Morgunblaðið - 21.02.1989, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRÚAR 1989
Rosalind Reeve, starfsmaður á skrifstofu Grænfriðunga í London,
Roger Spautz, framkvæmdastjóri samtakanna í Lúxemborg, og Car-
el Veisse blaðafulltrúi ásamt Einari Benediktssyni sendiherra. Mynd-
in er tekin í sendiráði íslands í Brussel.
Grænfriðungar í Lúxemborg:
15 þúsund mót-
mæla hvalveiðum
Brussel. Frá Krístófer Má Kristinssyni, fréttaritara Morgtinbladsins.
TALSMENN samtaka Grænfriðunga í Lúxemborg afhentu í gær
Einari Benediktssyni, sendiherra íslands í Brussel, undirskriftarlista
með nöfiium rúmlega fimmtán þúsund Lúxemborgara, sem mót-
mæla hvalveiðum íslendinga. Undirskriftasöfiiunin hefur staðið frá
því í desember 1987. Nærri lætur að 4,5% íbúa stórhertogadæmisins
hafi skrifað undir áskorunina. Talsmenn Grænfriðunga segja, að
ráðherrar og þingmenn séu i hópi undirskrifenda.
Einar Benediktsson sagði að
hann hefði notað tækifærið til að
gera Grænfriðungunum ítarlega
grein fyrir forsendum vísindaveiða
Islendinga og sömuleiðist nánum
tengslum íslands og Lúxemborgar,
sem ættu mikla sameiginlega hags-
muni. í sendinefnd Grænfriðunga
voru tveir af fjórum starfsmönnum
samtakanna í Lúxemborg auk
Rosalind Reeve sem starfar í Lond-
on og hefur umsjón með baráttunni
gegn hvalveiðum um allan heim.
Grænfriðungamir lögðu áherslu
á að þessum mótmælum væri alls
ekki beint gegn íslendingum „Okk-
ur er vel við íslendinga en illa við
hvalveiðar þeirra," sögðu þau. Fél-
agar í samtökunum Grænfriðunga
í Lúxemborg eru rúmlega tíu þús-
und. En samtökin hafa beitt sér
gegn mengun og náttúruspjöllum.
Talsmennimir sögðu að baráttan
gegn hvalveiðum væri táknræn, ef
ekki væri hægt að bjarga hvölum
frá tortímingu þá yrði vart öðm
bjargað. Meginbaráttan í Lúxem-
borg væri gegn verksmiðjum sem
hleyptu ósoneyðandi efnum út í
andrúmsloftið og kjamorkuverum.
Ljóst væri að íslendingar ættu
miklu meira sameiginlegt með sam-
tökunum en ekki. Þeir hefðu getið
sér gott orð í umhverfisvemd, hval-
veiðamar væm eini ljóðurinn á ráði
þeirra. „Við munum halda áfram
baráttunni gegn hvalveiðum þang-
að til þeim verður hætt,“ sögðu þau.
Pétur Sigurðsson formaður bankaráðs Landsbankans:
Olís hefur ekkí staðið
við gerðan samning
„SAMNING sem gerður var milli bankans og fyrirtækisins hefur
Olls ekki staðið við,“ segir Pétuyr Sigurðsson formaður bankar-
áðs Landsbanka íslands i yfirlýsingu sem hann hefiir gefið út
um viðskipti oliuverslunar Islands hf við bankann. Lögfræðingur
bankans segir að fái Landsbankinn yfirráð yfir viðskiptakröfum
Olís á hendur viðskiptavinum fyrirtækisins verði þær innheimtar
af bankanum eins og aðrar innheimtur á gjalddögum og and-
virði þeirra renni til að greiða skuldir Olís við bankann.
Pétur Sigurðsson vildi ekki í
samtali við Morgunblaðið í gær
tjá sig um málið að öðm leyti en
felst í yfirlýsingu hans frá helg-
inni , sem hann gaf út „vegna
ódrengilegra árása á bankastjóra
Landsbankans og á Landsban-
kann sem stofnun," sagði hann.
