Morgunblaðið - 11.02.1989, Blaðsíða 22

22
4-
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 1989
23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. FEBRÚAR 1989
Útgefandi sndiifrife Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fróttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst IngiJónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausásölu 70 kr. eintakið.
Sjálfstæði
seðlabanka
egar sumir hérlendir
stjórnmálamenn komast í
þrot við efnahagsstjómina taka
þeir gjarnan til við að skamma
seðlabankastjóra. Tala þessir
stjórnmálamenn þá á þann veg
eins og allt myndi breytast til
batnaðar bará ef þeir fengju
sjálfir að ráða meiru. Dregið
skal í efa, að þetta láti vel í
eyrum þorra fólks. Flestir láta
yfirlýsingar af þessu tagi
líklega sem vind um eyru þjóta
eins og svo margt af stóryrðun-
um um menn og málefni, sem
nú eru látin falla á æðstu stöð-
um.
Á sama tíma og vinstrimenn
við völd á íslandi leggja áherslu
á, að þeir verði að handstýra
stóru og smáu til að mál snúist
til betri vegar, er annað uppi á
teningnum annars staðar,
meira að segja á Norðurlöndun-
um, þar sem trúin á forsjá ríkis-
ins og forystu misviturra stjóm-
málamanna hefur jafnan þótt
mikil. Alls staðar er þróunin í
þá átt, að fijálsræði verði meira
og ábyrgð einstaklinga og fyrir-
tækja þeirra meiri. Jafnvel inn-
an stjómkerfisins sjálfs er verið
að treysta völd embættismanna
í því skyni að takmarka áhrif
geðþóttaákvarðana einstakra
stjórnmálamanna. Hér á landi
hefur þróunin í ýmsum tilvikum
verið í gagnstæða átt eða svo
mikið hik er við ákvarðanir er
miða að einhverju fijálsræði,
að þær bera takmarkaðan
árangur. Festa er bannorð eins
og hringlið með lánskjaravísi-
töluna sýnir.
Svíar hafa nú ákveðið að
styrkja sjálfstæði seðlabanka
síns með /því að gera seðla-
bankastjórann óháðan stjórn-
völdum. Hingað til hefur
sænska ríkisstjómin ráðið
seðlabankastjóra og þeir hafa
horfið úr störfum sínum við
stjórnarskipti. Nú hefur verið
tekið upp svipað fyrirkomulag
og hér á landi, þar sem ekki
er skipt um seðlabankastjóra,
þótt skipt sé um stjórn. Svíar
túlka þessa breytingu á þann
veg, að hún styrki völd seðla-
bankastjórans og veiti honum
meira sjálfstæði svo sem í
vaxta- og gengismálum.
Ýmsir ráðherrar í ríkisstjórn
íslands ættu að glöggva sig á
þessari breytingu í Svíþjóð og
hvernig menn túlka hana. Um-
mæli þeirra um seðlabanka-
stjóra, skoðanir þeirra og störf
yrðu þá kannski á annan veg.
Samkvæmt lögum hefur Seðla-
banki íslands meira sjálfstæði
en ætla mætti af digurbarka-
legum yfirlýsingum ráðherra.
Til þess að menn átti sig á því,
hvað í þessu sjálfstæði felst,
þarf bankinn ef til vill að láta
á það reyna með eftirtektar-
verðum hætti.
Skoðanir eru uppi um það
hjá ýmsum að seðlabankar séu
almennt óþarfir. Að þær verði
að veruleika er ekki á næsta
leiti. Hjá málglöðum íslenskum
ráðherrum er ekki á dagskrá
að leggja niður Seðlabankann
heldur tala þeir um að losna
við þá menn úr bankanum, sem
þeir eru á móti. Tal af þessu
tagi sýnir best óvissuna sem
skapast fyrir tilstilli ráðherra
og er í engu samræmi brýnustu
verkefni í stjórn efnahagsmála,
enda ekki rökstutt með þeim
hætti.
