Morgunblaðið - 05.08.1988, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. ÁGÚST 1988
41
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JOHÖNNU KRISTJÓNSDOTTUR
Hvaða forsendur eru hjá
Hussein fyrir að gefa Vest-
urbakkann upp á bátinn?
— og hvaða afleiðingar hefur ákvörðunin fyrir PLO
FÁTT hefur komið jafn flatt upp á menn víða um heim og sú
ákvörðun Husseins Jórdaníukonungs að tilkynna að Jórdanir
hefðu ákveðið að hætta öllum stjórnaraðgerðum og afskiptum
af Vesturbakkanum. Hussein sagði í ávarpi sínu er hann kunn-
gerði þetta, að þar með yrðu Bandaríkjamenn og ísraelar að
snúa sér til hins eina rétta fulltrúa Palestínuþjóðarinnar með
erindi sín og hugsanlega friðarsamninga - það er auðvitað Frelsis-
samtök Palestínumanna.
En svo einfalt er málið nú
ekki og fæstum ætti að vera
það ljósar en Hussein konungi.
Reyni Palestínumenn að fara að
hvatningu Jórdaníukonungs og
stofna þar sérstakt ríki er varla
nokkrum vafa undirorpið, að ísra-
elar munu beita valdi til að koma
í veg fyrir það. Hægri flokkarnir
eru þegar farnir að krefjast þess
að Vesturbakkinn verði innlimað-
ur í ísrael, eins og fram kom í
fréttum í gær. En það er ekki
sjálfgefið að slíkt leysi vandann.
Fremur en það er sjálfgefið að
PLO geti tekið að sér að standa
við alls konar greiðslur til opin-
berra starfsmanna og fleiri sem
Jórdanir hafa haft á sinni könnu.
Og það er nokkum veginn öruggt
að Israelar munu ekki reiða þær
ijárhæðir af hendi með giöðu geði.
Vesturbakkinn hefur verið §ár-
hagslegur baggi á ísraelum, að
þeirra dómi og varla á hann bæt-
andi. .
Fréttaskýrendur hafa bent á
að ákvörðun Husseins sé óskiljan-
Ieg hvemig sem á hana sé litið.
Það hafi verið í þágu Jórdaníu
að koma beinlínis í veg fyrir að
Palestínumenn geri svo mikið sem
tilraun til að stofna sitt eigið á
þessum stað. Af ótal ástæðum
gæti slíkt ríki orðið jafn mikil
ógnun við við ísraels.
Eins og nú er málum háttað
em sextíu prósent íbúa Jórdaníu
Palestínumenn og því væri ekki
ósennilegt að margir þeirra tækju
á einn eða annan hátt afstöðu
með Palestínumönnum á Vestur-
bakkanum. Það gæti orðið Hus-
sein dýrkeypt að varasamt að tefla
í þá tvísýnu.
Sumir staðhæfa að það sem
hafí ráðið gerðum Husseins hafi
einfaldlega verið að hann hafi
verið orðinn sárleiður á því að
vera hundsaður af öllum aðilum.
Allir vilji að sönnu hafa hann með
í ráðum, en enginn deiluaðila við-
urkenna hve vægi hans gæti verið
þegar út í alvöruna væri komið.
Ef reynt er að íhuga málið frá
þeirri hlið að í arabiskri pólitík
hafa orðið oft þveröfuga merk-
ingu er nærtækt að álykta að
aðgerð hans beinist fyrst og
fremst gegn PLO og forystu sam-
takanna. Hussein hefur orðið að
sæta skapsveiflum forystumanna
PLO svo árum skiptir, stundum
er hann nógu góður til að vera
milliliður við ísraela eða Banda-
ríkjamenn, þess á milli vilja þeir
ekki við hann tala.
Og viðleitni Jórdana til þess að
halda málum gangandi á Vestur-
bakkanum þótt á hemámssvæði
Israela sé, hefur ekki alltaf verið
metin og þaðan af síður þökkuð
eins og Hussein fínnst að vert
væri. Þegar þróunarstofnun sú
sem fer með málefni Vesturbakk-
ans í Jórdaníu birti áætlun um
skólabyggingar, sjúkrahús, íbúð-
arhús og trúarmiðstöðvar svöruðu
forystumenn PLO því að þetta
væri illa dulið samsæri; það sem
vekti fyrir Jórdönum væri að
tryggja sig í sessi og skara eld
að sinni eigin köku.
Segja má að ekki hafí sam-
skiptin skánað með uppreisnar-
ástandinu á Vesturbakkanum frá
því í desember. Uppreisnin hefur
þróast á þann veg að hún er snú-
ist upp í að verða afdráttarlaus
stuðningsyfírlýsing við PLO og
þar með má ætla að Hussein finn-
ist sem milligöngu Jórdana hafí
verið hafnað algerlega.
Þótt Hussein segi að með þessu
sé hann að votta Frelsissamtökum
Palestínumanna stuðning, virðist
sem gerð hans gangi þvert á orð.
í raun hafi hann sett Palestínu-
mönnum - eða PLO- úrslitakosti.
Hussein viti glöggt að það er
meira en bara að segja það að
Palestínumenn geti tekið málin í
sínar hendur - eða þau sem hafa
verið á hendi Jórdana. Fýrir utan
að Vesturbakkamenn hljóta einn-
ig að bera kvíðboga fyrir því til
hvaða ráða ísraelar grípa ef þeir
álíta að Hussein sé full alvara.
