Morgunblaðið - 14.01.1989, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. JANÚAR 1989
Útgefandi mWbifrtb Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, BjörnJóhannsson, ÁrniJörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, ÁgústlngiJónsson.
Auglýsingastjóri BaldvinJónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. [ lausasölu 70 kr. eintakiö.
Steftiumörkun til
lengri tíma
jóðin er að byrja að fá
ofnæmi fyrir stjórnmála-
mönnum. Of mikið af frétta-
flutningi fjölmiðla snýst um
stjómmál og stjómmálamenn.
Þeir em nánast daglega í sjón-
varpi, útvarpi og dagblöðum
með hvers kyns yfírlýsingar en
virðast ekki ná tökum á þeim
störfum, sem þeir hafa tekið
að sér. íslenzkt þjóðlíf snýst
ekki bara um stjómmál og
þátttakendur í þjóðmálabar-
áttunni. Það er orðið tímabært
að beina kastljósinu að öðmm
þáttum samfélagsins.
Sömu mál em hér til um-
ræðu vikum saman án þess að
nokkur niðurstaða fáist. Sem
dæmi má nefna, að það er
búið að ræða það fram og aft-
ur á Alþingi og í fjölmiðlum,
hvort skuldabréf Atvinnu-
tryggingasjóðs njóti ríkis-
ábyrgðar eða ekki. Af ein-
hverjum ástæðum fæst ekki
fullnægjandi niðurstaða í þetta
deiluefni. Fjölmörg dægurmál
af svipuðu tagi em til umræðu
vikum og jafnvel mánuðum
saman án þess að nokkur taki
af skarið.
Þjóðin verður að brjótast út
úr þessum eilífu umræðum um
dægurmál. Við stöndum nú
frammi fyrir vemlegum sam-
drætti í atvinnulífínu. Á slíkum
tímum er ástæða til þess að
skoða atvinnuþróunina í
landinu í stærra samhengi.
Sjávarútvegurinn er gmndvöll-
urinn, sem allt byggist á. Að
sjálfsögðu hafa orðið miklar
framfarir í útgerð og fisk-
vinnslu á liðnum ámm og ára-
tugum. Samt er það svo, að
öðmm þræði hefur ríkt stöðnun
í þessari atvinnugrein á yfír-
standandi áratug. Þá er átt við
það, að bolfískaflinn hefur ekki
aukizt að nokkm ráði og nú
stefnir fremur í að hann
minnki.
Þetta er gmndvallarstað-
reynd í okkar atvinnulífi. Hún
minnir okkur á, að þrátt fyrir
allt er einhæfni atvinnulífsins
enn of mikil. Meðan stöðnun
ríkir í þessum gmndvallarþætti
atvinnulífs okkar, ríkir einnig
stöðnun í lífskjömm þjóðarinn-
ar, ef við fínnum ekki nýja
vaxtarbrodda. Fyrir tveimur
áratugum gerðu menn sér von-
ir um, að orkufrekur iðnaður
yrði sá vaxtarbroddur. Þær
vonir hafa ekki orðið að vem-
leika nema að nokkm leyti.
Langtímastefnumörkun í at-
vinnulífí og málefnum þjóðar-
innar yfírleitt er nánast ekki
til. Þessi litla þjóð verður hins
vegar eins og stefnulaust rek-
ald, ef hún gerir sér ekki grein
fyrir því hvert hún vill stefna
og að hvaða markmiðum hún
vill vinna — í stómm dráttum
a.m.k. Stjómmálamennimir
hafa ekki sinnt þessari
langtímastefnumörkun vegna
þess m.a., að þeir em upptekn-
ir við dægurmálabaráttu
stjómmálanna, sem er orðin
svo innantóm, að fólk er að fá
ofnæmi fyrir henni.
Langtímastefnumörkun í
málefnum lands og þjóðar er
ekki verkefni stjómmálamann-
anna einna. Atvinnufyrirtækin
sjálf og samtök þeirra eiga hér
hlut að máli og verkalýðssam-
tökin raunar einnig. En stjóm-
málamennimir verða að setja
þessu verkefni ákveðinn
ramma. Það hafa þeir ekki hirt
um að gera.