Norður-
landaráð og
Eystra-
saltsríkin
Fyrir þing Norðurlandaráðs
sem hefst í Stokkhólmi í lok
mánðarins verður lögð fram til-
laga eins af þingmönnum
danska Framfaraflokksins,
Kristen Poulsgárd, um að Eist-
landi, Lettlandi og Litháen,
Eystrasaltsríkjunum, verði boð-
in aðild að ráðinu.
Hér er um athyglisvert mál
að ræða. Þjóðirnar sem byggja
þessi þijú lönd hafa jafnan litið
á íbúa Norðurlanda sem sér
tengda með sérstökum hætti.
Hið sama má reyndar segja um
Norðurlandaþjóðirnar. Ef þær
geta með sameiginlegu átaki
auðveldað Eystrasaltsríkjunum
að efla sjálfstæði sitt og eigin
menningu nú þegar lag gefst
fyrir rússnesku herraþjóðinni á
að grípa það tækifæri. Fá við-
fangsefni eru verðugri fyrir
þingmenn á næsta Norður-
landaráðsfundi en ræða einmitt
um allar hliðar þessa máls. Með
einum eða öðrum hætti eiga
þingmenn Norðurlanda að sýna
á sameiginlegum vettvangi
sínum samstöðu með þjóðum
Eystrasaltsríkj anna.
Morgunblaðið skorar á alla
íslenska þingmenn sem sækja
þingið í Stokkhólmi að leggja
sitt af mörkum fyrir sjálfstæð-
isbaráttu þjóðanna í Eystra-
saltslöndunum.
Um axarsköft og hvali
eftir Þorstein Pálsson
Um margra vikna skeið hefur
ríkisstjórnin verið að magna upp
spennu og eftirvæntingu vegna
efnahagsráðstafana sem hún hefur
þóst hafa á pijónunum. í byijun
þessarar viku rann svo stóra stund-
in upp. Niðurstaðan var sem fyrr
nánast marklaus yfirlýsing, áfram-
haldandi hallarekstur atvinnuveg-
anna, vaxandi óvissa, hvort heldur
sem menn líta á pólitíkina sjálfa,
atvinnulífið eða ijármálaheiminn.
Þegar ríkisstjómin tók við síðast-
liðið haust lýsti hún því yfir að þá
þegar hefði hún gert róttækar ráð-
stafanir til þess að treysta stöðu
undirstöðuatvinnuveganna. Eftir
fáeina daga fór hún þó að kalla þær
ráðstafanir biðleik. Staðreynd er að
ekkert af þeim markmiðum, sem
ná átti með biðleiknum, hefur náðst.
Stefnt var að því að ná hallalaus-
um fjárlögum á þessu ári. Þrátt
fyrir skattahækkanir upp á fleiri
milljarða króna liggur nú ljóst fyrir
að útgjöldin á þessu ári fara vem-
lega fram úr áætlun. Stefnt var að
því að lækka verðbólgu. Staðreynd
er að hún fer vaxandi á nýjan leik,
einvörðungu vegna aðgerða ríkis-
stjórnarinnar í skatta- og efnahags-
málum.
Stefnt var að því að ná niður
vöxtum, en nafnvextir höfðu lækk-
að mjög verulega í tíð fyrri ríkis-
stjómar. Sú þróun hélt áfram til
að byija með en vextir hafa farið
hækkandi að undanfömu og spari-
skírteini ríkissjóðs hafa ekki selst á
þeim kjömm sem ríkisstjómin hefur
ákveðið.
Tölulegar staðreyndir liggja nú
fyrir um það að erlendar lántökur
á þessu ári verða mun meiri en
horfur vom á þegar ijárlagafmm-
varp ríkisstjómarinnar var lagt
fram. Halli er enn á rekstri sjávar-
útvegsins og samkeppnisiðnaðar-
ins. Engar almennar ráðstafanir
hafa verið gerðar til þess að leið-
rétta rekstrargmndvöll atvinnuveg-
anna.