Auðvitað er þess að vænta að
alvarlegasta vandamálið verði til
að bytja með íjármunir. PLO ræð-
ur ekki yfir digrum sjóðum og
ekki vitað til að nein áætlun hafi
verið gerð um hvernig eigi að
standa að því að afla fjár. Að vísu
fer það nokkuð eftir viðbrögðum
hinna Arabaríkjanna því að Pa-
lestínuríki Vesturbakkans í núver-
andi mynd fær ekki staðist. Og
það er eftirtektarvert að Araba-
leiðtogar hafa verið fámálir um
ákvörðun Husseins, að minnsta
kosti þegar þetta er skrifað.
ísraelar hafa tryggt að það
hefur orðið æ erfíðara að koma
fjármunum til uppreisnarmanna á
Vesturbakkanum og því gæti það
tekið ærinn tíma að semja um þó
ekki væru nema hluta af þeim
milljónum sem Jórdanir hafa kom-
ið þangað í hverjum mánuði með
samþykki ísraela.
Það er svipað komið á með öll-
um sem hér eiga hlut að máli; það
er svo fjarri því að hægt sé að
átta sig á hvað þetta síðasta út-
spil Husseins hefur í för með
sér.Palestínumenn létu sums stað-
ar í ljós fögnuð sinn, en á þeim
mátti heyra að þeir voru ráðvilltir
nokkuð og höfðu ekki alveg á
hreinu hveiju nákvæmlega væri
ástæða til að fagna. Enginn hátt-
settur Palestínumaður hefur tjáð
sig um málið að undanskildum
loðnum og óræðum yfirlýsingum
sem Arafat lét senda frá skrif-
stofu sinni I Túnis. Áhrifamikill
en ónafngreindur Palestínumaður
sagði það sem margir eru án efa
að bræða með sér í viðtali við
Daily Telegraph :„Þó að Hussein
Hussein Jórdaníukonungur
Yassir Arafat
sé opinberlega að segja Araba-
heiminum að hann sé að fara frá
Vestyrbakkanum er hin raun-
verulega fyrirætlan hans að skera
niður fjárhagsaðstoðina, svo að
íbúar Vesturbakkans verði að
grátbiðja hann að breyta afstöðu
sinni. Þar með væri hann sterkari
en Arafat og sterkari almennt en
nokkru sinni fyrr. Hann gæti leyft
sér að hafa sig meira í frammi
og hann gæti vænst þess að tekið
yrði að lokum mark á honum."
Þetta er ekki fráleitari skýring
en hver önnur, og verður að duga
í bili uns línur skýrast í þessu
máli. Það eina sem er á hreinu
að það er ekki á hreinu hvað vak-
ir fyrir Hussein né hvaða afleið-
ingar þetta mun hafa fyrir PLO
og síðast en alls ekki síst stöðu
Israela. Og hvort það muni breyta
stöðu Bandaríkjamanna í þessum
heimshluta.
Hvemig sem á málið er litið
og þótt það vefjist fyrir mönnum
að fá botn í það, munu hinir sak-
lausu gjalda fyrir hið pólitíska
makk. En það er ekki ný saga.
Dr. William S.
Krason látinn
Frá ívari Guðmundssyni, fréttaritara
Morgtinblaðsins í Washington.
Minningarathöfn fer fram í
dag, föstudag, í St. Agnesar
kirkju í Arlington, Virginia, um
Dr. William S. Krason, hagfræð-
ing, sem lést að heimili sínu í
Arlington þann 1. ágúst, sjötugur
að aldri. Banamein hans var
krabbamein.
William S. Krason var vel kunn-
ugur íslenskum málum, einkum efn-
hagsmálunum. Hann kom til ís-
lands á vegum utanríkisráðuneytis
Bandaríkjanna skömmu eftir síðari
heimsstytjöld og vann að efnahags-
og viðskiptamálum íslands og
Bandaríkjanna. Lagði hann þar
margt gott til málanna. Hann hélt
æ síðan sambandi og tryggð við
ísland og gætti áhrifa hans á
íslensk efnahagsmál gegnum árin
bæði meðal ráðamanna, sem og
fjölda einkavina.
William S. Krason var giftur
Önnu Jónsdóttur, Kristóferssonar
frá Haga á Barðaströnd og konu
hans Guðbjargar Káradóttur. Þau
eignuðust tvær dætur, Deborah,
sem er gift David Silliman og
Christene.
Dr. Krason starfaði víða um lönd
í utanríkisþjónustu Bandaríkjanna,
í Evrópu, Asíu og Afríku. Hann
starfaði einnig við bandaríska há-
skóla og flutti fyrirlestra um efna-
hagsmál, eftir ævistarfslokin í ut-
anríkisráðuneytinu.
Með William Krason er genginn
sannur vinur íslands og íslendinga,
sem saknað verður af stórum hópi,
sem þakka honum trygga og ein-
læga samfylgd og vináttu.
í Kaupmannahöfn
FÆST
I BLAÐASÖLUNNI
Á JÁRNBRAUTA-
STÖDINNI,
KASTRUPFLUGVELU
OG Á RÁÐHÚSTORGI
með 2,8 Itr. V6 vél,
sjálfskiptingu, sportinnréttingu og
vandaðasta búnaði sem fáanlegur er,
auk fullkominna hljómflutningstækja.
Traustur jeppi fyrir kr.1.775.000.
GÓÐ GREIÐSLUKJÖR
jwr
mjmri
BíLVANGUR sf
HÖFÐABAKKA 9 SÍMI 687300
Umboðsmenn: Akureyri, Véladeild KEA—Reyðarfirði, Lykil
Njarðvíkum, Bílabragginn —Borgarnesi, Bílasala Vesturlands
Vestmannaeyjum, Garðar Arason