósálfa væri ég hætt í skóla.
En forráðamenn menntamála, hvað
ætlið þið að gera?
Nemandi með gamaldags hug-
sjón.
^/.i \ysj\ eKtó
rQ trus
fe«>óVaö
«*«***■
E&as-**"’"m sJL,
SaeVir nn innril
„S*V»r“
MÁLASKÓLINN
Ananaustum 15
MANST ÞÚ HVAÐ ÞÚ ÆTLAÐIR AÐ GERA í DAG?
JANUAR
MIÐVIKUDAÖUR
/AlNNIlbRÓK TOKRIÍMAR. IÍRTIL AÐMIMNA &6Á
Hver mftiiR nyriJRtfR nym ikoðiliK- .
i MÆsrn -ftnkARi'íf?.____________
Gréta Guðnadóttir fíðlulcikari hcldur 1987 fyrstu einkatónleika sína hér á landi í Norræna húsinu í
Reykjavík. Hún lýkur mastersprófi vorið 1988 frá Manhattan School of Music í Bar.daríkjunum.