Við Islendingar emm eina
þjóðin innan OECD, sem stend-
ur nú frammi fyrir verulegum
samdrætti í efnahags- og at-
vinnulífí. Það er alvarlegt um-
hugsunarefni fyrir okkur
vegna þess, að það hefur
hvorki orðið stórkostlegur afla-
brestur né verðhmn á mörkuð-
um okkar. Samt stöndum við
einir þjóða frammi fyrir sam-
drætti. Hvers vegna? Ein
ástæðan er sú, að við emm
skuldum vafín þjóð. Önnur er
sú, að við höfum ekkert hugsað
um framtíðina ámm saman.
Við höfum hamast við að njóta
afraksturs góðæris, meðan það
hefur staðið yfír en horfiim
ekki fram á veg.
Þeir sem hafa boðið sig fram
til þess að stjóma málefnum
lands og þjóðar verða að snúa
sér að því verkefni og láta af
því innantóma skvaldri, sem
einkennir daglegar umræður
um stjómmál hér. Á undan-
fömum áratugum hefur upp-
lýsingasöfnun um þjóðarhag
eflzt mjög. Allar þær upplýs-
ingar eiga að vera til, sem
þarf til þess að leggja gmnn
að stefnumörkun þjóðarinnar
tiMengri tíma. Ný kynslóð vel
menntaðs ungs fólks er komin
til skjalanna, sem vill láta til
sín taka en stendur agndofa
frammi fyrír þeim þjóðmála-
umræðum, sem hér fara fram.
Við verðum að nýta starfs-
krafta þessa unga fólks til þess
að fínna nýja vaxtarbrodda í
atvinnulífí okkar, sem þarf að
þróa á næstu ámm og áratug-
um.
Af valdliroka
eftir Þorstein
Pálsson
Það er ekki óalgengt að menn
taki þannig til orða bæði í ræðu
og riti að við búum í lýðræðisþjóð-
félagi. Yfirleitt er ekki ástæða til
þess að skýra eða rökræða merk-
ingu almennt viðurkenndra hug-
taka eins og lýðræðis. En nú er svo
komið að nokkurra mánaða seta
Alþýðubandalagsins í ríkisstjóm
hefur gefið ærin tilefni til þess að
menn fjalli um merkingu þessa
hugtaks.
Það er meginatriði lýðræðislegr-
ar stjómskipunar að þjóðþingið er
kosið í almennum kosningum. Svo
getur það verið nokkuð mismunandi
frá einu ríki til annars hvort ríkis-
stjómir em skipaðar £if þjóðkjöm-
um forseta eða þingbundnar eins
og í okkar tilviki. Þingbundin stjóm
er háð vilja meirihluta þjóðþings.
En lýðræðið felur í sér annað og
meira en kjör þingmanna og val
manna til setu í ríkisstjóm. Með
stjómarskrá og almennri löggjöf er
valdinu í þjóðfélaginu dreift. Með
öðrum orðum, einstaklingar, félög
þeirra, fyrirtæki og stofnanir, hafa
sjálfræði samkvæmt ákveðnum
leikreglum. Ríkisstjómir eru ekki
kjömar eða valdar til þess að hafa
alræðisvald á milli kosninga. í lýð-
ræðinu felst skipulagsbundin vald-
dreifing.
Sósíalistar í Alþýðubandalaginu
viðurkenna lýðræðislegar kosning-
ar. Á síðustu árum hefur a.m.k.
ekki neitt annað komið fram af
þeirra hálfu. Á hinn bóginn gætir
þess mjög þegar þeir eiga aðild að
ríkisstjóm að þeir viðurkenna ekki
hina skipulagsbundnu valddreifíngu
lýðræðisins. Þeir líta gjaman svo á
að ríkisstjómir sem þeir sitja í eigi
að hafa alræðisvald til þess að segja
einstaklingum, félögum, fyrirtækj-
um og stofnunum, að sitja og
standa eins og valdhöfum þóknast.
Árásir fj ármálaráðherra
Þessi valdhroki kemur fram í
ýmsum myndum. Nýti menn sér
lýðræðislegan rétt sinn til þess að
segja álit sitt eða taka ákvarðanir
á eigin vegum eða í nafni félaga
sinna, fyrirtækja eða stofnana, fá
þeir sendan tóninn frá ráðherrum
Alþýðubandalagsins, ef það sem
sagt er og ákveðið fellur ekki sam-
an við vilja valdhafanna. Gefin er
út stóryrt yfirlýsing um að slíkum
aðilum verði mætt af hörku og lát-
ið að því liggja að þeir sem ekki
beygja sig fyrir vilja valdhafanna
kunni að hafa verra af.
