Morgunblaðið - 05.07.1988, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. JÚLÍ 1988
Snyrtivöruverslunin Mirra. Frá vinstri Daguý Helgadóttir sem var
með kynningu á Clarins snyrtivörum, Kristbjörg Olsen afgreiðslu-
maður og Selma Olsen eigandi Mirru.
Eigendaskipti hjá snyrti-
vöruversluninni Mirru
Eigendaskipti hafa orðið á
snyrtivöruversluninni Mirru í
Hafnarstræti 17.
Ymsar breytingar hafa verið
gerðar á versluninni og hefur vöru-
úrval verið aukið. Meðal merkja
má nefna Jill Sander, Clarins, Mar-
ia Calland, Juvena, Monteil, Ellen
Betrix, og Astor. Fyrir herra m.a.
Boss, Lacoste og Adidas. Einnig er
mikið úrval skartgripa, sundbola,
slæða og margt fleira.
• FAIRGROUND ATTRACTION• BRUCEHORNSBY* THE
<
CD
cr
o
5
o
o
o
CD
cn
c
UJ
m
o
z
o
-Z.
c
o
>-
I—
□c
o
LU
□c
o
>•
CD
cn
z
□c
o
o
□c
LU
o
tr
CL
cn
LU
I—
<
o
oö
DC
C
Q_
CC
-<
•X.
□c
o
•x.
c
TVÆR
SJÓÐHEITAR
SKÍFUR!
BEATLES•
i—
m
O
-z.
>
□□
O
O
O
%
3
2
O
m
MORE DIRTY DANCING
MEIRA AF TÓNLIST
ÚR ÞESSARISTÓRGÓÐU MYND.
INNIHELDUR MEÐAL ANNARS DO YOULOIEME MEÐ
THE CONTOURS. ÓSVIKIN GULLALDARTÓNLIST!
DARYL HALL
& JOHN OATES
-00H YEAH!
NÝ PLATA FRÁ HALL
& OATES. HÚN
INNIHELDUR MEÐAL
ANNARS SMELLINN
EVERYTHING YOUR
he'art desires.
STÓRKEMMTILEG SUMARSKÍFA.
AUK ÞESS FINNUR ÞÚ ÞÚSUNDIR
ANNARA TITLA í VERSLUNUM
OKKAR VIÐ LAUGAVEG, i KRINGLUNNIog í BORGARTÚNI24.
SKÍFAN -
EITTHVAÐ FYRIR ALLA
S *K* 1 'F’A'N
KRINGLUNNI • BORGARTÚNI • LAUGAVEGI
X)
~a
>
CD
o
3>
—I
m
C/3
ft
x
3
03
>
Z
03
•
X
o
—1
X
o
cz
03
o
XI
m
o
X)
o
>
z
o
2
C3
•
—I
X
m
03
m
>
—i
i—
m
03
•
o
o
o
o
s:
o
X3
O
<
m
2.BRUCEH0RNSBY* MORE DIRTY DANCING • HOTHOUSE* i
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ÁGÚST ÁSGEIRSSON
Flugmannaþreyta er
vaxandí vandamál
Flugmannaþreyta er vandamál, sem flugmenn og vísindamenn í
Bandaríkjunum hafa vaxandi áhyggjur af. Algengt er að flugmenn
detti útaf í stjórnklefanum og er ástæðan sögð annasöm og erfið
úthafsflug þar sem innri klukku líkamans er sífellt raskað. Sérfræð-
ingar freista þess að finna leiðir út úr þessum vanda. Þó að flugslys
í farþegaflugi verði ekki rekin til flugmannaþreytu, a.m.k. ekki
siðustu misseri, óttast flugmenn og visindamenn, að hættan á því
að þreyttar flugáhafnir eigi eftir að gera alvarleg mistök aukist
með hveijum degi.
Stundum eru flugmenn í milli-
landaflugi á þeytingi í allt að
10 daga fjarri heimili sínu. Hver
flugferð getur tekið 10 klukku-
stundir eða jafnvel lengri tíma og
þurfa flugmennimir oft að leysa
starf sitt af hendi þegar innri
klukka líkamans gerir ráð fyrir að
þeir eigi að hvílast.
