Morgunblaðið - 05.02.1989, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. FEB'RIJÁR ‘l'9,89
C 7
Dátar í viðeigandi klæðnaði, frá vinstrí:
ar Kristjánsson, Rúnar Gunnarsson og Stefán
Jón Pétur Jónasson, Hilm-
Jóhannsson.
Svavar Gests var útgefandi á
mörgum þeim plötum sem út komu
með lögum Rúnars, en auk platna
með fyrmefndum hljómsveitum átti
Rúnar lag á fyrstu breiðskífu
Hljóma, lagið Peningar og einnig
átti hann lag á fyrstu plötu hljóm-
sveitarinnar Flowers, lagið Glugg-
inn. Eftir að Rúnar féll frá gaf Svav-
ar út safnplötu með tólf lögum, sem
Rúnar hafði hljóðritað hjá SG-hljóm-
plötum, bæði eftir hann sjálfan og
aðra. Að sögn Svavars höfðu margir
þá verið að spyijast fyrir um eldri
plötur Rúnars, en þær voru þá ófáan-
legar. Sjálfur kvaðst Svavar alla tíð
hafa haft gaman af lögum Rúnars
og talið þau verðskulda að vera end-
urútgefin á safnplötu.
Eftir að Rúnar hætti í hljómsveit
Ólafs Gauks lék hann um skeið með
" hljómsveitinni Tilveru ásamt Engil-
bert Jensen, Axel Einarssyni og
fleirum en það stóð stutt enda var
þá farið að bera á þeim andlega sjúk-
dómi sem dró hann til dauða nokkr-
um árum síðar. Síðustu árin dvaldi
Rúnar lengst af á Borgarspítalanum
og þar lést hann í byijun desember
1972. í minningargrein sem Ólafur
Gaukur skrifaði að honum látnum
segir meðal annars:
„Rúnar Gunnarsson átti inni fyrir
ljúft hjarta og hreint. Dulur á yfir-
borði, en undir mátti greina tæran
hljóm. Einlægur aðdáandi tóna og
lita, og ég held, að aldrei hafi í al-
vöru hvarflað að honum að fást við
annað en músík eða myndlist, en við
þá síðarnefndu dundaði hann sér til
dægrardvalar, að eigin sögn, og
þótti sjálfum lítið til árangurs koma,
þótt aðrir sæu, að hér var hlutgeng-
ur maður á ferð sem slíkur.
Lagasmiður var Rúnar með ágæt-
um í anda sinnar kynslóðar, en gerði
lítið til að halda á lofti eigin hugverk-
um. En menn fundu af lögum hans
ferskan keim og þau áttu greiðan
aðgang að hinum yngri. Nýlega hafa
Sextett
árið 1969, frá vinstri:
Rúnar Gunnarsson,
Andrés Ingólfsson,
Svanhildur J akobsdóttir,
Ólafur Gaukur, Carl
Möller og Páll
Valgeirsson.
þótti mörgum það einkennilegt þeg
ar ég tók þessa ungu menn í hljóm-
sveitina. Þetta var auðvitað mikil
breyting, bæði fyrir okkur og þá,
en þeir þurftu nú að setjast niður
og fara að spila útsetningar. En
þetta gekk mjög vel og Rúnar var
fljótur að komast upp á lag með að
spila á bassa. Hann var næmur og
músíkalskur og fljótur að læra
þetta.“
Á þessum árum var hljómsveit
Ólafs Gauks með fastan sjónvarps-
þátt og hljómsveitin gaf út nokkrar
plötur, en á einni þeirra var einmitt
lag Rúnars Það er svo undarlegt
með unga menn við texta Ólafs
Gauks. „Textinn var auðvitað sam-
inn með það fyrir augum að höfða
til ungra manna, og líklega gerir
hann það enn og á öllum tímum,“
sagði Olafur þegar þetta bar á góma.
