Morgunblaðið - 29.01.1988, Blaðsíða 25

MORGUNBLABIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JANÚAR 1988
25
SKÁKEINVÍGIN í
Jóhann sigraði í
æsispennandi skák
_________Skýk__________
Karl Þorsteins
c
SPENNAN var ógnvænleg á skákstað í St. John í gærkvöldi er Jó-
hann Hjartarson og Viktor Kortsjnoj tefldu fjórðu einvígisskák sína.
Báðir keppendur lentu í gifurlegu tímahraki í mjög flókinni og vand-
tefldri stöðu sem einungis endaði er skákstjórinn útskurðaði
Kortsjnoj fallinn á tíma. Þá höfðu verið leiknir 35 leikir.
Það var samdóma álit skáksér-
fræðinga á einvígisstað í St. John
að Kortsjnoj væri í baráttuskapi við
upphaf einvígisskákarinnar í gær.
Hann lék kóngsriddara sínum fram
í fyrsta leik og byijunarleikimir
féllu í farveg enska leiksins.
„Broddgaltar“-afbrigðið svokallaða
nánar tiltekið, sem þykir ákaflega
traust vöm í höndum sérfræðinga.
Jóhann hefur líka oft áður notast
við þennan taflmáta með góðum
árangri, en að sögn höfðu aðstoðar-
menn hans notað nóttina fyrir
skákina til að rannsaka Nimzo-
indverska vöm sem Kortsjnoj beitti
í annarri skákinni.
Kortsjnoj hafði hins vegar lært
sína lexíu eftir útreiðina í fyrstu
einvígisskákinni og forðaðist nú
eins og heitan eldinn alian heima-
lærdóm Jóhanns. Hann bryddaði
því upp á óvæntum biskupsleik í
9. leik, sem líkast til er árangur
hugarstarfseminnar yfir skákborð-
inu frekar en gaumgæfílegra
rannsókna heima fyrir. í framhald-
inu eyddi Kortsjnoj miklum tíma
og þegar tuttugu leikir vom af-
stáðnir átti hann einungis kortér
aflögu fyrir næstu tuttugu leiki og
staðan hnífjöfn. Þá fóm hlutimir
að gerast með undrahraða. Jóhann
lék ónákvæmt í tuttugasta leik og
hleypti áskorandanum gamla í ógn-
vænlega sókn. Kortsjnoj fómaði
skiptamun í tímahrakinu til að ryðja
leiðina að kóngi Jóhanns, en var
svarað með hugvitsamlegri vöm,
þegar vamarvígið virtist að falli
komið. Lokamínútumar munu seint
renna þeim úr minni sem viðstaddir
vora og reyndist Jóhann vissulega
vandanum vaxinn og hafði gjö-
mnna stöðu þegar taflið var stöðv-
að.
Hvítt: Viktor Kortsjnoj
Svart: Jóhann Hjartarson
Enski leikurinn
1. Rf3 - Rf6, 2. c4 - b6, 3. g3
- c5, 4. Bg2 - Bb7, 5. 0-0 - e6,
6. Rc3 — Be7, 7. d4 — cxd4, 8.
Dxd4 - d6, 9. Be3
Óvæntur leikur. Venjulega er hér
leikið 9. e4 til að auka yfírráða-
svæði hvíta liðsaflans. Kortsjnoj
hefur á hinn bóginn engan áhuga
á að þræða þekktar slóðir. Hann
óttast auðsjáanlega góðan undir-
búning Jóhanns eftir útreiðina í
fyrstu skákinni, og notar tækifærið
til að komast út fyrir fræðibækum-
ar.
9. - 0-0, 10. Hadl - Rbd7, 11.
Rb5 - d5, 12. Bf4 - Bc5
Á meðal skákfræðinga í St. John
vom skiptar skoðanir um þessa
stöðu. Riddari hvíts á b5 stendur
ógnandi, tilbúinn að gera usla í
herbúðum svarts með stökki á d6.
Jóhann fínnur ágæta lausn og leys-
ir öll sín vandamál.
