Morgunblaðið - 22.01.1989, Page 10

MORGUNBLAÐIÐ' SUNNUDAGUR' 22.' JANÚAR <1989
Nýr lífsstíll
íslendinga?
■ Flestir virðast ánægðir með staðgreiðslu skatta. ■ Margir telja sig borga meira en áður.
■ Yfírvinna dróst greinilega saman við staðgreiðsluna. ■ Stuðlaði staðgreiðslan að samdrættinum?
i
i
Sigurðar Jóhannessonar hjá Kjarar-
annsóknamefnd. Kaupmáttur dag-
vinnulauna hefði aukist, þannig að
fólk hefði kannski síður þurft á
yfirvinnu að halda og svo gæti
hugsast að fólk hafí unnið óvenju-
lega langan vinnudag á skattlausa
árinu 1987, sem varundanfari stað-
greiðslunnar.
Samdráttur í efnahagslífinu er
hins vegar ekki líkleg orsök stytt-
ingu vinnutímans um áramótin.
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasam-
bands íslands, sagði að vinnuveit-
endur hefðu greinilega orðið varir
við að fólk vildi ekki vinna auka-
vinnu í byijun árs 1988, en fram-
boð á yfirvinnu hefði þá verið mik-
ið. Síðar á árinu hefði samdráttur-
inn í efnahagslífmu gert vart við
sig og þá hefði þörf vinnuveitenda
fyrir yfirvinnu minnkað. Þetta kem-
ur heim og saman við tölur Kjarar-
annsóknamefndar. Eftir að vinn-
utími á viku minnkaði um 1,8 stund
í byrjun árs jókst hann um 0,1 stund
á öðmm ársfjórðungi og minnkaði
síðan aftur um hálfa klukkustund
á þriðja ársíjórðungi.
Það er rétt að geta þess að könn-
un Félagsvísindastofnunar Háskól-
ans, sem birt verður væntanlega
arar „könnunar“ þá sýna tölur
Kjararannsóknanefndar svo ekki
verður um villst að yfírvinna dróst
saman þegar staðgreiðslan var sett
á. Á ijórða ársfjórðungi 1987 vann
fólk innan Alþýðusambands íslands
að meðaltali 48,2 stundir, sem er
jafnt ársmeðaltalinu. Þessi vinn-
utími snöggminnkar svo á fyrsta
ársflórðunp 1988, eftir að stað-
greiðslunni er hmndið í fram-
kvæmd, niður í 46,4 stundir á viku.
Þessi samdráttur á vinnutíma hlýt-
ur auðvitað fyrst og fremst að þýða
minnkandi yfirvinnu, sem hefur þá
dregist saman um allt að 20%.
Það geta verið fleiri skýringar
en staðgreiðslan á því að vinnutími
dróst saman um áramótin, að sögn
eftir Huga Ólafsson
STAÐGREIÐSLA SKATTA var á sínum tíma lofuð af
mörgum sem ein mesta endurbót á skattakerfinu í marga
áratugi. Til þess var tekið hve hið nýja kerfi væri einfaldara
og skilvirkara fyrir ríki og sveitarfélög, en minna rætt
um hvaða áhrif breytingin hefði á almenning. Nú er komin
eins árs reynsla af staðgreiðslukerfinu og Morgunblaðið
ákvað í tilefiii af því að þukla á púlsi þjóðlífsins og reyna
að svara þeirri spurningu hvort staðgreiðslan hefði breytt
hegðun og jafnvel hugsunarhætti íslendinga. Svarið er ,já“.
Greinilega dró úr yfírvinnu þegar staðgreiðslan var sett á
og margir segjast einnig hafa dregið úr eyðslu eftir að
þeir voru sviptir tækifærinu að eyða skattpeningunum
fyrirfram.
Vinnutími snöggminnkaði
um áramótin 87/88
Af fimmtíu manns sem Morgun-
blaðið spurði á fömum vegi sögðust
níu hafa dregið úr yfirvinnu vegna
staðgreiðslu skatta, en hinir sögðu
að skattkerfisbreytingin hefði engin
áhrif haft á vinnutíma sinn. Ef ein-
hver efast um vísindalegt gildi þess-
Það er einkum tvö atriði
sem staðgreiðslukerfíð
breytir. Annarsvegar
minnka ráðstöfunar-
tekjumar og fólki er
ekki gefínn kostur á að eyða því
fé sem keisarans er áður en það
er innheimt. Hins vegar sér fólk
það strax svart á hvítu hvað það
borgar í samneysluna og mörgum
þykir nú að ansi stór hluti yfírvinnu
hverfí beint þangað, en gerðu sér
ef til vill ekki eins vel grein fyrir
því áður.
m