Yfirlýsingin er svohljóðandi:
„Að gefnu tilefni í fjölmiðlum
vill formaður bankaráðs Lands-
banka íslands taka eftirfarandi
fram:
Frá því um mitt ár 1988 hefur
Olíuverslun íslands verið í gjör-
gæslu Landsbanka Islands. Samn-
ing sem gerður var milli bankans
og fyrirtækisins hefur Olís ekki
staðið við.
Skráður eigandi Olís fékk frest
til áramóta s.l. til að verða við
kröfum bankans en allt kom fyrir
ekki.
Bankaeftirlit Seðlabanka ís-
lands hefir gert athugasemdir við
viðskipti bankans og Olís. Það era
Landsbankanum mikil vonbrigði
að Olís virðir að vettugi kröfu
bankans um afhendingu verðbréfa
og krafna sem skýr loforð Olís
kveða á um að skuli gert ef bank-
inn krefst.
Allt tal hins skráða eiganda
Olís í fjölmiðlum um bankastjóra
Landsbankans og hvað þeim
gangi til um afskipti af máleftium
Olís era órar einir, til þess eins
fram fluttir að villa um fyrir
ókunnugum og breiða yfír stað-
reyndir málsins."
Reinhold Kristjánsson lögfræð-
ingur Landsbankans segir að inn-
setningarkrafan þýði, ef hún verð-
ur samþykkt, að bankinn taki að
handveði allar skuldir í eigu Olís
á þeim tíma og sem verða til við
sölu olíuvara. Bankinn mun síðan
innheimta þessar skuldir sam-
kvæmt þeim gjalddögum og öðr-
um skilmálum sem á þeim era.
Það þýðir að sögn Reinholds, að
ef einhver viðskiptavina Olís vill
semja um annan greiðslumáta,
getur hann ekki snúið sér til Olís
til þess, heldur þarf hann að semja
vil Landsbankann. Það fé sem
bankinn innheimtir með þessu
móti færi síðan til að greiða skuld-
ir Olís við bankann. Heildarapp-
hæð þessara krafna er um 450
milljónir króna.
Innsetningarkrafa Landsbank-
ans verður tekin fyrir hjá borgar-
dómara í Reykjavík á morgun,
miðvikudag.
ÓIi Kr. Signrðsson forstjóri Olís:
Viðræður við erlend félög
um kaup á hlut í OLIS
Landsbankinn hefur ekki fengist til viðræðna
Grænfriðungur í BBC:
Lýsir andstöðu við vís-
indaveiðar íslendinga
HEIMSÞJÓNUSTA breska útvarpsins (BBC World Service) gal hlust-
endum sinum tækifæri til þess síðdegis á sunnudag að hringja til Banda-
rikjamannsins Steve Sawyer, sem er framkvæmdastjóri Grænfriðunga
(Greenpeace) á alþjóðaskrifistofú samtakanna í London. Þátturinn stóð
i klukkutíma frá klukkan 14 til 15 og hringdi fólk hvaðanæva úr heim-
inum og í hópi þeirra var Jón Sæmundur Siguijónsson, þingmaður
Alþýðuflokksins i Norðurlandskjördæmi vestra, sem spurði um hvala-
málið. Var það eina spurninginn um þetta efiii. í þættinum kom fram að
í alþjóðasamtökum Grænfriðunga eru 3 milþónir manna, sem leggja
fé af mörkum en samtökin þiggja ekki fjárstuðning frá ríkisstjórnum
„Landsbankinn hefur fengið allar upplýsingar um áætlanir og
fjármálastöðu fyrirtækisins. Rekstraráætlun fyrir þetta ár sýnir
að hagnaður verður, eins og undanfarin tvö ár, af rekstrinum.
En, síðan í vor hefiir aldrei fengist neitt rætt í sambandi við rekst-
ur fyrirtækisins á viðskiptalegum grunni,“ segir ÓIi Kr. Sigurðsson
forstjóri og aðaleigandi Olíuverslunar íslands hf. Hann ræddi við
starfsmenn fyrirtækisins í gær vegna kröfu Landsbankans um inn-
setningu í viðskiptaskuldir við Olís og gerði þeim grein fyrir stöðu
mála. Allmargir starfsmenn lýstu áhyggjum sínum og jafnframt
undrun á viðbrögðum Landsbankans. Fram kom i máli nokkurra
að þeir vildu færa launareikninga sína frá Landsbankanum og
þeir hvöttu Óla til að flytja viðskipti fyrirtækisins annað. Alls hafa
um 320 manns atvinnu hjá Olís og umboðum fyrirtækisins víða á
landinu.
eða stórfyrirtækjum.