13. Dd3 — dxc4, 14. Dxc4 — a6,
15. Rc3
Riddarinn hörfar til baka því
hann væri á glapstigum eftir 15.
Rd6 - Bd5.
15. - b5, 16. Dd3 - Db6,17. Rg5
- Bxg2, 18. Kxg2 - Had8
Staðan er fyllilega jöfn, en
Kortsjnoj hafði nú eytt dijúgum
meiri tíma. Átti aðeins 35 mfnútur
fyrir næstu 22 leiki, en Jóhann
rúma klukkustund. A næsta leik
notaði Kortsjnoj mestan hluta þess
tíma sem aflögu var.
19. Rge4 - Be7,20. Df3 - Da5?!
Jóhann var ósáttur við þennan
leik eftir skákina, enda nær riddar-
inn hvíti óhindrað fótfestu á d6-
reitnum með hættulegum hótunum.
Á hitt ber að líta að hefði Jóhann
valið réttu leikina nú hefði hann
vafalaust haldið jafntefli án erfí-
leika, en sigur væri úr sögunni!
Taflið verður gífurlega flókið nú
og með einungis örfáar mínútur á
klukkunni rejmist ekki mögulegt
að finna alltaf bestu leikina.
21. Rd6 - Db4, 22. Hd2
Vert er enn á ný að huga að tíma-
notkuninni þvf Kortsjnoj átti hér
aðeins átta mínútur eftir fyrir tíma-
mörkin við fertugasta leik, en
Jóhann rúman háiftíma. Vissulega
nokkuð sem máli skiptir við fram-
hald skákarinnar!
22. - e5, 23. a3 - Db3, 24. Bg5
- Bxd6, 25. Hxd6 - Dxb2
Gífuriegar flækjur hafa nú sprot-
tið upp, og á skákstað var spennan
gífurleg þar sem enginn hafði vit á
því hvað var að gerast, nema það
að fallvísir á skákklukku Kortsjnojs
var við það að falla, en Jóhann
hafði aðeins meiri tíma.
26. Bxf6 - gxf6,27. Hxf6!? - e4!
Opnar leið fyrir drottninguna í
vömina. Eftir 26. — gxf6, 27. Re4
væri svartur í vemlegum erfíleik-
um.
28. Rxe4 — gxf6, 29. Rxf6+ —
Kg7, 30. Rd7!?
Leikið samstundis, enda er ridd-
arinn friðhelgur vegna drottningar-
skákar á g4.
30. - Hfe8, 31. Hdl - Kh8!, 32.
Df4 - Hxe2, 33. Hd4 - f5
Spennan er gífurleg og er ég
sannfærður um að keppendur hafa
einungis teflt af augum fram og
vonað það besta. Sókn hvíts er
vissulega hættuleg, en ef hún
bregst stendur hann uppi með tapað
tafl. Vissulega ekki auðveld aðstaða
fyrir Kortsjnoj og með fallvísinn
sdveg að falla.
34. Kh3 - He7, 35. Dd6?
4
Tímahrakspat! Nú getur Jóhann
einfaldlega drepið riddarann, 35. —
Hdxd7 og stendur þá uppi með
hrók meira, en það skiptir engu
máii, því Kortsjnoj féll á tíma um
leið. Sannkaliaður glæsisigur hjá
Jóhanni, óskabami íslensku þjóðar-
innar! Hann tefldi skákina rétt eins
og herforingi og enginn hefði stað-
ið sig betur í tímahraksbamingnum.
Morgunblaðið/Börkur
Hrólfur Kjartansson, deíldarstjóri skólaþróunardeildar, og Birgi
Isleifur Gunnarsson, menntamálaráðherra, með námsefnið um fíkni
vamir.
efnisins inn í það nám eða skóla-
starf sem fyrir er. Tilraunakennarar
em 10 og hafa þeir allir hlotið sér-
staka þjálfun í kennslu námsefnisins
á vegum Quest Intemational sem
setur slíka kennsluþjálfun sem skil-
yrði fyrir notkun efnisins.