V onleysisráðstafanir
Þetta em þær staðreyndir sem
við blasa eftir biðleik ríkisstjómar-
innar. Nú hefur ríkisstjómin svo
tilkynnt hvernig framhaldið á að
vera, boðað hina varanlegu efna-
hagsstefnu. Þar kemur fram að
áfram á að reka sjávarútveg og
iðnað með verulegum halla, en fjár-
magna atvinnufyrirtækin með nýj-
um erlendum lántökum og í gegnum
nýtt sjóðakerfi. 'Augljós kollsteypa
er því framundan í þeim efnum og
allar líkur á að erlend lán verði á
þessu ári komin upp í 50% af lands-
framleiðslu.
Í stað þess að eyða óvissu með
nýjum ráðstöfunum hefur óvissan
magnast. í stað þess að gefa fólk-
inu í landinu nýja von með því að
treysta rekstur undirstöðuatvinnu-
vega þjóðarinnar standa menn von-
lausari en áður. Þrátt fyrir það
langa hlé sem ríkisstjórnin gerði á
þingstörfum virðist síðasta útspil
Þorsteinn Pálsson
ríkisstjórnarinnar vera dæmi um
enn eitt axarskaftið.
„Auðvitað er það svo að áfram-
hald þessarar stjórnarstefnu kemur
með mestum þunga niður á sjávar-
útvegi og iðnaði og því fólki sem
við þessar atvinnugreinar starfa.
En flestir gera sér grein fyrir því
að það líður ekki á löngu þar til
stjórnarstefnan kemur með miklum
þunga niður á landsmönnum öllum,
því við lifum á þeim verðmætum
sem framleiðsluatvinnuvegirnir
skapa.“
„Auðvitað er það svo
að áframhald þessarar
stjórnarstefnu kemur
með mestum þunga nið-
ur á sjávarútvegi og
iðnaði og því fólki sem
við þessar atvinnu-
greinar starfa. En flest-
ir gera sér grein fyrir
því að það líður ekki á
löngu þar til stjórnar-
stefhan kemur með
miklum þunga niður á
landsmönnum öllum,
því við lifiim á þeim
verðmætum sem fram-
leiðsluatvinnuvegirnir
skapa.“
Yfirvofandi misnotkun
á hlutaíjársjóði
Skýrasta dæmið um ráðþrot
stjórnarflokkanna eru hugmyndir
þeirra um hlutafjársjóð og notkun
hans. Sjálfstæðisflokkurinn og
Kvennalistinn fluttu tillögu um
stofnun slíks sjóðs, sem starfa átti
á fijálsum markaði. Ríkisstjórnin
sýnist á hinn bóginn vera með hug-
myndir fyrir opinbera sjóði og jafn-
vel banka til þess að breyta skulda-
kröfum í eignarhlut í þeim atvinnu-
vegum sem Stefánssjóður hefur
ekki lánað til.
Enn virðist vera ágreiningur milli
stjórnarflokkanna um þetta atriði.
En flest bendir til þess að misnota
eigi hugmynd um hlutabréfasjóð í
þeim tilgangi að opinberir aðilar
nái undirtökum í atvinnulífinu, ekki
síst á landsbyggðinni. Þannig á að
draga frumkvæði og ábyrgð frá
fólkinu sjálfu í miðstýrða sjóði ríkis-
valdsins. Hugmyndir af þessu tagi
eru í engu samræmi við upphafleg-
ar hugmyndir Sjálfstæðisflokksins
og Kvennalistans um hlutverk
hlutabréfasjóðs.
Óraunhæf leið til
vaxtalækkunar
Lækkun vaxta er augljóslega eitt
af mikilvægustu markmiðum sem
keppa þarf að um þessar mundir.
Hitt er alveg augljóst að einfaldar
pennastriksaðferðir duga ekki í
þeim efnum. Það sést best á því
að ríkisstjómin hefur þegar lækkað
vexti á spariskírteinum ríkissjóðs,
en þau seljast tæplega. Og nú hefur
hún uppi áform um að lækka þau
niður í 5%. Menn hljóta að spyija:
Eru einhverjar líkur á að það örvi
söluna?