„Þegar Rúnar kom í hljómsveitina
tókum við inn á efnisskrána Gvend
á Eyrinni, sem var talsvert þekkt
og vinsælt lag og ég hvatti hann til
að halda áfram að semja lög. Hann
málaði líka og ég hvatti hann einnig
á þeirri braut, enda hafði hann mjög
gaman af því og sökkti sér oft niður
í málverkið."
Varðandi það hvers vegna lög
Rúnars hefðu orðið svo lífseig sem
raun ber vitni sagði Ólafur Gaukur
að á því gætu verið margar skýring-
ar. „Þetta eru tiltölulega einföld lög
og það er í þeim viss „naívismi", það
er að segja tær einfaldleiki sem oft
hittir í mark, enda kemur þetta yfir-
leitt beint frá hjartanu. Þessi „naí-
visrni" kemur meðal annars fram í
óvenjulegri hljómasamsetningu, sem
getur stafað af því að viðkomandi
höfundur er lítt menntaður tónlistar-
maður eða hefur ekki verið lengi í
músíkinni. Hugmyndir slíkra laga-
smiða eru þá ekki farnar að taka
mið af langri hlustun og úrvinnslu
samkvæmt hinum hefðbundna skóla
í tónlistinni. Það vottar til dæmis
fyrir þessu sama af og til á fyrstu
Rúnar og
Svanhildur voru
oftast í aðalhlutverkum
í sjónvarpsþáttum
hljómsveitar Ólafs
Gauks, enda
aðalsöngvarar
hljómsveitarinnar.
Sérstœbur söngvari
ogfrumlegurlagasmidur
árum Bítlanna. En oft gengur þetta
upp þótt það hljómi kannski ein-
kennilega í byijun. Til dæmis kemur
millikaflinn í Það er svo undarlegt
með unga menn eins og skrattinn
úr sauðaleggnum, en það gekk upp
hjá honum. En þetta slær mann oft
á einkennilegan hátt í byijun, eins
og málverk „naívista" geta gert.
Í annan stað var Rúnar ákaflega
sérstakur söngvari og það hefur
eflaust haft sitt að segja hvað varð-
ar vinsældir þeirra laga sem hann
söng inn á plötur, sem voru ekki
nærri öll eftir hann sjálfan. Við gerð-
um til dæmis plötu með lögum eftir
Oddgeir Kristjánsson og mörgþeirra
urðu mjög vinsæl og eru enn leikin
í útvarpi. En ég man að þeir hlógu
mikið, ungu mennirnir í hljómsveit-
inni, þegar ég kom með þessi lög
fyrst á æfingu. Þeim þótti þetta svo
fjarlægt því sem þeir höfðu verið
að spila og ætluðu í fyrstu ekki að
fást til að flytja lögin eins og ég
hafði skrifað þau. Rúnar náði þess-
um lögum hins vegar mjög vel, ekki
síður en aðrir í hljómsveitinni, og
platan fékk góðar undirtektir. Það
þríeyki, sem ræður vinsældum laga,
er auðvitað lagið sjálft, textinn og
svo flutningur söngvarans. Eitt af
þessu þrennu getur auðveldlega gert
lag vinsælt. Þegar öll þrennan mæt-
ist er lagið vitanlega gulltryggt."
SG-hljómplötur gefið út tólf lög
Rúnars, sungin af honum sjálfum.
Um þá hljómplötu, og um Rúnar
heitinn sjálfan, farast Hauki Ingi-
bergssyni svo orð í hljómplötuþætti
í Morgunblaðinu fyrir skömmu: „Það
er ótvír.ætt, að á árunum um og
fyrir 1970 var Rúnar Gunnarsson
einna mest áberandi einstaklingur-
inn í dægurlagatónlist hérlendis.
Kom þar bæði til sérstæður og
skemmtilegur söngstíll auk þess sem
Rúnar samdi mörg lög sem vinsæl
urðu . . .
