Morgunblaðið - 04.09.1988, Síða 22

Bænasöngurinn
rann saman við öskur
í vígvélum
Rætt við Ragnar Ragnarsson um kynni hans afAfganistan
Afganistan þekkja margir aðeins úr fréttum enda hefur landið verið lokað
ferðamönnum í tæp níu ár, eða frá því að sovéskar hersveitir gerðu innrás
í landið á jólum árið 1979. í Kabúl, höfuðborg landsins, þar sem ekki hefur
verið barist hafa erlendir opinberir starfsmenn aðsetur. Ragnar Ragnarsson
er einn þeirra sem komust óáreittir til og frá Afganistan þegar ófriðurinn í
landinu stóð sem hæst en faðir hans, Ragnar Guðmundsson, starfaði þar á
vegum Sameinuðu þjóðanna í rúm tvö ár. Ragnar kynntist Afganistan á
ófriðartímum, stríðshijáðri þjóð en hugrakkri sem aldrei lét bugast. Hann
segir frá reynslu sinni sem hann telur ómetanlega.
Morgunblaðið/KGA
Ragnar Ragnarsson.
Ragnar er íslendingur í
húð og hár en hefur þó
aldrei verið hér búsettur.
Fæddur í París fyrir 21
ári og bjó þar til tíu ára
aldurs en þá flutti fjölskyldan til
Thailands og var þar í tæp tvö ár.
Fluttist þá aftur til Parísar og var
þar til ársloka 1985 uns foreldrar
Ragnars héldu til Afganistan en
hann hafði þá hafið nám í hag-
fræði og alþjóðlegum stjómmálum
við London School of Economics í
Lundúnaborg. Ragnar kom a dög-
unum í stutta heimsókn til íslands
og spjallaði þá við blaðamann.
„Eg var byijaður í námi í London
þegar foreldrar mínir fluttust til
Afganistan í nóvember 1985. Því
hef ég aldrei búið þar í lengri tíma,
en á þeim rúmu tveimur árum sem
þau höfðu aðsetur í Kabúl var ég
hjá þeim á sumrin og um jól,“ seg-
ir Ragnar. „Það var merkileg
reynsla að koma til Afganistan í
fyrsta sinn. Ég hafði aldrei áður
komið til lands þar sem stríðsástand
var ríkjandi og var forvitinn að
kynnast því af eigin raun. Það sem
ég tók fyrst eftir fyrir utan her-
mennina og skothvellina voru hin
mörgu þjóðarbrot í landinu og ólfk
menning þeirra."
Fljótur að venjast
sprengjuhljóðunum
„Það var aldrei barist í Kabúl
þó að aðalflugvöllurinn væri þar og
hermenn væru sífellt á vappi um
borgina," heldur Ragnar áfram.
„Samt sem áður var útgöngubann
frá klukkan tíu á kvöldin til sex á
morgnana. Einu sinni sprakk
sprengja skammt frá húsi foreldra
minna en slíkt var fátítt. Aðalátök-
in voru í um 50 km fjarlægð frá
borginni og heyrðist iðulega í eld-
flaugum og sprengjum. Síðasta
skiptið sem ég kom til Kabúl höfðu
átökin færst nær borginni og mátti
oft sjá mikinn reyk stíga upp frá
fíöllunum sem umkringja hana. í
fyrstu átti ég erfítt með að venjast
skothvellunum og hermönnum á
öllum götuhomum. Og ég verð að
viðurkenna að það setti að mér
dálítinn ótta. En svo vandist ég
þessu ótrúlega fljótt, einbeitti mér
að því að láta þetta ekki á mig fá.
Undir lokin var þetta orðinn sjálf-
sagður hlutur í huga mínum og ég
hætti að kippa mér upp við spreng-
ingar og hvin í eldflaugum. Lét sem
Ungur Afgani íbygginu á svip.
Þessir stórmyndarlegu krakkar
voru ófeimnir við að láta mynda
sig.
Aldraður teppasali á bazar í Kabúl.

ég tæki ekki eftir því enda ekki
hægt annað ef maður ætlar sér að
dvelja í landi eins og Afganistan.
Stundum hittust útlendingamir sem
störfuðu í Kabúl í garðveislum. Þá
stóð maður kannski í hrókasamræð-
um við fólk á meðan þyrlur sveim-
uðu yfír okkur og hækkaði bara
raustina þegar sprengingamar urðu
of háværar!"
Sovétmenn hafa sem kunnugt er
lýst því yfir að í febrúar á næsta
ári eða jafnvel fyrr verði allur her-
afli þeirra á brott úr Afganistan,
en þegar hafa um 50 þúsund her-
menn yfirgefið landið. Ragnar segir
opinberar tölur hermanna í landinu
hafa hljóðað upp á 120 þúsund en
þeir hafi vafalaust verið fleiri í raun.
„Það kom mér nokkuð á óvart þeg-
ar Sovétstjóm tilkynnti að kalla
ætti hersveitir landsins til baka.
Að vísu hafði mikið verið talað um
það en ég hélt að það myndi drag-
ast eitthvað. Að mínu mati hefðu
Rússar getað dvalið lengur í landinu
en þtjár aðalástæður em fyrir því
að þeir ákvaðu að hörfa. Fyrst ber
að nefna umbótastefnu Gorb-
atsjovs, perestrojka. Þá var vaxandi
óánægja meðal almennings í Sov-
étríkjunum vegna vera Sovétmanna
í Afganistan. Þá hafa Sovétmenn
eytt geysimiklu fjármagni í þetta
stríð og Gorbatsjov þótti mál til
komið að nota fjármuni í annað s.s.
endurbætur á efnahagslífi og um-
bætur á sovéska stjómkerfinu."
Samheldin þjóð
á ófriðartímum
„Fyrst eftir innrásina í Afganist-
an bjuggu frelsissveitimar yfír fá-
brotnum vopnum. Eftir því sem á
leið komust þær yfir fullkomnari
vopn og undir lokin vora þær komn-
ir með Stinger-eldflaugar. Mestur
fjárstyrkurinn kom frá Banda-
ríkjunum og Kína en einnig Saudi-
Arabíu og auðvitað Pakistan. Án
aðstoðar þessara ríkja hefðu þeir
fengið litlu áorkað í stríðinu við
hersveitir Sovétmanna og afganska
stjómarherinn. Eflaust hafa sífellt
fullkomnari vopn frelsissveitanna
átt sinn þátt í því að Sovétmenn
ákvaðu að kalla heim hersveitir