Kjarni málsins er sá að ríkis-
stjórnin stefnir með rangri gengis-
skráningu að áframhaldandi halla-
rekstri atvinnuveganna. Það kallar
á aukin lán til atvinnufyrirtækja.
Jafnframt virðist vera stefnt að
hallarekstri ríkisfyrirtækja og aug-
ljóst er að ríkissjóður verður, þrátt
fyrir miklar skattahækkanir, rekinn
með halla á þessu ári. Þessi al-
menna efnahagsstefna þrýstir vöxt-
unum upp fremur en hitt. Og í reynd
verða þeir ekki lækkaðir nema snú-
ið verði af þessari braut. Tilraunir
til handaflsstýringar eða penna-
striksaðferða breyta litlu eða engu
þar um, jafnvel þó markmiðið sé
gott.
Veruleg hætta er því á að pen-
ingalegur sparnaður dragist saman
vegna þessarar óvissu. Það eykur
eyðslu, leiðir til vaxandi viðskipta-
halla. Þar af leiðandi mun verðbólga
fara vaxandi og fjármagnskostnað-
ur aukast. Eftir aðeins fjóra mán-
uði er stefna ríkisstjórnarinnar
spmngin á öllum sviðum.
Áframhaldandi
stjórnarkreppa
Segja má með nokkrum sanni
að við höfum búið yið stjórnar-
kreppu frá því í maímánuði á síðast-
liðnu ári. Þá byijuðu bæði Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn hin hefðbundnu vinnubrögð
vinstri flokka, sem fela í sér stjórn-
armyndunarsamninga á þriggja
mánaða fresti. Og á haustdögum
var útséð um að Sjálfstæðisflokkur-
inn gat ekki lengur tekið þátt í
samstarfi við þessa flokka og kaus
því fremur að fylgja stefnu sinni
en að fórna henni fyrir ráðherra-
stóla.
En stjómarkreppan heldur
áfram. Viðræður ríkisstjórnarflokk-
anna við hluta Borgaraflokksins um
aðild að ríkisstjórninni fóru út um
þúfur að sinni. Telja verður þó
líklegt að stjórnin verði áfram varin
vantrausti og einsýnt að stjórnar-
myndunarviðræður og nýjar stefnu-
yfírlýsingar verða gefnar út á nokk-
urra mánaða millibili ef fram heldur
sem horfir.
Það breytir auðvitað engu um
James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, á íslandi:
Utsjónarsamur o g þraut-
reyndur raunsæismaður
JAMES Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, á í dag, laugar-
dag, viðræður við Jón Baldvin Hannibalsson utanrikisráðherra.
Fundur þeirra fer fram síðdegis í Leifsstöð á Keflavíkurflugvelli
og er gert ráð fyrir að hann standi í um tvær klukkustundir.
Baker er nú á átta daga löngu ferðalagi til 14 höfúðborga aðild-
arríkja Atlantshafsbandalagsins í Evrópu og mun t.a.m. eiga við-
ræður við ráðamenn i Bonn, Ankara, Aþenu og Róm sama daginn.
Þegar George Bush var kjörinn Reagan forseta til að draga úr
forseti Bandaríkjanna þann 8. nóv-
ember síðastliðinn var það eitt
fyrsta verk hans að tilnefna Baker
til embættis utanríkisráðherra.
Baker stjórnaði kosningabaráttu
Bush en þeir hafa þekkst í rúm 30
ár og átt náið samstarf. Utanríkis-
málanefnd öldungadeildar Banda-
ríkjaþings samþykkti með öllum
greiddum atkvæðum að mæla með
Baker en hann nýtur óvenju mikill-
ar virðingar jafnt meðal repúblík-
ana sem demókrata og þykir ein-
staklega hæfur stjómmálamaður,
þótt ýmsir hafi orðið til að gagn-
rýna stjóm hans á kosningabaráttu
Bush, sem þótti óvenju harðvítug.