Þetta viðhorf kemur skýrt fram
í árásum fjármálaráðherra á einn
af bankastjórum Landsbankans.
Ríkisbankamir eru ágætt dæmi um
stofnanir sem njóta verulegs sjálf-
stæðis. Þeir starfa samkvæmt
ákveðnum lögum. Bankastjórunum
er rétt og skylt að haga öllum störf-
um sínum og ákvörðunum í sam-
ræmi við þau lög sem Alþingi ís-
lendinga hefur sett. Þeir mega til
að mynda ekki gegna störfum í
þágu viðskiptafyrirtækja á sama
tíma og þeir eru bankastjórar.
Er lögin kveða mjög skýrt á um
það að bankastjórar lúta ekki boð-
valdi ráðherra eða ríkisstjóma. Ráð-
herrar fara þannig út fyrir valdsvið
sitt þegar þeir fyrirskipa bönkum
að gera eitthvað sem bankamir eiga
að taka sjálfir ákvarðanir um lögum
samkvæmt.
Bankastjóri Landsbankans
greindi fyrir skömmu frá því að
vextir myndu væntanlega hækka á
nýjan leik vegna vaxandi verðbólgu.
Viðbrögð fjármálaráðherrans eru
ekki þau að veija efnahagsstefnuna
sem leitt hefur til þessarar niður-
stöðu. Nei, þvert á móti notar hann
þetta tilvik til persónulegra árása
á þann bankastjóra sem í hlut á
og lætur að því liggja að það sé
ekki hlutverk bankastjórans að tala
opinberlega um vexti og því síður
að taka ákvarðanir þar um.
Ráðherrann skeytir í engu um
það hvemig lög mæla fyrir um vald-
dreifíngu í þjóðfélaginu. Vilji hans
og skoðanir mega einar komast að
og aðrir skulu úthrópaðir í ríkisút-
varpinu. Ráðherrann er ekki ein-
ungis að vega að lögboðinni vald-
dreifíngu. Hann vill heldur ekki við-
urkenna rétt þeirra sem slíkt vald
hafa til þess að tjá skoðanir sínar.
Takmarkaður skilningur
á lýðræði
Þó að ýmsir kunni að líta á atvik
sem þetta eins og hvert annað
skylmingaratriði á vettvangi stjóm-
málanna er það eigi að síður miklu
alvarlegra. Þetta sýnir að formaður
Alþýðubandalagsins hefur í raun
og vem mjög takmarkaðan skilning
á grandvallarþáttum lýðræðisins
eins og valddreifíngu og tjáningar-
frelsi. Engu er líkara en lýðræðið
í hans huga sé bundið við kosning-
ar á 4 ára fresti en þar á milli gildi
alræði ráðherranna. Og það er þetta
hugarfar sem Alþýðuflokkurinn er
að samlagast og framsóknarmenn
láta nú viðgangast.
Það er svo annað mál að flestir
hljóta að deila áhyggjum með fjár-
málaráðherranum vegna þess að
vextir hækka nú á ný. Það er
ástæða til þess, bæði fyrir hann og
aðra, að leita svara við þeirri spum-
ingu hvers vegna svo er komið. í
tíð fyrrverandi ríkisstjómar lækk-
uðu nafnvextir úr 40% niður í 25%.
Hún beitti sér einnig fyrir tíma-
bundinni verðstöðvun sem núver-
andi ríkissijóm ákvað að fram-
lengja. Með því móti var verðbólgan
því sem næst komin niður í núll
síðustu vikur ársins 1988.
Verðstöðvun getur aldrei orðið
nein allsheijar lausn en stundum
er hún nauðsynleg til tímabundinn-
ar aðlögunar þegar að kreppir. All-
ar ríkisstjómir hafa á hinn bóginn
gætt þess að taka engar þær
ákvarðanir sem leitt geta til verð-
lagshækkana á meðan verðstöðvun
er í gildi. Þessa meginreglu hefur
núverandi ríkisstjóm ekki aðeins
brotið heldur þverbrotið.
Verðbólgan verk ríkis-
stjórnarinnar
Stjómvöld hafa margsinnis við-
urkennt að atvinnurekendur hafa
tekið á sig aukinn kostnað, m.a.
með því að velta ekki út í verðlagið
áhrifum gengisbreytingarinnar
síðastliðið haust. Það verður því
Ásmundur Stefánsson
forseti ASÍ.