Jón Sæmundur Siguijónsson hóf
spumingu sína með því að minna á,
að fslendingar létu umhverfísvemd
sig miklu skipta og stæðu þar fram-
arlega í flokki. Þá benti hann á, að
íslendingar hefðu aðeins drepið 300
hvali af þeim 11.000 sem drepnir
hefðu verið slðan bann var sett við
hvalveiðum. Það væri þess vegna
undarlegt hvers vegna Grænfriðung-
ar hefðu gert ísland að helsta skot-
marki sínu í baráttunni gegn hval-
veiðum. Hveiju þetta sætti?
Steve Sawyer sagðist vera sam-
mála fyrirspyijanda um að íslending-
ar hefðu verið í hópi framsæknustu
þjóða í umhverfismálum. Hitt væri
rangt, að Grænfriðungar beindu
spjótum sínum einvörðungu að ís-
landi. Þegar þeir berðust gegn drápi
á stórhvelum beindist athyglin að
þeim þremur þjóðum, sem enn héldu
slíkum veiðum áfram, íslendingum,
Norðmönnum og Japönum, en hinir
síðastnefridu væru stórtækastir við
veiðamar, þrátt fyrir bann við hval-
veiðum í hagnaðar- og viðskipta-
skjmi. Málum væri þannig liáttað,
að Grænfriðungar féllust einfaldlega
ekki á neitt, sem kallaðist hvalveiðar
í vísindaskyni, það er þegar hvalir
væru drepnir í nafni vísinda til að
ákvarða, hvort hvalveiðum skyldi al-
mennt haldið áfram eða ekki. Þetta
væri afstaða Grænfriðunga, þótt ís-
lendingar hefðu rétt til veiða í
vísindaskyni, þrátt fyrir að visinda-
nefnd Alþjóðahvalveiðiráðsins hefði
gagnrýnt þessar veiðar þeirra og
hafnað ýmsum áætlunum þeirra.
JÓN Baldvin Hannibalsson, ut-
anríkisráðherra, og Halldór Ás-
grímsson, sjávarútvegsráðherra,
áttu á sunnudag fund með Kazuo
Shima, aamningamanni japönakn
ríkisstjórnarinnar f fiskveiðimál-
um og aðalfulltrúa Japans í Al-
þjóðahvalveiðiráðinu.
Á fundinum var rætt um stöðu
mála innan Alþjóðahvalveiðiráðsins
og áframhaldandi samvinnu
ríkjannna á þeim vettvangi. Til tals
kom að stofna samtök hvalveiði-
þjóða. Halldór Ásgrímsson sjávar-
útvegsráðherra sagði við Morgun-
blaðið að það væri enn stefna
beggja þjóðanna að vera áfram í
Alþjóðahvalveiðiráðinu. „Það var
hins vegar rætt um það, á ráðstefnu
hvalveiðiþjóða í janúar á síðasta
Landsbankinn krafðist þess
síðastliðinn föstudag að hald verði
lagt á allar útistandandi viðskip-
takröfur Olís, en þær nema um
450 milljónum króna. Óli Kr. Sig-
urðsson segist ekki vilja ræða
kröfu bankans að svo komnu máli,
né heldur hveijir séu stærstu
ári, að efna til sameiginlegs kynn-
ingarátaks. Það vora ýmsir hikandi
við það á því stigi, og töldu sameig-
inlega hagsmuni ekki mikla. Eg
held að mönnum sé þó að verða æ
ljósara, að hagsmunimir eru sam-
eiginlegri en menn hafa talið og
þessvegna held ég að það sé meiri
hljómgrunnur fyrir því að stofna
samtök til þess að vinna að sam-
ræmingu á kynningarstarfi, og
skipuleggja það vísindsastarf sem
er framkvæmd. Jafnfram því sem
aðilar verða, a.m.k. fyrst um sinn
í Hvalveiðiráðinu," sagði Halldór.