Áður hafði Baker stjómað baráttu
Bush í forkosningum Repúblíkana-
flokksins fýrir kosningamar árið
1980 er Ronald Reagan var valinn
frambjóðandi flokksins og fjórum
áður hafði hann verið kosninga-
stjóri Geralds Fords er hann tapaði
fyrir Jimmy Carter.
Fjármálaráðherra og
skrifstofustjóri
Baker, sem er 58 ára gamall, býr
yfír mikilli reynslu og þykir marg-
sinnis hafa sannað ótvíræða hæfí-
leika sína á vettvangi stjómmála.
Er Ronald Reagan tók við forseta-
embættinu árið 1980 varð Baker
skrifstofustjóri forsetans. Banda-
rískir íhaldsmenn fóru ekki leynt
með þá skoðun sína Baker væri
tæpast treystandi er hann hvatti
framlögum til vamarmála vegna
ijárlagahallans sem sífellt fór vax-
andi. Þegar unnið var að gerð fjár-
lagafmmvarpsins árið 1983 er haft
fyrir satt að Reagan hafi tekið
Baker á beinið er hann viðraði þessa
skoðun sína.
Þegar Reagan var endurkjörinn
1984 tók Baker við embætti fjár-
málaráðherra af Donald Regan sem
gerðist skrifstofustjóri. Þessi skipti
áttu eftir að reynast afdrifarík því
Regan, sem kom hingað til lands
er leiðtogar risaveldanna funduðu
í Reykjavík, þótti engan veginn
ráða við nýja starfíð og raunar fór
svo að lokum að hann hrökklaðist
úr embætti áður en kjörtímabíl
Reagans rann út. Baker þótti hins
vegar stjóma fj ármálaráðuneytinu
af mikilli röggsemi og má sem
dæmi nefna að hann var maðurinn
á bak við breytingar þær sem Reag-
an-stjómin gerði á bandaríska
skattakerfínu og þótti framganga
hans með ólíkindum. Hann fékk
ijölda áhrifamikilla þing- og fjár-
málamanna á sitt band og banda-
ríska vikuritið Time segir það al-
kunna að hann hafi fengið Nancy
Reagan til að sannfæra forsetann,
eiginmann sinn, um ágæti þeirra
breytinga sem fjármálaráðherrann
vildi gera. Að auki vann Baker ötul-
lega að fríverslunarsamningi
Kanada og Bandaríkjanna auk þess
sem hann var „heilinn" á bak við
Plaza-samninginn svonefnda frá
árinu 1985 sem leiðtogar helstu
iðnríkja gerðu með sér um skipu-
lega gengislækkun Bandaríkjadoll-
ars.
Maður athafiia og
ákvarðana
James Baker þykir raunsæismað-
ur fremur en hugsjónamaður og
allir þeir sem til þekkja em sam-
mála um að útsjónarsamari stjóm-
málamaður sé vandfundinn. Sjálfur
kveðst Baker leggja meira upp úr
athöfnum en orðum og segist vera
„vinnusjúklingur." Raunsæi þykir
hafa einkennt allan feril hans; að-
stoðarmenn hans segja að honum
sé fýrst og fremst umhugað um
hvað unnt sé að gera' og að hann
taki ekki ákvarðanir á gmndvelli
fastmótaðrar hugmyndafræði. Af-
staða hans til breytinga þeirra sem
Míkhaíl S. Gorbatsjov hefur reynt
að koma á í Sovétríkjunum þykir
til marks um þetta. Baker hefur
sagt að fullnýta beri alla þá mögu-
leika sem gefist til samningavið-
ræðna við Sovétmenn en jafnframt
lagt áherslu á að Bandaríkin og
Sovétríkin eigi ólíkra hagSmuna að
gæta. Baker sagði í viðtali við Time
nú nýverið að Sovétmenn hefðu
hvergi hvikað frá því markmiði sínu
að ijúfa samstöðu aðildarríkja At-
lantshafsbandalagsins. Hins vegar
væri umbótastefna Gorbatsjovs
áhugaverð og viturlegt væri að bíða
og sjá hvort hún skilaði árangri í
Sovétríkjunum.