Ygrtnhirkkun
Verður mstt með hörku
W h/vLba vexíi 19 janúorendaverðbólgaáuppUUf.
l fors'Jurtilvaxtnhaikkana.ISmMxrbanktHnluJurpegur ^

tn J <1 auðw Htw r®' 7®'fr
—£ i
tk. .UIW -E7
_____ifi
Mjög óþægilegt hvað þetta dregst
- segir Þórleiíur Jónsson framkvæmda-
stjóri Landssambands iðnaðarmanna
„VIÐ REIKNUM með að þetta fari að skýrast um miðja næstu viku.
Það er orðið nyög óþægilegt hvað þetta dregst," sagði Þórleifur Jóns-
son framkvæmdastjóri Landssambands iðnaðarmanna. í gær var hald-
inn fundur með fulltrúum LI, ríkisskattstjóra og Qármálaráðuneytisins
um reglur fyrir innheimtu vörugjalds. Iðnfyrirtæki hafa ekki talið sér
fært að verðleggja vörur sinar, þar sem reglur séu ekki nægilega skýr-
ar um á hvaða vörur gjaldið er lagt og hvemig reikna á heildsölu-
verð, sem gjaldið fellur á. Engin niðurstaða varð af fundinum, en
unnið er að lausn málsins, segir Þórleifur.
„Við fóram yfir þessi mál, þau sem
við sjáum að þarf að skilgreina betur
varðandi framkvæmd álagningar
vöragjaldsins," sagði Þórleifur. Hann
sagði að hugmyndir hafi verið kjmnt-
ar á báða bóga og fram yfir helgina
verða þær metnar og síðan unnið að
lausn með hraði að því loknu.
„Það er afskaplega erfitt að ganga
frá reglum um þetta, sem era sann-
gjamar og við eram alls ekkert hissa
á að menn séu í erfíðleikum með að
framkvæma þessar reglur, við voram
allan desembermánuð að reyna að
koma Alþingi í skilning um erfiðleik-
ana við þetta, en það tókst ekki.“
Þórleifur gagnrýndi að ijármála-
ráðuneytið skuli ekki hafa haft sam-
ráð við Landssamband iðnaðar-
manna áður en þessar reglur vora
settar, eins og oft áður hafi verið
gert þegar reglum er breytt eða nýj-
ar settar. „Þetta er miklu víðtækara
vöragjald en nokkra sinni áður. Tekj-
ur ríkisins af vöragjaldi á árinu 1987
skiptust þannig að 15-20% af þeim
komu frá innlendum vamingi og
80-85% af erlendum vamingi. Nú
koma um 50% af innlendum vöram
og um 50% af erlendum.
ekki sagt að kaupmenn og aðrir
atvinnurekendur séu nú að kynda
undir verðbólgubálið. Kjarasamn-
ingar launafólks hafa verið bundn-
ir. Óraunhæfar launahækkanir í
kjölfar kjarasamninga era þess
vegna ekki orsök aukinnar verð-
bólgu að þessu sinni.
Eina ástæðan fyrir því að verð-
bólgan er nú komin yfír 20% era
skattahækkanir ríkisstjómarinnar
sjálfrar og aðrar ráðstafanir henn-
ar. Þar hefur Ólafur Grímsson haft
verkstjóm með hendi. Það er ekki
einasta að tekju- og eignarskattar
á alþýðu manna hafi verið stór-
hækkaðir heldur hafa skattar í bein-
um tengslum við verðlag einnig
verið hækkaðir svo sem vöragjöld,
bensíngjald, innflutningsgjöld á
bílum og þannig mætti lengi telja.
Þessar ákvarðanir hafa þegar leitt
til þess að verðbólgan verður á
milli 20 og 30% næstu þijá mán-
uði. Og trúi því hver sem vill að
hún fari svo lækkandi að óbreyttri
stjómarstefnu.
Það era þessar ákvarðanir ríkis-
sljómarinnar sjálfrar undir forystu
Ólafs Grímssonar sem nú hafa leitt
til þess að vextir fara að öllum
iíkindum hækkandi á nýjan leik.
Vaxtahækkunin er þannig afleiðing
rangrar stjómarstefnu. Sé við ein-
hvem að sakast um hærri vexti er
það við fíármálaráðherran sjálfan.
