Morgunblaðið - 27.03.1988, Page 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. MARZ 1988
4
Nemendur ígrunda Utið
markmið námsins
- SEGIR SOLVINA KONRAÐS SALFRÆÐINGUR
ÍÞESSU VIÐTALI UM RÁÐGJÖF í MENNTASKÓLA
námi. En við gerðum könnun á
vinnu nemenda í dagskólanum og
útkoman var ótrúleg. 43% strák-
anna vinna með skólanum og 55%
stúlknanna. Að meðaltali vinna
stelpumar 12 tíma á viku utan skól-
ans en nota til heimanáms 9 klukku-
stundir. Þær sem ekki vinna virðast
nota 11 stundir til heimanáms.
Strákamir vinna í 14 stundir á viku
að meðaltali og verja 9 klukku-
stundum til heimanámsins. Þeir
sem ekki vinna nota 9 og hálfa
stund til heimanáms. En í þessa
mynd vantar tímann sem fer í tóm-
stundastörfin. Þetta getur vissulega
haft áhrif á námshraða. í öldunga-
deildinni vom nemendur að meðal-
tali 3-4 ár að ljúka stúdentsprófum
árið 1975, en 4,4 ár árið 1980 og
4,7 ár 1985. Við höfum enn ekki
samsvarandi tölur fyrir dagskóla.
Það er athyglisvert að 60% þeirra
nemenda, sem ekki vinna utan
skóla, eiga foreldra sem bæði em
háskólamenntuð. Og að þau veija
að meðaltali 14 klukkustundum til
heimanáms á viku. Á þeim heimil-
um virðast því væntingar annars
konar. Og þegar skoðað er hvers
konar vinna þetta er kemur í ljós
að algengast er að stúlkumar vinni
Menntaskólinn við
Hamrahlíð er fjöl-
mennur skóli með 800
nemum í dagdeild og
600 í öldungadeild.
Sölvína segir að fyrir utan öldunga-
deildarfólkið sæki mest í ráðgjöfína
tveir hópar, stúdentaefnin, sem
virðast mjög ráðvillt um hvað við
taki að stúdentsprófi loknu og hins
vegar nýju nemamir, sem komið
hafa úr níunda bekk gmnnskólans
og em ekki famir að átta sig á
umskiptunum fyrr en löngu eftir
að þeir em komnir í menntaskól-
ann. Sjaldnast hafa þeir sjálfír valið
sér þetta skólaform, því framhalds-
skólamir em nú orðið mest hverfa-
skólar og nemar úr öðmm hverfum
ekki teknir fyrr en eftir áramótin
eftir því sem lými leyfír. Skólinn
var upphaflega tilraunaskóli, en er
raun gamla menntaskólakerfið
sett upp í áfangakerfí, ekkert
verknám eins og í flölbrautaskólun-
um, útskýrir Sölvína. Ef unglingar
koma ekki fyrr en seinni hluta vetr-
ar er oft orðinn lítill tími til stefnu
til að átta sig og velja hvers konar
Senn líður að prófum í skólum landsins. Sum þeirra afdrifaríkari en önnur. Til dæmis
þar sem verið er að færa sig milli skólastiga og nýr áfangi að byija. Grunnskólafólk er
að flytja sig inn í menntaskólana og fjölbrautaskólana, og þaðan útskrifast ungt fólk
með stúdentspróf, sem veitir möguleika á fjölbreyttu háskólanámi. Á báðum áföngum
getur ráðist, meðvitað eða ómeðvitað, hvað þessi ákveðni einstaklingur tekur sér fyrir
hendur um ævina. Skiptir ekki svo litlu máli hvaða stefna tekin er. Yfirgnæfandi
meirihluti nemenda hefur þó ekki í tæka tíð áttað sig á þessum tímamótum, eins og
kemur fram í viðtali við Sölvínu Konráðs, sálfræðing, sem ásamt Guðrúnu Svansdóttur
líffræðingi og Betty Nikulásdóttur námsráðgjafa eru alla daga frá morgni til kvölds til
taks með ráðgjöf í Menntaskólanum við Hamrahlíð. Frá áramótum hefur ráðgjöfin þar
verið með öðru sniði en áður hefur verið í skólanum. En þarna er að fá almenna
námsleiðsögn og upplýsingar um skólann sjálfan, ráðgjöf um námsvenjur og
prófundirbúning, starfsráðgjöf um það sem tekur við að námi loknu, upplýsingar um
heilbrigðismál, auk persónulegrar ráðgjafar. Þörfin sést á því að frá áramótum, er þetta
form ráðgjafar var tekið upp í Menntaskólanum við
Hamrahlíð, hefur verið stöðugur straumur skólafólks sem
er að leita sér ráðgjafar í einkaviðtölum og oft fram á
kvöld. Það er því fróðlegt að ræða við Sölvínu Konráðs,
sem er sálfræðingurinn í hópnum, um reynslu hennar af
því hvar ungmennin standa hvað þetta snertir og hvað
námbraut þeir vilja. Og hvemig
ætli þau beri sig til við að velja?