Boðar tæpast breytingar
Þeir sem til þekkja segja þá
Bush og Baker eiga margt sameig-
inlegt. Báðir eru sagðir meta holl-
ustu undirmanna sinna ofar öllu og
samskipti þeirra tveggja þykja ein-
kennast af gagnkvæmu trausti. För
Bakers til aðildarríkja Atlantshafs-
James Baker svarar spurningum
utanríkismálanefhdar öldunga-
deildar Bandaríkjaþings í síðasta
mánuði en lögum samkvæmt
þurfa þingmenn að leggja bless-
un sína yfir þá menn sem forseti
Bandaríkjanna tilnefnir til hárra
embætta. Nendin samþykkti með
öllum greiddum atkvæðum að
mæla með því að Baker yrði skip-
aður utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna.
bandalagsins er sögð vera til marks
um þetta en Bush hét því er hann
var kjörinn forseti að ráðfæra sig
við bandamenn Bandaríkjanna í
Vestur-Evrópu áður en viðræður
við Sovétmenn yrðu teknar upp að
nýju. Ónefndir heimildarmenn Re-
uters-fréttastofunnar segja að til-
gangurinn með för Bakers sé fyrst
og fremst sá að kynnast sjónarmið-
um ráðamanna í aðildarríkjunum.
Ekki er búist við að Baker kynni
nýjar hugmyndir eða breytingar á
utanríkisstefnu Bandaríkjanna
enda hafa aðstoðarráðherrar þeir
sem fara munu með samskipti við
Evrópu og Kanada enn ekki verið
skipaðir. Búist er við því að sam-
skipti austurs og vesturs verði eitt
helsta umræðuefnið auk þess sem
aukin framlög NATO-ríkjanna í
Vestur-Evrópu til vamarmála mun
vafalítið bera á góma en Baker
hefur verið talsmaður þess að þau
auki hlut sinn í hinum sameiginlegu
.vornum bandalagsins.
Skipasmíði hjá Stálvík fyrir Dubai:
„Stærra verkeftii en
sjóðurinn ræður við
— segir Jón Sigurðsson, iðnaðarráðherra
VERKEFNIÐ að ganga í ríkisábyrgð vegna hugsanlegrar smíði
Stálvíkur hf. á 14 skuttogurum er mun stærra en Tryggingarsjóður
útflutningslána ræður við, að sögn Jóns Sigurðssonar, iðnaðarráð-
herra. Hann segir nefnd á vegum iðnaðarráðuneytisins vinna að út-
tekt á þessu máli nú.
Iðnaðarráðherra sagði að þetta
mál væri nú til meðferðar hjá
Tryggingarsjóði útflutningslána,
sem er deild í Iðnlánasjóði. Það er
sjóður í eigu ríkisins, sem starfar
með takmarkaðri ábyrgð. „Þetta
Akvörðun
þarf um
helgina
ÁKVÖRÐUN um það hvort
Stálvík hf. verður veitt ríkis-
ábyrgð vegna smíði 14 skuttog-
ara fyrir Dubai verður að liggja
fyrir eigi síðar en þessa helgi,
að sögn Jóns Gauta Jónssonar
framkvæmdastjóra Stálvíkur, en
þá rennur út sá frestur sem
kaupandi skipanna hefúr gefið.
Samningarnir sem Stálvík hefur
undir höndum um smíði skuttogar-
anna hljóða upp á á fimmta milljarð
króna, og þarf fyrirtækið að leggja
fram bankaábyrgð á móti mikilli
útborgun kaupandans, auk fram-
leiðsluábyrgðar fyrir 5% af kaup-
verðinu í eitt ár eftir að togararnir
hafa verið afhentir.