Eigj að lesa einhveijum pistilinn í
Ríkisútvarpinu vegna vaxtahækk-
ana á Ólafur Grímsson að sitja
undir þeim lestri en ekki flytja hann.
Alvarlegar blekkingar
Ólafs Grímssonar
Þegar Ólafur Grímsson kynnti
skattatillögur sínar fullyrti hann í
fíölmiðlum og síðar á Alþingi að
þær fælu í sér hækkun á persónu-
afslætti, hærri skattleysismörk og
lægri skatta fyrir lágtekjufóik og
einstæða foreldra. En skattahækk-
unin átti að koma niður á hátekju-
mönnum og stóreignafólki. Reyndin
varð allt önnur sem alkunna er.
Engin dæmi era um það frá fyrri
tíma að fjármálaráðherra hafi með
vísvitandi hætti borið slíkar blekk-
ingar á borð fyrir þjóðina og Al-
þingi íslendinga.
Þessi blekkingariðja er býsna al-
varleg fyrir margra hluta sakir en
hún er óneitanlega alvarlegt áfall
fyrir ríkisstjóm íslands. Þegar virð-
ing ríkisstjómarinnar er í húfí verða
menn að geta litið framhjá flokks-
pólitískum ágreiningi. En þvi miður
hefur ólafur Grímsson sett blett á
ríkisstjóm íslands með því að fara
með ósannindi á Alþingi um áhrif
nýrra skattalaga.
Fjármálaráðherrann ætlaði að
hafa persónuafsláttinn lægri í nýju
skattalögunum en í áður gildandi
lögum en var neyddur til þess að
ákveða hann jafn háan og áður.
Skattfrelsismörkin lækkuðu hins
vegar en hækkuðu ekki. Lægst
launaða fólkið fékk veralega
skattahækkun í staðinn fyrir
skattalækkun eins og fjármálaráð-
herrann hafði gefíð til kynna. Það
á einnig við um einstæða foreldra.
Ýmsir urðu til þess að sýna fram
á þennan blekkingarleik Ólafs
Grímssonar. Þar á meðal var Al-
þýðusamband íslands. Það hefur
svo leitt til óvenjulegra árása ríkis-
valdsins á_ forystu Alþýðusam-
bandsins. í varnarræðum sínum
fyrir blekkingariðjuna hefur Ólafur
Grímsson haldið því fram að rangt
sé að bera skattabreytinguna nú
saman við það sem hann hefur
kallað loforð ríkisstjómar Þorsteins
Pálssonar.
En hvert var þetta loforð sem
Ólafur Grímsson talar um? Það
vora einfaldlega gildandi lög í
landinu um tekjuskatt og eignar-
skatt. Þau kallar formaður Al-
þýðubandalagsins loforð sem mark-
laust sé til samanburðar. Önnur
eins ósvinna hefur ekki verið borin
(ei HAUMAl M aUUAQHAOUAJ glQAJgMXJOHQM _________________________________ 8 _8
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. JANÚAR 1989 21
Þorsteinn Pálsson
„Það er ekki einasta að
tekju- og eignarskattar
á alþýðu manna hafí
verið stórhækkaðir
heldur hafa skattar í
beinum tengslum við
verðlag einnig verið
hækkaðir svo sem vöru-
gjöld, bensíngjald, inn-
flutningsgjöld á bílum
og þannig mætti lengi
telja. Þessar ákvarðan-
ir hafa þegar leitt til
þess að verðbólgan
verður á milli 20 og 30%
næstu þrjá mánuði.“
á borð í langan tíma og sannarlega
ámælisvert að maður sem situr í
embætti fjármálaráðherra skuli tala
með þessum hætti. Það er naumast
til þess fallið að auka virðingu og
trú fólks á stjómmálamönnum og
stjómvöldum í landinu.
Þvert á óskir
samtaka launþega
Tekjuskattslögin sem giltu á
síðasta ári fólu meðal annars í sér
að persónuafsláttur og bamabætur
hækkuðu í samræmi við hækkun
lánskjaravísitölu. Þessu var svo fyr-
ir komið vegna eindreginna óska
samtaka launþega. Samkvæmt nýj-
um lögum Ólafs Grímssonar er
hækkun persónuafsláttar og bama-
bóta á hinn bóginn háð geðþótta
fjármálaráðherra á hveijum tíma.
