Morgunblaðið - 19.03.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. MARZ 1988
Atríði úr Smjörbitasögu sem nú
er verið að sýna á Fríkiriquvegi
11. kl. 15.
Brúðu-
leikhús á
sunnudögum
NÚ ER veríð að leika Smjörbita-
sögu á Fríkirlq'uvegi 11 á sunnu-
dögum kl. 15.
Næsta sýning verður á morgun,
sunnudaginn 20. mars. Miðasala
er á Fríkirkjuvegi 11 (lq'allara) frá
kl. 13 á sunnudögum. Miðar eru
teknir frá í síma Æskulýðsráðs
Reykjavíkur frá kl. 13—14.30 á
sunnudögum.
(Fréttatiikynning)
Arsþing FÍI:
Verður að tryggja að lgarasamn-
ingar valdi ekki óðaverðbólgu
segir í ályktun þingsins
Ársþing Félags íslenskra iðn-
rekenda var haldið i Reykjavík
s.l. miðvikudag. Á þinginu var
samþykkt ályktun, þar sem lýst
er miklum áhyggjum af stöðu
kjaramála og ástandi á vinnu-
markaði um þessar mundir.
Stjórn FÍI var öll endurkjörin á
ársþinginu. Víglundur Þorsteins-
son var endurkjörinn formaður og
aðrir í stjóm Kristinn Bjömsson,
Öm Hjaltalín, Ágúst Valfells, til
vara Lýður Friðjónsson og Ragnar
Birgisson. Stjómarmenn em kosn-
ir til tveggja ára. Fyrir í stjóm
vom Gunnar Svavarsson, Magnús
Tryggvason og Anton Bjamason.
Ályktun ársþings FÍI fer hér á
eftir í heild:
Á fyrri samdráttarskeiuðum
hefur oftast farið svo, að við misst-
um tök á verðbólgunni. Kjara-
samningar leiddu til algjörlega
óraunhæfra kauphækkana og
stjómvöld urðu síðan að grípa inn
í með gengislækkun og lögbind-
ingu launa.
Enn +a ný þurfum við að svara
sömu spumingunni. Viljum við
láta verðbólguna geisa og bíða
síðan eftir því að ríkisstjómin grípi
inn í á venjulegan hátt eða viljum
við ná niðurstöðu í kjarasamning-
um þannig að unnt verði að draga
úr verðbólgu á árinu 1988?
Verkföll em nú þegar hafin á
einstökum stöðum og víðtækari
átök á vinnumarkaði blasa við.
Afleiðingar slíkra átaka hljóta
óhjákvæmilega að verða örari
verðbólga og rýrari kaupmáttur
en ella og þau leiða þannig til
vemlegs tjóns, bæði fyrir launþega
og fyrir þjóðina alla.
farsæl lausn kjaradeilna nú er
sameiginlegt hagsmunamál laun-
þega og atvinnurekenda. Því velt-
ur nú allt á því að ábyrg öfl í
verkalýðshreyfingunni og í hópi
vinnuveitenda nái saman um
raunsæa lausn þessara mála. Það
verður að tryggja að kjarasamn-
ingar við núverandi aðstæður valdi
ekki nýrri óðaverðbólgu sem
mundi koma harðast niður á þeim
hópum í þjóðfélaginu sem hafa
lægst launin."
Víglundur Þorsteinsson.
„Miklar breytingar em nú að
verða í þjóðarbúskap Islendinga.
Uppgangur undanfarinbna ára er
að baki en við blasir samdráttur
þjóðartekna. Verðbólga hefur
magnast, viðskiptahalli vaxið og
afkoma útflutnings- og samkeppn-
isgreina stórlega versnað.
Aðstæður sem þessar em vel
þekktar frá fyrri ámm og allir,
sem um þessi mál vilja hugsa, vita
hvert framhaldið verður. útgjöíd
þjóðarinnar verða að minnka til
að draga úr viðskiptahalla og í því
felst, að kaupmáttur minnkar.
Fyrirlestur um alnæmi
PRÓFESSOR Delaunay flytur fyr-
irlestur um alnæmi & vegum ÁU-
iance Francaise f Norræna húsinu
f dag, laugardaginn 19. mars
klukkan 13.30. Fyrirlesturinn
verður haldinn á frönsku en færí
gefst á fyrirspuraum á ensku.