„Við fáum bankaábyrgð fyrir
hverri einustu krónu af kaupverði
skipanna frá fyrsta flokks sviss-
neskum, enskum eða þýskum
banka. Það eina sem við þurfum
að gera til þess að fá þá ábyrgð
er að leggja fram yfirlýsingu frá
okkar viðskiptabanka um að berist
þessar greiðslur sé hann tilbúinn
til þess að leggja fram ábyrgðir á
móti þeim,“ sagði Jón Gauti.
verkefni er náttúrlega stærra en
sjóðurinn ræður við, miðað við
óbreytt bolmagn hans,“ sagði Jón,
„en hins vegar vil ég láta þá meta
verkefnið sem slíkt. Ef þeir hafa
ekki nægilega sterkan fjárhagsleg-
an bakhjarl, þá yrði leitað til ríkis-
ins með það.“
Iðnaðarráðherra sagði að þarna
væru verkefni sem ekki sneru ein-
ungis að Stálvík. Það væri gert ráð
fyrir vindubúnaði og spilum frá
Vélaverkstæði Sigurbjörns Svein-
bjömssonar. „Eins er það óreynt
að mínu áliti hvort Stálvík er heppi-
legasta-smiðjan hér heirna til að
annast svona verkefni. Það er álita-
mál hvort t.d. Slippstöðin kynni
ekki að vinna þetta verk betur, en
um það ætla ég ekkert að segja að
svo komnu máli,“ sagði Jón.
Jón kvaðst hafa falið þremur
mönnum að kanna þetta mál betur,
sem væru ráðuneytisstjórar iðnað-
ar- og fjármálaráðuneytis, ásamt
starfsmanni Iðnlánasjóðs og þeir
hefðu ekki skilað áliti.
Iðnaðarráðherra sagði að það
hefði auðvitað áhrif hvernig fyrir-
tæki stæðu og hvort menn héldu
vinnunni, þegar hann var spurður
út í rekstrarvanda Stálvíkur, en það
þyrfti að byggja ákvörðun í þessu
máli á því hvort þarna væri um
starfsgrundvöll að ræða. „Þeim
mönnum sem við þetta fyrirtæki
starfa er enginn greiði gerður með
því að fara af stað með fyrirtæki
sem reynist reist á brauðfótum,
þegar á reynir. Það er þá betra að
það komi í ljós þegar að er gáð,
fremur en þegar á það reynir í verki
og þá er ekki víst að kaupið feng-
ist borgað,“ sagði Jón Sigurðsson,
iðnaðarráðherra.
'2,5% gengislækkun og 2,25% frávik frá ákveðnu meðalgengi heimilað: j
Aðgerðirnar eru ekki nægi-!
legar fyrir sjávarútveginn j
- segir Halldór Ásgrimsson - Vextir af spariskírteinum verði 5% I
stjórnarstefnuna og þá óvissu og
það ráðleysi sem seta þessarar
vinstri stjórnar veldur, hvort hluti
Borgaraflokksins sest í ráðherra-
stóla eða styður stjórnina án þess.
Vangaveltur um nýja tilraun til
þess án þess. Vangaveltur um nýja
tilraun til þess að fá hluta Borgara-
flokksins inn í ríkisstjómina næst
þegar semja þarf um nýja stjórnar-
myndunaryfirlýsingu, sem augljóst
er að gera þarf innan nokkurra
vikna, breyta því engu um ástand-
ið. Stjórnarkreppan virðist vera við-
varandi. Fæst bendir til þess að við
komumst út úr henni án nýrra kosn-
inga. Og óskirnar þar um verða
brýnni eftir því sem axarsköftum
vinstri stjórnarinnar fjölgar.
Alþingi taki frumkvæði
í hvalamálinu
Talsverð umræða hefur orðið upp
á síðkastið um stefnu íslendinga í
hvalveiðimálum. Við höfum orðið
fyrir miklum áföllum á mörkuðum,
einkanlega í Þýskalandi. Þau grafa
undan rekstri mikilvægra fyrir-
tækja í lagmetisiðnaði og ógna at-
vinnuöryggi fólks. Efasemdir um
hvalveiðistefnuna eru eðlilegar í
þessu ljósi.
Á hinn bóginn er mikilvægt að
við getum lokið þeirri vísindaáætlun
sem hafíst var handa um á sínum
tíma. En rétt er að hafa í huga að
því var jafnan lýst yfír að taka
þyrfti tillit til markaðsaðstæðna.