Ólafur Grímsson hefur þannig vikið
til hliðar einu mikilvægasta grand-
vallaratriði staðgreiðslulaganna
sem samtök launafólks lögðu hvað
mesta áherslu á þegar lögin vora
upphaflega samþykkt á Alþingi.
Af þessum dæmalausa ffarn-
gangi Ólafs Grímssonar í skatta-
málunum má margan lærdóm
draga. Hann sýnir auðvitað mikla
pólitíska ófyrirleitni, en er líka til
vitnis um að Alþýðubandalagið lítur
svo á að Alþýðusambandið eigi að
vera auðsveipur þjónn eða hafa
verra af ella. Það er í samræmi við
annað. Þeir sem ekki gerast jábræð-
ur fjármálaráðherrans Ólafs
Grímssonar þurfa að sæta persónu-
legum svívirðingum, aðdróttunum
og jafnvel hótunum og gildir þá
einu hvort í hlut eiga bankastjórar
Landsbankans eða forystumenn
Alþýðusambandsins.
Stefánssjóður án
ríkisábyrgðar
Annað skýrt dæmi um skilnings-
leysi Ólafs Grímssonar á takmörk-
um þess valds sem ráðherra hefur
er umfjöllun hans um ábyrgðir á
svokölluðum Stefánssjóði. Pappírar
þessa sjóðs hafa ekki verið gjald-
gengir fram til þessa og fyrir hefur
legið að við þeim yrði ekki tekið í
viðskiptalífinu nema með miklum
afföllum.
Stefánssjóðurinn hefur þannig
orðið eitt mesta klúður þessarar
ríkisstjómar.
Þegar málið var upphaflega lagt
fyrir Alþingi var skýrt tekið fram
af hálfu ráðherra að engin ríkis-
ábyrgð væri á sjóðnum. Um þær
mundir hrósaði fjármálaráðherrann
sér sérstaklega af því að með komu
hans í fjármálaráðuneytið væri tími
ríkisábyrgða liðinn. Forsætisráð-
herrann viðurkenndi svo í ræðu á
Alþingi 18. október á síðastliðnu
ári að vissulega væri ekki hægt að
neita þeirri staðreynd að erfíðleik-
um kynni að valda að ekki hvíldi
ríkisábyrgð að baki allri starfsemi
sjóðsins. Það var með öðram orðum
ákvörðun ríkisstjómarinnar að hafa
ekki ríkisábyrgð og hún gerði sér
grein fyrir því að það kynni að valda
erfíðleikum.
I þessu sambandi er vert að hafa
í huga að ríkisábyrgðir er ekki unnt
að veita nema með lögum. Ríkis-
stjóm sem vill veita ríkisábyrgð í
einhveiju tilviki verður að leita sam-
þykkis Alþingis með því að koma
fram lagaheimildum til þess. Ríkis-
stjómin gerði Alþingi hins vegar
grein fyrir því að því er varðar Stef-
ánssjóð að engra slíkra heimilda
yrði leitað og sjóðurinn ætti ekki
að vera með ríkisábyrgð.
Marklausar yfirlýs-
ingar ráðherra
Síðan þegar á daginn kemur að
sjóðurinn er hreint klúður byija
ráðherramir að lýsa því yfir úti í
þjóðfélaginu að sjóðurinn hafi ríkis-
ábyrgð og fyrir fáeinum dögum
flutti Ríkisútvarpið fréttir af því að
fjármálaráðherrann hefði ásamt
tveimur öðram ráðherram lýst því
yfir á fundi hjá Verkamannasam-
bandi íslands að Stefánssjóður væri
með fullri ríkisábyrgð.
Staðreynd málsins er hins vegar
sú að ráðherrar geta ekki gefið slíka
yfirlýsingu nema Alþingi hafi áður
samþykkt lög er veita þeim heimild
til þess. Hér er því á ferðinni enn
ein tilraunin af hálfu fjármálaráð-
herra til þess að taka sér vald, sem
hann hefiir ekki samkvæmt réttum
stjómskipunarlögum.
Forystumenn lífeyrissjóðanna
hafa vakið á því athygli að þeim
sé óheimilt að taka við pappíram
sem ekki séu fullkomlega öraggir
vegna þess að stjómendur lífeyris-
sjóðanna eiga vitaskuld að gæta
hagsmuna launafólksins sem á
lífeyrisréttindi sín undir því að sjóð-
imir verði ekki fyrir áföllum. En
formaður Alþýðubandalagsins þyk-
ist geta gefið út án lagaheimildar
yfírlýsingar um ríkisábyrgð í þeim
tilgangi að fá lífeyrissjóðina, sjóði
launafólksins, til þess að taka
áhættu sem hann sjálfur hefur ekki
viljað leggja á ríkissjóð. Allt er þetta
á sömu bókina lært.
