Morgunblaðið - 21.01.1989, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. JANÚAR'1989
17
Samband íslenskra viðskiptabaiika:
Hægt að minnka vaxtamun
— ef þjónusta er verðlögð í samræmi við kostnað
Morgunblaðinu hefur borist
eftirfarandi fréttatilkynning
frá Sambandi íslenskra við-
skiptabanka.
Samband íslenskra viðskipta-
banka telur nauðsynlegt að koma
á framfæri nokkrum athugasemd-
um vegna þess neikvæða áróðurs,
sem rekinn er gegn íslenskum pen-
ingastofnunumum þessar mundir.
Reynt er að gera rekstur þessara
stofnana sem tortryggilegastan í
augum almennings. Þótt sagan
geymi orð og gjörðir slíkra áróðurs-
manna er engu að síður nauðsyn-
legt að minna stjómvöld og almenn-
ing á nokkur atriði er snerta þróun
þessara mála á undanfömum miss-
emm. Tímabil óðaverðbólgu, mið-
stýrðra vaxtaákvarðana og nei-
kvæðra raunvaxta á sparifé á
síðasta áratug, ætti að vera öllum
landsmmönnum í fersku minni,
a.m.k. þeim er urðu fyrir þeirri bi-
tru reynslu að sjá sparifé sitt brenna
upp á verðbólgubáli.
Verðtiyggingarsamanburður á
svokölluðum sérkjarareikningum,
sem bankar bjóða í dag, tryggir sem
betur fer jákvæða raunvexti. Nú
mun um helmingur af sparifé vera
bundið á slíkum reikningum. Jafn-
framt verður að tryggja ávöxtun
almennra innstæðna. Þessi viðleitni
til verðtryggingar á sparifé hlýtur
að endurspeglast í þeim vöxtum
sem ákveðnir eru á útlánum á hverj-
um tíma. Þess ber þó að geta, eins
og sést á meðfylgjandi línuriti, að
bankamir hafa ekki elt toppa í vísi-
tölubreytingum, hvorki upp né nið-
ur. En það eru einmitt helstu rök
áróðursmeistara nú, að þessi munur
innláns- og útlánsvaxta sé of mikill
og að bankamir séu tregir að lækka
en fljótir til að hækka. íslenskt
bankakerfí sé það dýrasta í.heimi,
ásamt því að íslenskir bankar séu
verst reknu fýrirtæki í landinu.
Bankastarfsemi er þjónustugrein
og sem slík ein af homsteinum
hvers þjóðfélags. Tilgangur hennar
er að miðla fjármagni frá þeim sem
spara, til bæði fyrirtækja og ein-
staklinga sem standa í fjárfesting-
um og rekstri, og auk þess að veita
fjölbreytta fjármála- og greiðslu-
þjónustu í nútíma samfélagi. Það
er hins vegar staðreynd sem ekki
verður horft framhjá að í fámennu
og stijálbýlu landi, eins og ísland
er, verður öll þjónustustarfsemi
vafalaust dýrari en hjá stórþjóðum.
Þetta á við um bankastarfsemi eins
og aðra þjónustustarfsemi. Bönkum
Níu innbrot
á hálfiim
mánuði
NÍU innbrot hafa verið framið i
hús og fyrirtæki í Skipholti og
nærliggjandi götum í Reykjavík
frá 6. janúar sl. Málin eru óupp-
lýst og er ekki vitað hvort sömu
menn hafa verið á ferð í öll skipt-
in. Meðal þeirra fyrirtækja sem
brotist hefúr verið inn f eru IJós-
mynda- og hljómtækjaverslanir
og sums staðar er talsverðra
verðmæta saknað.
RLR vinnur að rannsókn mál-
anna og sagði Jón H. Snorrason
deildarstjóri það hvorki einsdæmi
né óvenjulegt að skyndilega bæri
svo mikið á innbrotum í ákveðnum
götum eða hverfum bæjarins.
Ómar Smári Ármannsson aðstoð-
aryfírlögregluþjónní forvamadeild
lögreglunnar í Reykjavík vildi benda
á að fólk gæti gert innbrotsþjófum
erfíðara um vik, til dæmis með því
að ganga úr skuga um að dyr og
gluggar væru tryggilega læstar að
næturlagi.