Þegar hlustað er á lög Rúnars
Gunnarssonar kemur í ljós, að hann
hefur verið einn af þeim fáu, sem
hafa náðargáfuna til tónsmíða . . .
Rúnars mun verða minnst sem eins
af okkar bestu dægurlagahöfundum
og skemmtilegs söngvara."
Og við látum orð Ólafs Gauks í
áðurnefndri minningargrein verða
lokaorð þessarar umfjöllunar um
lagasmiðinn Rúnar Gunnarsson og
tónsmíðar hans: „Hér er ekki ætlun-
in, að draga fram í dagsljósið lífsfer-
il Rúnars lið fyrir lið. Ekki heldur
spá neinu um það, hvað hefði getað
orðið, ef ekki hefði komið til erfiður
sjúkdómur, sem að lokum dró hinn
unga mann til dauða. Aðeins skal
minnt á látinn vin, sem gerðist hand-
genginn ungfrú Músík og átti með
henni góðar stundir.“
Popptónlístinni
lítið fleygt
frain síðan þá
- segirJón Ólafsson í Bítlavinafélaginu
„LOGIN hans Rúnars komu eiginlega sjálfkrafa fyrst á blaðið þegar
við ákváðum að gera þessa plötu. Þetta eru svo góð lög að framhjá
þeim varð ekki gengið,“ sagði Jón Ólafsson, hljómborðsleikari í Bítla-
vinafélaginu, er hann var spurður álits á tónsmiðum Rúnars Gunnars-
sonar. Á plötu Bítlavinafélagsins eru þijú lög eftir Rúnar og að
auki tvö eftir Þóri Baldursson, sem Rúnar söng á hljómplötu með
hljómsveitinni Dátum.
Eg hef verið fimm eða sex ára þegar ég heyrði þessi lög fyrst og síðan
hef ég ekki gleymt þeim,“ sagði Jón ennfremur. „Lögin hafa auðvit-
að. verið spiluð við og við í útvarpinu í gegnum árin og hafa þannig lifað
í kollinum á manni. Þegar ég fór svo sjálfur að vinna á Rás 2 hafði ég
aðgang að þessum gömlu plötum og fór að kynna mér þessa músík nán-
ar. Ég hef alltaf hlustað mikið á tónlist frá bítlatímabilinu af þeirri ein-
földu ástæðu að þetta var fijótt tímabil og mér finnst popptónlistinni lítið
hafa fleygt fram síðan þá. Þama er að fínna fjölmörg lög, bæði innlend
og erlend, sem enn í dag skara fram úr að mínum dómi. Af innlendum
lagasmiðum finnst mér Rúnar Gunnarsson í hópi hinna betri á þessum
árum og jafnvel sá besti. Þegar ég vann á Rás 2 fór ég einnig að garfa
í gömlum lögum, sem fallið höfðu í skuggann af þeim sem vinsælust
urðu, eins og til dæmis Kling-Klang og Fáð‘ér sykurmola. Fyrmefnda
lagið er reyndar ekki eftir Rúnar heldur Þóri Baldursson, en Rúnar söng
það á sinn sérstæða hátt og þannig tengir maður það honum. Þegar við
völdum lögin á plötuna höfðum við það einnig til hliðsjónar að taka lög,
sem einhverra hluta vegna náðu ekki verðskuldaðri athygli á sínum tíma,
að okkar dómi.“
Jón kvaðst ekki minnast þess að hafa séð Rúnar á sviði, en taldi það þó
ekki ólíklegt því hann hefði verið árlegur gestur á jólaböllum hjá hljóm
sveit Ólafs Gauks.
„Ég man bara eftir
Svanhildi," segir
hann og hlær.
„Rabbi (trommu-
leikari Bitlavinafé-
lagsins) man hins
vegar vel eftir Rúna
ri þegar hann var
að koma vestur á
firði að spila. Við
vomm einmitt að
ræða þetta um dag-
inn og Rabbi sagði
að sér hafi verið það
sérstaklega minnis-
stætt að Rúnar hélt
öðmvísi á gítamum
en almennt gerðist á
þessum ámm. Og
það er greinilegt,
þegar menn tala um
hann, að hann hefur
verið í miklu áliti og
meiriháttar popp-
stjama í þá daga.