HljómgTunnur fyrir sam-
starfi borgaralegra afla
Ég gerði það að nokkru umtals-
efni í síðustu laugardagsgrein að
þessi undirtök Alþýðubandalagsins
í núverandi ríkisstjóm, sem þannig
era notuð, hlytu að kalla á sam-
starf borgaralega hugsandi fólks,
sem ekki er einungis að fínna í
Sjálfstæðisflokknum og Borgara-
flokknum, heldur einnig í Alþýðu-
flokknum og Framsóknarflokknum.
Tilefnið var sú flugeldasýning sem
formaður Alþýðuflokksins efnir nú
til víðs vegar um landið með Ólafi
Grímssyni vegna áforma þeirra
tveggja um samrana Alþýðuflokks
og Alþýðubandalags.
Ég hef orðið þess var að þessi
áskoran um borgaralegt samstarf
manna úr ýmsum flokkum á vera-
legan hljómgrann úti á meðal fólks-
ins. Samstarf borgaraaflanna þarf
ekki einungis að fela í sér samvinnu
foiystumanna einstakra stjórn-
málafiokka. Það felur einnig í sér
samstarf og samvinnu borgaralega
hugsandi fólks í landinu á ýmsum
sviðum, fólks sem vill frjálst og
heilbrigt atvinnulíf. Slíkt samstarf
borgaranna getur falist í vamarbar-
áttu fyrir sparifjáreigendur. Það
getur verið fólgið í samtökum gegn
ofsköttun. Það getur verið fólgið í
samtökum atvinnuveganna í bar-
áttu fyrir almennum heilbrigðum
rekstrarskilyrðum og gegn ofstjóm
og ríkisforsjá gegnum útþanið
sjóðakerfi.
Ég tók hins vegar eftir því að
þessar hugleiðingar fóra fyrir
bijóstið á ritstjóra Tímans, sem
sagði í forystugrein af þessu tiiefni
að það væri tímaskekkja að ákalla
borgaraleg öfl sem einhveija breið-
fylkingu gegn vinstri villu og sósíal-
isma. Þetta minnti mig á að fyrir
aðeins fímm áram skrifaði ritstjóri
Tímans athyglisverða grein í tíma-
ritið Frelsið.
Gleymska Tímans
Þar segir ritstjórinn að sú veikl-
aða afstaða sem hér ríki varðandi
viðskiptin við kommúnista og fylgi-
fiska þeirra komi fram í mörgum
myndum og þó einkum ótta sem
fari frjálsum mönnum ákaflega illa.
Og ritstjórinn bætir því yið að þann-
ig kúgi lítill hluti atkvæðamagnsins
mikinn meirihluta.
Og enn segir ritstjóri Tímans í
þessari grein í Frelsinu að eftir
ríkisstjóm Geirs Hallgrímssonar,
sem fór frá völdum 1978, hafí fram-
sókn komið fram með kommúnista-
þvæluna á herðunum og þá hafi
verið skammt í algjöran pólitískan
ófamað eins og hann orðar það.
Og á öðram stað í sömu grein átel-
ur ritstjórinn að borgaraleg öfl
keppist við að sættast við þetta lið.
Hér er vitnað í aðeins fímm ára
gamalt uppgjör borgaralegs rit-
stjóra Tímans vegna samstarfs við
alþýðubandalagsmenn. Og þó að
Tíminn hafi ýmsu gleymt á þeim
fimm áram sem liðin era frá þessu
uppgjöri fer ekki á milli mála að
tvær grímur era að renna á marga
borgaralega hugsandi lqósendur
Framsóknarflokksins. Þeir sjá sög-
una endurtaka sig og vita hvaða
afleiðingar það hefur fyrir íslenskt
atvinnulíf og heilbrigða lýðræðis-
lega stjómarhætti í landinu þar sem
skoðanafrelsi, málfrelsi og stjóm-
skipulega bundin valddreifing er í
heiðri höfð.
Höfundur er formaður SjAlfstæð-
isflokksins.