Og reyndin hefur orðið sú að við
höfum endurskoðað þessa áætlun á
hveiju vori með tilliti til mikilvægra
viðskiptahagsmuna. En nú þegar
komið er að lokaáfanga þessarar
rannsóknaráætlunar er staðan á 1
mörkuðum okkar aivarlegri en
nokkru sinni fyrr.
Brýnt er að skapa sem víðtæk-
asta samstöðu íslendinga í þessu
efni. Ástæðulaust er að láta mál
af þessu tagi leiða til alvarlegra
pólitískra flokkadrátta. Við þessar
aðstæður sýnist því vera skynsam-
legt að Alþingi taki málið í sínar
hendur. Það væri unnt að gera með
því að þingið kysi nefnd sem hefði
það verkefni að gera tillögur um
stefnumörkun að því er varðar lok
vísindarannsóknanna, nýtingu
hvalastofnanna í framtíðinni í sam-
ræmi við niðurstöður vísindanefnd-
ar hvalveiðiráðsins á hveijum tíma
og um leið samstarf okkar við þá
erlendu aðila sem vilja taka höndum
saman með íslendingum um vernd-
un hafsins gegn mengun.
Með þessu móti á að vera unnt
að skapa vettvang fyrir stefnu-
mörkun í þessu alvarlega máli, þar
sem almenn samstaða gæti tekist.
Höfimdur er formaður Sjálfstæð-
isflokksias.
Lars Áke Engblom, forstöðumaður Norræna hússins.MorBunblaölð/RAX
Norræna húsið:
Hef áhuga á að tengja
börn og unglinga bet-
ur norrænu samstarfi
segir nýr forstjóri, Lars Áke Engblom
NÝR FORSTÖÐUMAÐUR tók við Norræna húsinu af Norðmanninum
Knut Odegaard um síðustu mánaðamót. Hann er Svíi og heitir Lars
Áke Engblom, 45 ára, doktor í sögu, fjölmiðlafræðingur og fyrrver-
andi blaðamaður, en síðustu átta árin hefúr hann verið sjónvarps-
stjóri TV 2, annarrar rásar sænska ríkissjónvarpsins. Hann fékk §ög-
urra ára leyfi frá sjónvarpinu til að gegna starfi forstöðumanns
Norræna hússms í Reykjavík.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Engblom, að eitt af því fyrsta sem
hann yrði að takast á við og sigra,
væri íslensk tunga, því ekki þýddi
annað fyrir sig en að tala boðlega
íslensku.
„Ég er ánægður með að vera
kominn til íslands og ég hlakka til
að takast á við krefjandi starf,“
sagði Engblom. Hann kvaðst hafa
ýmsar hugmyndir úr starfi sínu við
fjölmiðla, sérstaklega sjónvarpið,
sem hann hefði áhuga á að hrinda
í framkvæmd sem forstöðumaður
Norræna hússins. „Það er eiginlega
ótímabært að reifa þær í blöðum,
því ég ætla að bera þær undir hér-
lenda kunnáttumenn áður en ég fer
lengra með það,“ sagði Engblom.
„Ég get þó sagt, að ég hef geysileg-
an áhuga á því að tengja böm og
unglinga betur norrænu samstarfi
og reynsla mín úr sjónvarpi getur
hjálpað mér við það.“
Fjölskylda Engbloms kemur
hingað til lands í vor. Eiginkona
hans er kennari að mennt og hefur
m.a. numið forníslensku. Er það
langþráður draumur hennar að
koma hingað. Börnin eru tveir
drengir, 17 og 15 ára, og stúlka,
12 ára. Engblom sagði að drengim-
ir hefðu verið mjög jákvæðir og
helst reynt að átta sig á íslending-
um með því að fletta upp popp-
vinsældalistum í Morgunbíaðinu,
sem ávallt kemur á bókasafnið í'
Váxjö, þar sem Engblom-fjölskyld-
an býr.