Hið nýja námsefni í fíknivömum
er vemlega frábmgðið því efni sem
áður hefur verið notað að inntaki,
uppbyggingu og allri framsetningu.
Er það f samræmi við þær miklu
áherslubreytingar í fíknivömum sem
orðið hafa að undanfömu. Horfið er
frá einhliða fræðslu um efnin sjálf
og skaðsemi þeirra. í stað þess er
kastljósinu beint að einstaklingunum
sjálfum og félagslegu og siðferðis-
legu samhengi neyslu ávana- og
fíkniefna.
Auk bandaríska námsefnisins er
á vegum menntamálaráðuneytisins
unnið að útgáfu á sænsku efni um
fíknivamir „Aktion mot droger", en
það byggir á mjög svipuðum
kennsluaðferðum og bandaríska ef-
nið.
Annar liður í fíknivömum á veg-
um menntamálaráðuneytisins er
kaup ráðuneytisins á sýningarrétti á
myndinni „Ekki ég - kannski þú“.
Myndin, sem var nýlega á dagskrá
í sjónvarpinu, flallar um hættur
fíkniefnaneyslu og verður hún sýnd
í skólunum á næstunni.
Þá má nefna að á vegum ráðu-
neytisins er unnið að sérstöku
tveggja ára átaki til að efla félags-
starf nemenda f grunnskólum og
hefur verið ráðinn sérstakur náms-
stjóri í því skyni.
Starfandi er samráðsnefnd til að
vinna að fíknivömum í skólum og
eiga í henni sæti fulltrúar mennta-
málaráðuneytisins, Kennaraháskóla
íslands, Lionshreyfingarinnar, forel-
drasamtakanna Vímulaus æska,
Kennarasambands íslands og Náms-
gagnastofnunar.
Menntamálaráðherra sagði að í
starfsáætlun ríkisstjómar Þorsteins
Pálsson væri sérstök áhersla lögð á
að styrkja ávana- og fíkniefnavam-
ir. í haust skipaði forsætisráðherra
sérstaka samstarfsnefnd þeirra
ráðuneyta sem ávana- og fíkniefna-
mál heyra undir og em í henni
fulltrúar frá menntamálaráðuneyt-
inu, félagsmálaráðuneytinu, dóms-
málaráðuneytinu og fjármálaráðu-
neytinu. Verkefni nefndarinnar er
að samræma og efla' aðgerðir á þessu
sviði fyrst og fremst með auknu
fræðslu- og uppeldisstarfí.
Pétur Sigurðsson, forseti Alþýðusambands Vestfjarða:
Hlutaskiptakerfið þýðir
umtalsverða launajömun
Getum bætt kjör fiskvinnslufólks án þess að auka launa-
kostnað fyrirtækjanna, segir Einar Oddur Kristjánsson
ÞAÐ hlutaskiptakerfi, sem ákveðið er að taka upp í stað einstaklings-
bónuss, samkvæmt kjarasamningunum á Vestfjörðum þýðir umtals-
verða launajöfnun, að sögn Péturs Sigurðssonar, forseta Alþýðusam-
bands Vestfjarða, enda gengið út frá þvi að enginn lækki i launum
við upptöku kerfisins.
Samkvæmt hlutaskiptakerfinu fá
allir sem vinna við vinnsluna frá því
fískur er sóttur í kæligeymslu og þar
til hann er settur í frystigeymslu sem
fullunnin afurð, einn og sama launa-
aukann. Þessi hópur getur verið mjög
mismunandi stór allt eftir stærð við-
komandi húsa. Kerfíð hefur nú verið
prófað á Flateyri í um þijá mánuði
og í þó nokkmm öðmm frystihúsum
á Vestfjörðum frá því I desember.
Það er talið spara húsunum um-
talsverðan kostnað og geta aukið
framleiðni vinnunnar, sem skilar sér
bæði í hærri tekjum til fólks að með-
altali og í bættri afkomu vinnslunnar.