Rfldð skuldar Reykjavík
eftirEyjóif
Konráð Jónsson
Þingmenn Reykvíkinga era
stundum gagniýndir fyrir það að
gæta ekki hagsmuna kjördæmis
síns eins vel og aðrir þingmenn
gera. Ég hef líka orðið þess var,
að við séum ijær daglegu lífí kjós-
endanna en góðu hófi gegnir.
Kannske eiga þessar ásakanir rétt
á sér, a.m.k. verður að játa að ríkið
hefur lengi svikist um að greiða
stórar fúlgur, sem lögboðnar era,
til Reykjavíkur og komist upp með
það. Á það við um fjárveitingar til
heilbrigðismála og skóla, en síðast
en ekki síst til þjóðvega í þéttbýli,
en þar munu nú vangreiddar um
sex hundrað milljónir króna.
Hinn gífurlegi bifreiðainnflutn-
ingur á skömmum tíma hefur þyngt
mjög umferðina í höfuðborginni og
nágrenni. Fé til þeirra þjóðbrauta
í þéttbýli, sem ríkið á að kosta,
hefði því hvergi síður átt að van-
rækja að inna af hendi en einmitt
hér. Borgin leggur mikið fé til
gatnamála og sér þess víða merki.
Margar era þó enn slysagildramar
sem von er til. Eina vil ég nefna
sem ég sé oft að morgunlagi, en
það er Artúnsbrekkan. Nú í skamm-
degi og hálku blöskrar mér oft öku-
lagið. Líklega verður erfítt að
breyta því þegar allir era að verða
of seinir til vinnu. Þó mætti með
tiltölulega litlum kostnaði koma
fyrir mikilvægri slysavöm. Ak-
brautimar upp og niður brekkuna
verður að skilja að með öflugri vöm,
sem auðvitað kostar fé, ásamt
nokkurri breikkun vegarins.
Það er vel að borgarstjóm
Reykjavíkur hefur ákveðið að
hækka ekki álögur á borgarana
þegar ríkið dengir yfir þá sköttum,
beinum og óbeinum. Þeirri hug-
mynd hefur áður verið hreyft að
höfuðborgin kostaði hluta fram-
kvæmda sinna með fé sem tekið
væri að láni hjá fólkinu í bænum í
stað þess að svipta það eignarráðum
að fjármunum. Víða um lönd afla
borgir sér veralegs hluta fram-
kvæmdafjár með skuldabréfaút-
gáfu, t.d. í Bandaríkjunum.
Reylqavík er meðal ríkustu borga
heims, ekki síst vegna framsýni við
öflun ódýrrar orku. Sjálfsagt sýnist
mér að borgin gefi bæjarbúum og
öðram kost á að kaupa skuldabréf
til framkvæmda. Höfuðborgin er
tryggasti skuldari sem hugsast get-
ur vegna gífurlegra skuldlausra
eigna. Hún getur því með því að
nota þessa leið haldið uppi fullum
framkvæmdahraða þrátt fyrir van-
efndir ríkisins, og það er auðvitað
Eyjólfúr Konráð Jónsson
mikilvægt á tímum heimatilbúinnar
kreppu og atvinnuleysis.
Hvað sem viðkemur ódugnaði
okkar þingmannanna 'óg skattpín-
inu ríkisvaldsins getur Reykjavík
haldið fullri reisn. Framfarahugur
og bjartsýni má ekki dvína heldur
á að halda fast við þá mörkuðu
stefnu, að hækka ekki skatta á erf-
iðleikatímum, en samhliða á að
halda framkvæmdahraða og helst
að auka hann á tímum atvinnuleys-
is. Þeir sem aflögufærir era um fé
„Reykjavík er meðal
ríkustu borg-a heims,
ekki síst vegna fram-
sýni við öflun ódýrrar
orku. Sjálfsagt sýnist
mér að borgin gefí bæj-
arbúum og öðrum kost
á að kaupa skuldabréf
til framkvæmda. Höf-
uðborgin er tryggasti
skuldari sem hugsast
getur vegna gífurlegra
skuldlausra eigna.“
mundu með glöðu geði beina því
til borgarinnar sinnar og raunar er
höfuðborgin sameign íslendinga
allra.
Því má svo við bæta að skulda-
bréfin mættu gjaman vera í hand-
hægu formi þannig að þau gengju
manna á milli og væra því aukið
„peningamagn í umferð".
Höfundur er einn afalþingis-
mönnum Sjálfstæðisflokks f
Reykjavík.