Delaunay nefnir inngang fyrirlest-
ursins: Heimurinn andspænis al-
næmi. Sfðan flallar hann. um stöðu
alnæmis frá 1981 og fram á þennan
dag, einkenni sjúkdómsins , einkenni
vveimnnar, eðli- sýktra framna, smit-
leiðir, mótefnamælingar, útbreiðslu
alnmæmis, forvamir og meðferð, ein-
kennislausa smitbera, persónuleg
vandamál — læknisfræðileg, þjóð-
félagsleg, efnahagsleg o.s.frv. —
stjómarfarsleg vandamál og lokaorð
sfn nefnir hann: Alnæmi, Pasteur-
stofnunin og Frakkland.
Prófessor Delaunay er doktor í
læknisfræði frá Læknaskóla Parísar.
Hann er heiðursprófessor við Paste-
ur-stofnunina. Vísindalegt sérsvið
hans er tilraunameinafræði og
ónæmisfræði. Hann er einn af stofn-
endum Franska bandvefsfélagsins
og er forseti þess.
Máttur orðanna
má sín lítlls
Lelkllgt
Hávar Sigurjónsson
Þjóðleikhúsið:
Hugarburður.
Höfundur: Sam Shepard.
Leikstjórí: Gfsli Alfreðsson.
Leikmynd: Gunnar Bjarnason.
Lýsing: Ásmundur Karlsson.
íslensk þýðing: Úlfur Rjörvar
Leikendur: Hókon Waage, Ara-
ór Benónýsson, Li(ja Þórísdótt-
ir, Sigurður Skúlason, Þóra
Friðriksdóttir, Vilborg Hall-
dórsdóttir, Gísli Halldórsson,
Sigrfður Þorvaldsdóttir.
„Hugmyndir kvikna af leikrit-
um — ekki öfugt. ... Máttur
orðanna er ekki fyrst og fremst
fólginn f þvf að með þeim sé
hægt að lýsa félagslegum að-
stæðum leikpersónunnar. Þessi
máttur er mun fremur fólginn
f þvf að með orðum er hægt að
kveilqa sýnir f huga áhorfenda."
Þannig kemst höfundurinn sjálf-
ur, Sam Shepard, að orði um leik-
ritun sína í grein sem birt er að
hluta í leikskrá með sýningu Þjóð-
leikhússins á Hugarburði. Máttur
orðsins, máttur líkinganna, máttur
hugmyndarinnar sem kviknar á
þessum ósýnilega streng milli leik-
ara og áhorfanda; sá er máttur
Shepards sem leikskálds. Sé þessi
máttur fótum troðinn er ekki við
öðra en máttleysi að búast. Shep-
ard hefur verið kallaður duiarfull-
ur, leikrit hans heilla, en hvers
vegna er óljósara, því mælistika
raunsæis og rökhyggju virðist
duga skammt þegar reynt er koma
áhrifum leikrita Shepards í orð.
Það er ekki laust við að manni
vefjist tunga um tönn þegar fjalla
skal um sýningu Þjóðleikhússins á
Hugarburði. Eitt er það að leikrit-
ið fer leið sem áhorfandi á kannski
ekki að venjast, atburður í upphafí
leiðir ekki af sér atburðarás t hefð-
bundnum stíl, heldur virðist hann
einungis tilefni höfundar til að
skoða tengsl ákveðinna persóna;
gefa þessum persónum tækifæri
til að segja hug sinn við ákveðnar
aðstæður — undir pressu væri ein
lýsing — og um leið benda áhorf-
endum á að hver persóna er sam-
sett úr mörgum ólíkum þáttum
sem allir geta skotið upp kollinum
hvenær sem er. Áhorfandinn getur
því ekki gengið að neinni persón-
unni sem gefínni, hún hefur fullan
rétt til að skipta um skoðun, haga
sér öðravísi við Pétur en við Pál.
Bygging verksins er einnig af
sama toga, snöggar myndskipting-
ar sem eiga sér ekkert rökrænt
samhengi, þær leiða ekki hver af
annarri og tíminn er aukaatriði;
að atriðin gerast hvert af öðra í
ákveðinni röð virðist oft stafa af
þvi einu að í leikhúsinu er ekki
hægt að leika tvö eða fleiri atriði
samtímis. Þessi tilfinning fyrir
tímaleysi ýtir enn frekar undir þá
dularfullu kennd sem Shepard nær
að skapa í leikriti sínu. Við þetta
allt saman bætist áberandi dýrkun
Shepards á orðum, Kkingum og
táknmáli; hárfín blæbrigði orðanna
og orðaskipta eru undirstaðan, og
það eitt í sjálfu sér gerir Shepard
áhugavert leikskáld á tímum
myndrænnar túlkunar á öllum
sköpuðum hlutum. Loks situr mað-
ur uppi með óljósan grun um að
Shepard þekki lykilinn að keisar-
anum f okkur öllum og veifí fram-
an í okkur nýju fötunum, því í lok
leiksins era spumingarmerkin svo
sannarlega fleiri f huga manns en
við upphafíð. Það er kannski til-
gangurinn.