„Við emm ekki búnir að fullreyna
þetta, en teljum okkur hafa nægar
vísbendingar um að þetta kerfi eykur
framleiðni fiystihúsana. Við höfum
miklar væntingar um það í framtfð-
inni að á þennan veg getum við
bætt kjör fiskvinnslufólks, án þess
að auka launakostnað fyrirtækj-
anna," sagði Einar Oddur Kristjáns-
són, framkvæmdastjóri útgerðafé-
lagsins Hjálms á Flateyri í samtali
við Morgunblaðið. Hann sagði að
þetta væm fyrstu skrefin, kerfið
hefði mikið verið prófað hvað varð-
aði vinnslu á þorski og reynst mjög
vel, en reynslu af því skorti hvað
varðaði vinnslu á steinbít og grálúðu.
Þeir gæfu sér tíma til vorsins hvað
þá vinnslu varðaði. Kerfíð yrði endur-
skoðað fyrir 1. júní næstkomandi,
því alltaf gætu komið upp skekkjur.
„Við emm líka bjartsýnir á að
þetta kerfí muni í framtíðinni bæta
þá ímynd sem vinna í frystihúsum
hefur," sagði Einar Oddur. „Það
neikvæða umtal og viðhorf, sem ver-
ið hefur ríkjandi til gamla bónuskerf-
isins, hefur vissulega átt við rök að
styðjast og við vonumst til þess að
hlutaskiptakerfíð muni bæta stöðu
okkar á vinnumarkaðnum. Við trúum
því að þetta kerfi okkar muni breið-
ast út um allt land á til þess að gera
skömmum tíma og við bindum óskap-
lega miklar vonir við að það muni
styrkja stöðu frystiiðnaðarins á
vinnumarkaðnum," sagði hann enn-
fremur.
Að sögn Péturs Sigurðssonar ger-
ir kerfíð það að verkum að miklu
fleiri vinni beint við vinnsluna en
áður var, þar sem felldar em niður
allar skráningar og talsvert mikið
af eftirliti. Samkvæmt gamla ein-
staklingsbónuskerfínu varð til dæmis
að meta afköst hverrar konu fyrir
sig og vigta á milli deilda, en sam-
kvæmt hlutaskiptakerfínu er nóg að
vita hvað fer inn í húsin og hvað
skilar sér sem fullunnin afurð. „Þetta
eykur afkomumöguleika fyrirtækj-
anna og gefur þeim afgang umfram
það sem áður var. Það er því hægt
að greiða hærri laun fyrir vikið,"
sagði Pétur.
Um möguleika annarra landsvæða
til þess að taka upp líkt kerfi og
hlutaskiptakerfíð, sagði Pétur að það
tæki eflaust einhvem tíma, þar sem
Vestfírðingar hefðu verið að prófa
þetta undanfama mánuði og hefðu
því forskot. „Ég hef ekki trú á öðm
en þetta komi annars staðar með tíð
og tíma og það hefur sýnt sig að
menn em fegnir að losna við gamla
kerfið. Það er auðvitað alltaf eitthvað
um óánægjuraddir, sérstaklega hjá
þeim sem vom með hæstu launin og
fá því minnst við þessa breytingu,
en ég held að ef menn taka þetta
kerfi upp verði þetta leiðindaorð bón-
us gleymt innan skamms," sagði
Pétur að lokum.
I desember var búið að semja um
reikningslíkanið að öllu öðm leyti en
því að það átti eftir að ákveða reikn-
ingsgrunninn eða skiptatöluna. Síðan
þá hefur verið unnið mikið starf,
sérstaklega á vegum sölusamtak-
anna til þess að búa til ákveðna
greiðslustaðla. Þeirri vinnu lauk í
janúar. „í kjarasamningum var sam-
ið um hver greiðslan væri og þá var
sett niður föst greiðslulína sem er
1,15 áurar á mínútu og hverri pakkn-
ingu gefnar heildarmínútur. Þessi
skiptagrunnur er byggður upp á
mjög svipaðan hátt og gamla reikni-
talan, þ.e. hún er ákveðin hundraðs-
hluti eða 38% af núverandi
gmnntaxta fiskvinnslufólks," sagði
Einar Oddur Kristjánsson.