Á fundinum voru markaðsmál
rædd í ljósi herferðar hvalfriðunar-
samtaka. Var m.a. rætt um mögu-
leika á að selja íslenskt lagmeti á
Japansmarkað:
skuldunautar Olís. „Margir stórir
skuldunautar okkar era í viðskipt-
um við Landsbankann," segir
hann.
Óli sagði að viðræður hafí stað-
ið við tvö erlend olíufélög um hugs-
anlega eignaraðild þeirra að Olís.
Fulltrúar Texaco komu í lok des-
ember og könnuðu eignir og rekst-
ur fyrirtækisins og hefur verið
rætt um að Texaco kaupi 18-28%
hlut í Olís. Þá era viðræður í gangi
við Mobil olíufélagið um að það
kaupi 14-18% hlut. Óli segir að ef
af verði, muni aðeins annað félag-
ið kaupa. „Ég bað Landsbankann
í janúar um frest fram í miðjan
apríl til að fá nýtt hlutafé, þetta
tekur þann tíma. Því hefur Lands-
bankinn ekki svarað nema með
innsetningarkröfunni. Það þýðir
að bankinn ætlar ekki að taka til-
lit til hlutafláraukningar.“ Um er
að ræða hlutafjáraukningu sem
nemur 100-200 milljónum króna
þar sem erlendu félögin eiga í hlut.
Óli segir að vanskilaskuldir við
bankann séu samtals um 120 millj-
ónir króna, þær elstu frá 15. des-
ember. „En við eram með 300-350
milljóna króna veltu í Landsbank-
anum á mánuði."
Hann kvaðst hafa þá trú að ein-
hvem veginn leysist þetta mál far-
sællega um síðir. „Ef það er lausn
að ég fari frá, þá er það allt í
lagi,“ sagði hann.
Óli var spurður hvort Lands-
bankinn beitti félagið þrýstingi til
að sameinast öðra hvora hinna
olíufélaganna. „Ég vil ekki svara
því.“ Hann segir félagið gjalda
ytri aðstæðna t.d. hvað varðar erf-
iðleika útgerðarfyrirtækja við að
standa í skilum, einnig hefur
reynst erfitt að selja eignir fyrir-
tækisins vegna tregðu á fasteigna-
markaði.
Á fundi með starfsmönnum Olís
í hádeginu í gær sagði óli meðal
annars: „Formaður bankaráðs
Landsbankans hefur sagt að við
séum í gjörgæslu. Ég hef hingað
til haldið að þegar einhver er í
gjörgæslu sé reynt að hlú að hon-
um þangað til hann er á batavegi,
en ekki skorið á leiðslumar sem
eiga að halda lífinu í honum."
Starfsmenn spurðu margs og
lýstu áhyggjum yfír gangi mála.
Þeir spurðu meðal annars hvort
Olís ætlaði ekki að færa viðskipti
sín S annan banka og hvort þeir
Sætu fært launareikninga sína.
li svaraði að starfsmenn væra
fijálsir að því hér eftir, hvar þeir
fengju laun sín greidd, hins vegar
vildi hann ekki segja ákveðið um
viðskipti Olís. Hann sagði þó að
hveijar sem niðurstöður yrðu f inn-
setningarmálinu myndi Olís ekki
leggja upp laupana. „Við höfum
starfað í 61 ár og við munum halda
áfram að starfa."
Einn starfsmaður spurði hvers
vegna nú væri gengið svo hart að
Olís, „hvers vegna ekki SÍS, sem
tapaði 800 milljónum á síðasta
ári?“ „Þið verðið að spyija Val að
því,“ svaraði Óli.
Óli sagði í samtali að þótt Lands-
bankinn lokaði alveg á ábyrgðir
fyrir greiðslu olíufarma yrði starfi
fyrirtækisins engu að síður haldið
áfram. „Rússaolíu þarf að stað-
greiða og við munum reyna það,“
sagði hann. Engar viðræður fóra
fram í gær á milli Landsbankans
og Olís.
Hvalveiðar:
Sameiginlegt kynning-
arátak rætt við Japani