Sýning Þjóðleikhússins á Hug-
arburði minnir um margt á fíl í
Lifja Þórísdóttir og Sigurður
Myndin er tekin á æfingu.
postulínsverslun. Góðlynda
skepnu, ekki vantar það en honum
er ómögulegt að standa kyrr og
brýtur þvf og bramlar án afláts.
Þannig gengur sýningin, hægt og
rólega frá einu atriðinu til annars
— of rólega stundum — en atriðin
sjálf einkennast af hávaða og
flumbragangi. Blæbrigði textans
mega sín lítils gegn þessu, allt fær
sömu meðferð og reyndar er stað-
festan slík að leikstjórinn, Gísli
Alfreðsson, hlýtur að hafa fylgt
þessari túlkun fast eftir. Hvort hún
er rétt eða röng hlýtur ávallt að
vera persónubundið mat, en það
er skoðun undirritaðs að hér sé
bæði byijað að hrópa „Úlfur, úlf-
ur“ of snemma og síðan sé það
hrópað allt of lengi. Áhorfendur
daufheyrast fyrr en varir.
Frammistaða leikenda verður
þvi að skoðast í þessu ljósi. Engu
að síður sýna þau Hákon Waage
og Lilja Þórisdóttir á sér nýjar hlið-
ar. Túlkun Hákons á Jake er geysi-
sterk og þó þessi persóna sé manni
framandi og hugsanagangur henn-
ar brotakenndur nær hún á manni
sterkum tökum. Lilja Þórisdóttir
nær sömu áhrifum og samleikur
þeirra Sigurðar Skúlasonar í fyrsta
þætti er áhrifamikill. Sigríður Þor-
valdsdóttir og Gisli Halldórsson
eiga dásamlega þakkláta senu f
þriðja þætti, þar sem hún nuddar
á honum fætuma. Ég minnist þess
hins vegar ekki að hafa séð Gísla
Halldórsson svo hávaðasaman
fyrr. Engu að síður tekst þeim
Sigrfði og Gísla að koma til skila
nokkuð skýrri hugmynd um sam-
band þessara hjóna og er það
meira en sagt verður um samband
Beth og Frankies. Þar næst ekki
upp sú kynferðislega spenna sem
hlýtur að vera einn af burðarásum
þriffja þáttar verksins. Sigurður
Skúlason verður því hálfpartinn
eins og úti á þelqu, því athafnir
hans taka mið af sterkum grun
um slíka spennu á milli þeirra.
Þóra Friðriksdóttir verður verst
úti vegna hávaðastefnunnar og
hreint út sagt þá er sena þeirra
Vilborgar Halldórsdóttur í her-
bergi Jakes ein hin óþægilegasta
sem undirritaður hefur setið undir
í leikhúsi. Vilborg tempraði þó at-
riðið og tókst að hluta „að kveikja
sýnir í huga áhorfenda" í lýsingu
Lorraine á stefnumóti við föðurinn.
Amór Benónýsson er hálf vand-
ræðalegur sem særður Frankie og
verður eins og fleiri, aðeins háv-
aðasamur á köflum.
Myndrænt yfirbragð sýningar-
innar er snyrtilegt, leikmynd
Gunnars Bjamasonar er stílfærð
og gefur í sjálfu sér ekki miklar
viðbótarapplýsingar um persón-
umar né aðstæður þeirra. Hiti og
kuldi virðast ráðandi hugmyndir f
leikmynd Gunnars, litaval bendir
til þess; en umhverfíð er hvorki
bandarfskt né fslenskt heldur ein-
hvers konar einskismannsland þar
sem hrópað er af öllum mætti.
Hvemig allur þessi vandræða-
gangur er mögulegur er illskiljan-
legt, þar sem gera verður ráð fyr-
ir að allir hafí lagt sig fram eftir
bestu vitund. Ástæðan hlýtur að
liggja langt að baki frumsýningar,
einhvers konar misskilningur við
upphaf vinnunnar við þessa sýn-
ingu. Ánægjulegt stefnumót við
Sam Shepard í Þjóðleikhúsinu
bíður betri tfma.