Samkvæmt frásögnum flug-
manna sjálfra hefur hætta oft
skapast í flugi vegna þreytu.
Slæptir flugmenn hafa flogið þot-
um sínum í öðrum flughæðum en
heimilt var, ekki haldið flugstefnu
og jafnvel lent án þess að hafa
fengið lendingarheimild. Margir
flugmenn í alþjóðaflugi hafa látið
þá skoðun i ljós að þeir telji sig
ófæra um að bregðast rétt við í
neyðartilvikum vegna þreytu.
Lengra flug á nýrri þotum
Með tilkomu nýrra og stöðugt
langdrægari flugvéla, svo sem
Boeing 747-400, hafa flug án við-
komu verið lengd, einkum á út-
hafsleiðum. Af þeim sökum þykir
brýnna að fínna leið til að draga
úr flugmannaþreytu. Einnig
vegna þess að þotum með aðeins
tvo flugmenn í stjómklefa í stað
þriggja manna, hefur fjölgað und-
anfarið. Ýmsir sérfræðingar telja
meiri hættu á leiða í tveggja
manna stjómklefa og að flugmenn
sofni.
Hingað til hafa flugslys ekki
verið rakin til þreytu flugáhafnar.
Hins vegar óttast menn í auknum
mæli að flugmenn, sem fljúga
fram og til baka dögum saman,
jafnvel yfír mörg tímabelti í einu,
séu orðnir það úrvinda af þreytu
að óverulegt vandamál geti leitt
til brotlendingar.
Sérfræðingar í flugmálum
segja að helztu orsakir flugþreytu
séu þessar:
í fyrsta lagi hafí aukið frelsi í
flugi og afnám sérleyfís stóraukið
samkeppni flugfélaga, sem meðal
annars hafí reynt að halda rekstr-
arkostnaði í skefjum með því að
leggja auknar kvaðir á flugmenn.
Innri klukka líkamans
trufluð
í öðm lagi séu margir flugmenn
jafnvel viku eða lengur á ferðinni
á alþjóðaleiðum, þar sem hvert
flug tekur langan tíma og flogið
er yfír mörg tímabelti. Langflug
af þessu tagi raski innri klukku
líkama fíugmanna, svokallaðri
dægursveiflu, sem veldur því að
þeir eiga erfítt með eðlilegan
svefn milli flugferða.
I þriðja lagi hafí fullkomin sigl-
ingatæki og sjálfstýribúnaður í
flugvélum létt flugmönnum störf-
in þannig að þeir hafí lítið annað
fyrir stafni en að fylgjast með
mælitækjum. Af því leiði að
þreyttum flugmönnum sé hætt við
að sofna sökum verkefnaskorts.
í fjórða lagi kveði reglur banda-
rísku flugmálastjómarinnar og
samningar flugmanna aðeins á
um viðverutíma flugmanna en
ekki hvenær sólarhringsins hann
skuli inntur af hendi. Þar sem
flogið sé á öllum tímum sólar-
hringsins geti því komið upp sú
staða í flugi með mörgum milli-
lendingum að flugmenn þurfí að
framkvæma erfítt aðflug og lenda
farkosti sínum heilu og höldnu,
útþvældir og þrekaðir eftir langa
og annasama ferð.
Meira álag með auknum
sparnaði
„Spamaðarviðhorf í atvinnu-
grein sem býr við mikla sam-
keppni hafa leitt til gífurlegs
vinnuálags í flugi,“ sagði Dr.
Martin C. Moore-Ede, prófessor í
lífeðlisfræði við Harvard-lækna-
skólann og forstöðumaður Instit-
ute for Circadian Physiology,
samtaka vísindamanna, sem fást
við rannsóknir á lífeðlisfræði dæg-
ursveiflunnar. „Við höfum rann-
sakað flugmenn, setið í aukasæt-
inu í flugstjómarklefanum, og
komist að því að það er mjög al-
gengt að þeir dotti meðan á ferð
stendur," sagði hann.