Ég fór hins vegar ekki að gefa tónsmíðum Rúnars gaum fyrr en eftir
að ég var orðinn eldri og þegar maður fer að kynna sér lögin nánar kemur
í ljós að það er talsvert mikið í þeim. Lögin hans em mjög sérstæð og
frumleg eða „orginal“ eins og sagt er á fagmálinu. Þau em oft með
mjög sérkennilegum hljómagangi og þegar maður fer að pæla í lögum
eins og Gvendur á Eyrinni og Það er svo undarlegt með unga menn, þá
kemst maður að raun um að þetta em lög, sem menn með sæmilegt tón-
eyra pikka ekki upp í fyrstu atrennu.
En eins og ég sagði þá komu lög Rúnars einna fyrst upp í hugann þegar
við ákváðum að gera þessa plötu með íslenskum bítlalögum. Það kom
meira að segja til tals að gera plötu bara með lögum eftir hann. Við
ræddum þetta talsvert og persónulega finnst mér Rúnar alltaf hafa verið
of mikið í skugganum af Gunna Þórðar. Lögin hans Gunna hafa verið
mikið í sviðsljósinu og ýmsir tekið þau fyrir, en það er eins og enginn
hafi lagt í að taka lögin hans Rúnars. Hann flutti þau svo vel sjálfur og
Eyjólfur var því ekkert öfundsverður af því að þurfa að feta í fótspor
hans að þessu leyti. En þetta gekk vonum framar og við emm ánægðir
með undirtektirnar. Þessi lög, bæði lög Rúnars og annarra sem þama
koma við sögu, eiga það fyllilega skilið að rykið sé dustað af þeim, þótt
sumt á þessari plötu hafi nú fengið að fljóta með til gamans. En flest
þessara laga virka mjög vel á böllum í dag, og ekki síður hjá ungum
krökkum en hinum eldri sem muna eftir þessu tímabili. Ég get til dæmis
nefnt að það er algengt að ungir menn biðji sérstaklega um lagið Það er
svo undarlegt með unga menn, og þar spilar textinn auðvitað inn í. Við
vomm til dæmis að spila í Stapa um daginn og þar var enginn eldri en 20
ára og það varð allt vitlaust þegar við tókum þessi lög. Ég held því að
við höfum náð tilgangi okkar með útgáfu þessarar plötu, það er að vekja
athygli á þessum lögum og sparka svolítið um leið í þessa ofnotkun á
trommuheilum og tölvumúsík, sem hefur tröllriðið poppinu að undanf-
örnu. Og það sýnir bara að það er eitthvað mikið að i popptónlistinni í
dag þegar plata með tuttugu ára gömlum lögum er söluhæst.
Menn hafa verið með alls konar dylgjur og getgátur um annarlegar hvat-
ir okkar í sambandi við þessa plötu og ég á til dæmis að vera að byggja
mér einbýlishús fyrir allan gróðann. Sannleikurinn er hins vegar sá að
okkur finnst öllum mjög gaman að spila lög frá þessum tíma og höfðum
fyrir löngu ákveðið að koma svona plötu frá okkur, fyrst og fremst
ánægjunnar vegna. Undirtektimar sýna hins vegar að við erum ekki ein-
ir um að meta að verðleikum þetta merka tímabil í popptónlistinni,“ sagði
bítlavinurinn Jón Ólafsson.
Bítlavinafélaglð, sem endurvakti nokkur laga
Rúnars og fleiri íslensk bítlalög á plötu fyrir síðustu
jól, frá vinstri: Rafn Jónsson, Haraldur Þorsteins-
son, Stefán Hjörleifsson, Jón Ólafsson og Eyjólfur
Kristjánsson.