Sölvína segir að stærsti áhrifavald-
"tirinn virðist vera vinirnir, þau vilja
fylgjast að, síðan velja þau gjaman
þær greinar sem eru í tísku þá
stundina og loks hafí áhrif góðar
einkunnir. Það virðist eins og sjálf-
gefíð að sá sem hefur háar einkunn-
ir í stærðfræði fari á eðlisfræði-
braut eða stærðfræðibraut.
„Þau ígrunda námið lítið fyrir-
fram með tilliti til markmiðsins,"
útskýrir Sölvína. „Velta lítið fyrir
sér hvað þau ætla að gera með það
eða kryfja hvað þau raunverulega
langar til að gera. Því er algengt
að skipt sé um braut eftir árið. Þá
eru þau loks farin að kynnast skó-
lanum, m.a. að uppgötva að fyrir
utan hefðbundnar brautir raun-
greina, félagsvísinda og nýmála er
þama um að ræða sjaldgæfari
deildir eins og tónmenntabraut og
fommálabraut. En mjög mikilvægt
er að reyna að átta sig nokkuð fljótt
á því hvert stefnt er, því oft kemur
í ljós að stúdentamir þurfa að bæta
við sig fögum til að geta farið í það
nám sem hugurinn stendur til, t.d.
í raungreinum, og taka þau þá
kannski í öldungadeild, sem tefur
þau um eitt eða fleiri ár eftir stúd-
entspróf. En innan um em auðvitað
krakkar sem vita mjög ung hvað
þau vilja gera. Koma hingað með
ákveðið markmið og vinna að því.
Þau ieita ekkert síður í ráðgjöfína
til okkar, en það er mest til að fá
staðfestingu á sinni hugmynd og
hvatningu til að halda áfram. Þriðji
hópurinn em þau sem em með
margt í takinu. Þau skortir mjög
upplýsingar um nám og skóla, sem
Guðrún sér aðallega um. En ég kem
þar líka til hiálpar með sálfræðileg
próf, sem aðstoða þau við að kynn-
ast sjálfum sér. Þá er auðveldara
fyrir þau að skoða skólann og kerf-
ið á eftir og átta sig á hvar þau
falla best inn í.“
„Þessi þriðji hópur, sem er
stærstur, er stefnulaus. Og það er
mjög mikilvægt að þau hafí þann
þekkingargrunn um sjálf sig sem
þarf, áður en farið er að leita að
hagnýtum upplýsingum. Og þá er
ég ekki síður að tala um stúdents-
efnin, sem gjarnan byrja á að leita
í námsskrá Háskóla Islands. Þau
koma oft hingað með kynstur af
upplýsingum, sem þau vita ekki
hvað þau eiga að gera við. Kunna
ekki að flokka efniviðinn í sundur.
í rauninni hafa þau ekkert við þetta
að gera fyrr en þau hafa áttað sig
á þörfum sínum og óskum. Geta
sett fram einhveija hugmynd um
það hvers konar lífi þau langar til
að lifa. En þá koma allar þessar
upplýsingar líka að gagni. Hafí þau
engar upplýsingar um sig sjálf gera
þau sér litla grein fyrir verkþáttun-
um í framtíðarstarfinu. Sjá gjaman
lögfræðinginn fyrir sér sem mann
í gráum fötum með skjalatösku,
tannlækninn sem mann með bor
sem tekur við góðri greiðslu, en
Nemandi í Menntaskólanum við
Hamrahlíð reynir að átta sig á
námi sínu og starfi í framtíðinni
með hjálp Sölvínu Konráðs.
þekkja ekki verkþættina sem liggja
í starfinu. Myndin er grunn og ekki
von að vel fari ef hún ræður val-
inu. En í rauninni er mikilvægast
að átta sig fyrst á sjálfum sér.“
Konur í meirihluta
„Öldungadeildin er að stórum
hluta konur, þær hafa ætíð verið
60%-70% af hópnum, sem hefur
hvað aldur snertir mikið breyst. Á
undanfömum 15 árum hefur meðal-
aldurinn lækkað um 10 ár og er
nú um 26 ár. Nú orðið fara nemend-
ur oft úr dagskólanum í öldunga-
deildina til að ljúka þar námi. Já,
það er rétt, þeir eru þá búnir að
vera lengi í skóla. Það er erfítt að
benda á eitthvað eitt sem veldur
því að menn eru lengur en 4 ár í
við einföld afgreiðslustörf og skúr-
ingar. Fá litla reynslu af vinnu-
markaðinum af því. Þegar þær velja
sér námsbrautir nýtist þessi ein-
falda mynd af vinnumarkaðinum
þeim því ekkert.“
Nám erlendis krefst
árs undirbúnings
Við víkjum talinu að ungu stúd-
entunum sem eru að yfirgefa
menntaskólann. Hvemig eru þessi
ungmenni undir það búin?
„Stór hópur byijar ekkert að
hugsa um hvert stefnir fyrr en á
síðasta ári. Og tefjast þá gjaman
um eitt ár eftir stúdentpróf. Ákaf-
lega mörg em bara með ævintýra-
þrá og fínnst kominn tími til land-
vinninga í útlöndum. En hvort sem
svo er eða þau stefna á ákveðið nám
þá krefst nám við erlenda háskóla
a.m.k. árs undirbúnings. Þau þurfa
að átta sig á þvi hvaða nám þau
vilja fara í og þá í hvaða landi það