Ekki em allir á eitt sáttir um
flugmannaþreytuna. Bandaríska
flugmálastjómin (FAA) hefur út-
af fyrir sig viðurkennt nauðsyn
þess að breyta reglum um viðveru
og flugtíma í millilandaflugi. Yfír-
menn stofnunarinnar segjast hins
vegar aldrei hafa heyrt um atvik
eða óhöpp þar sem flugmenn, sem
hafí sofnað undir stýri, komi við
sögu. Strangt til tekið banna regl-
ur FAA flugmönnum ekki að sofa
meðan á flugi stendur. Þar segir
aðeins að þeir verði að vera í ásig-
komulagi til og færir um að leysa
skyldur sínar af hendi. Yfírmenn
FAA segja að flugmaður, sem
dotti, sé ekki í ásigkomulagi til
að leysa starf sitt af hendi og því
sé bannað að sofa undir stýri.
Flest flugfélög hafa þó tekið
af öll tvímæli og lagt blátt bann
við því að flugmenn fái sér dúr,
viljandi eða óviljandi, í lofti og
segja brot á þeirri reglu vera
brottrekstrarsök. Erfítt getur ver-
ið að fylgja þessum ákvæðum eft-
ir, samanber eftirfarandi:
Sofnaði í síðustu ferð
„Það er skýr stefna okkar að
flugmenn sinni skyldu sinni, með-
al annars með því að sofa ekki í
flugi," sagði Lawrence Nagin,
einn af framkvæmdastjórum
bandaríska vöruflugfélagsins Fly-
ing Tiger Line, í viðtali við New
York Times. Félagið flýgur einnig
með hermenn og Ijölskyldur
þeirra milli stöðva, samkvæmt
samningi við bandaríska vamar-
málaráðuneytið. „Við myndum
refsa flugmanni, sem yrði uppvís
að því að sofa meðan á flugferð
stæði," sagði Nagin.
Kenneth Kahn, flugstjóri á
Boeing-747 þotum Flying Tiger,
hafði hins vegar þetta að segja í
viðtali við sama blað: „Síðast þeg-
ar ég sofnaði undir stýri var í
síðustu ferð, en þá fór ég hring
í kringum hnöttinn. Maður dottar
í um 20 mínútur. Spyr flugmann-
inn hvemig hann hafi það og seg-
ist hann vera hress kveðst maður
ætla að fá sér hænublund. Allir
flugmenn félagsins, sem ég þekki,
fá sér dúr meðan á ferð stendur.“
Sinnuleysi flugfélaga
Samkvæmt upplýsingum Walt-
ers Coleman hjá Air Transport
Association (ATA), samtökum
flugfélaga, í Washington, væm
flugfélögin tilbúin til að taka á
flugmannaþreytunni ef sýnt væri
fram á að um raunverulegt vanda-
mál væri að ræða. Af hálfu sam-
takanna væri ekki litið svo á að
um vandamál væri að ræða.
Svo virðist sem um sinnuleysi
sé að ræða hjá ATA því sam-
kvæmt skýrslum, sem flugmenn
hafa gefíð NASA, bandarísku
geimvísindastofnunni, kann flug-
þreyta að ógna flugöryggi. Stofn-
unin vinnur að því að auka öryggi
í flugi og til þess að fá sem bezta
mynd af ástandi þeirra mála var
flugmönnum gefínn kostur á að
skýra frá hættulegum atvikum
undir nafnleynd. Hafa þeir ekki
legið á liði sínu og greina margar
skýrslur þeirra frá atburðum, sem
rekja má beint til þreytu flug-
manna.
Heimild: New York Tintes
Dæmigerður flugstjórnarklefi i þotum af nýjustu gerð. Tölvu-
og rafeindatæknin er notuð til hins ýtrasta og birtast upplýsing-
ar um hin ýmsu tæki og kerfi flugvélarinnar á stórum litaskjám.
Geta flugmennirnir kallað fram myndir af hinum ýmsu kerfum
á skjánum og hefur mæliskífum í klefanum því stórfækkað.
Tæknivæðing flugstjórnarklefans hefur hins vegar leitt til þess
að flugmenn hafa frekar lítið að gera meðan á flugi stendur.