ber þó eins og öðrum fyrirtækjum
að sinna hlutverki sínu með sem
hagkvæmustum hætti. í þeirri hol-
skeflu árása á bankakerfíð, sem nú
dynur yfir, ber að varast að draga
of einhliða ályktanir af samanburði
við önnur lönd. í könnun sem Sam-
band íslenskra viðskiptabanka lét
gera og byggði á athugunum OECD
á vaxtamun og kostnaði í bönkum
aðildarlanda, kom í ljós að vaxta-
munur hér á landi var alls ekki frá-
brugðinn því sem hann var t.d. á
Norðurlöndum. Vert er þó að benda
á að stór hluti af þessari skýrslu
OECD frá 1980, sem síðar var end-
urútgefín 1985 með áorðnum breyt-
ingum, fer í að skýra hvers vegna
samanburður á vaxtamun og kostn-
aði sé varhugaverður milli landa og
að megintilgangur skýrslunnar sé
að sýna þróun í hveiju landi fyrri
sig. Það þjónar ákaflega vel hags-
munum þeirra er ráðast á banka-
kerfí, bæði hér á landi og erlendis,
þar sem svipuðu moldviðri hefur
verið þyrlað upp (t.d. í Noregi) að
gleyma að geta þessara fyrirvara
sérfræðinga OECD.
Eitt af þeim atriðum, sem nefnt
er í umræddri skýrslu, snertir
íslenskt bankakerfí sérstaklega, en
bent er á að umfang og verðlagning
greiðslumiðlunar s.s. gíró og tékka-
viðskipta sé mjög mismunandi milli
landa og geti þar af leiðandi haft
áhrif á samanburð á vaxtamun,
þóknunartekjum og kostnaði, þegar
mælt er sem hlutfall af niðurstöðu-
tölum efnahagsreiknings. Það er
staðrejmd að íslenskar innláns-
stofnanir stunda umfangsmeiri
greiðslumiðlun en víðast annars
staðar og að tékkanotkun á íslandi
er margföld á við það sem tíðkast
t.d. á Norðurlöndunum. Það er líka
staðreynd að þessi þjónusta er ekki
verðlögð í samræmi við það sem
hún kostar. Væri verðlagning raun-
hæf væri hægt að lækka vaxta-
mun. Hörðustu andstæðingar þess
að bankar hér á landi verðleggi
þessa umfangsmiklu þjónustu í
samræmi við kostnað hafa einmitt
__— --------------------------i
us.
BFtEöSTEKKI
iL-
verið stjómvöld sem með beinum
eða óbeinum hætti hafa lagt hart
að bönkum að hækka ekki þjónustu-
gjöld gegnum tíðina og jafnvel beitt
þrýstingi til að slíkar hækkanir
væru dregnar til baka.
í umræðum að undanfömu hefur
komið fram að útflutningsatvinnu-
vegimir þoli ekki þau innlendu
vaxtakjör sem hér hafa verið f gildi,
háir innlendir raunvextir séu að
sliga undirstöðuatvinnuvegi þjóðar-
innar. Ekki verður hér gert lítið úr
vanda þessara greina en bent á að
yfír 70% af öllum útlánum útflutn-
ingsgreina em bundin í erlendri
mynt og háð erlendri vaxtaþróun.
Mikil hækkun varð á þessum vöxt-
um á síðastliðnu ári. T.d. hækkuðu
vextir á dollar úr 7,5% í 9,5% frá
upphafí til loka nýliðins árs og vext-
ir á pundum úr 9,25% í 13% á sama
tíma. Þessum vöxtum ráða ekki
íslenskir bankar eða stjórnvöld.
Þessu til viðbótar hækkuðu þessir
gjaldmiðlar verulega í verði gagn-
vart íslenskri krónu á árinu, dollar
um 29,56% og pund um 24,58%. Á
sama tíma hækkaði lánskjaravísi-
tala um 19,1%. Þessar tölur sýna
að raunvextir erlendra lána vom
mun hærri en innlendra lána með
vöxtum og verðtryggingu á sl. ári.
í þessu sambandi má nefna að hlut-
deild erlendra lána fer sívaxandi í
efnahagsreikningum bankanna.
Fýrir umsýslu og áhættu, sem þess-
um lánum fylgir fyrir bankana, er
vaxtamunur aðeins 1,25%. Hafa
verður þennan hluta í starfsemi
bankanna í huga þegar rætt er um
of háan vaxtamun, sem og alla
vaxtaberandi liði í efnahagsreikn-
ingi.
Eins og vikið var að í upphafí
telja bankamir sér skylt að benda
á ofangreindar staðreyndir í því
moldviðri sem þyrlað hefur verið
upp um óhæfílegan kostnað bank-
anna og innlend lánskjör. Óskandi
væri að þessar athugasemdir gætu
orðið til þess að efla málefnalega
umræðu um bankarekstur. Breyt-
ingar í átt til aukins hagræðis í
íslensku bankakerfí munu eiga sér
stað. Þessar breytingar munu af
eðlilegum ástæðum þó taka þeim
mun lengri tíma sem óvissa er
meiri um starfsskilyrði til banka-
rekstrar hér á landi.