Morgunblaðið - 11.03.1989, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11; MÁRZ 1989
KVARNIR OG
HIMNASTIGAR
_______Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Málarinn Sigurður Örlygsson
lægur ekki deigan síga um miklar
skapandi framkvæmdir á ýmsa
vegu.
Málverk hans eru svo til ein-
göngu risastór um þessar mundir
og kannski er það mótvægi þess,
að smáfólkinu fjölgar jafnt og
þétt í kringum hann og tekur
beinan og óbeinan þátt í hans
mikilvirku athöfnum. Og það veit
sá sem allt veit, að eigin böm svo
og einnig annarra, sem í kringum
listamenn eru hveiju sinni, geta
haft ómæld áhrif á sköpunargáfu
þeirra. Sagan kann ótal dæmi um
það.
Síðustu tímar hafa og boðið upp
á stórar og viðamiklar fram-
kvæmdir á myndfleti í núlistum
og hér njóta menn nýtækninnar
við gerð þeirra. Anselm Kiefer
hagnýtir sér t.d. ljósmyndina og
stækkunarmöguleika hennar á
risastóra dúka og málar svo yfír
af miklum og listiiegum krafti og
nær þannig þrumusterkum áhrif-
um. Og þó virka myndverk hans
meira sem málverk en Ijósmyndir,
og stundum væri manni jafnvel
hulinn hlutur ljósmyndavélarinn-
ar, ef maður vissi ekki af henni
á bak við allt hressilegt litaflæðið.
Stækkarinn er þannig ekki nóg
lengur né að stinga ljósmyndinni
í hann og mála svo eftir henni,
heldur nota menn nú sjálfa ljós-
myndina í stækkaðri mynd yfír-
færða á léreftið. Hér má vera
komin íþrótt listaskólanna á
næstu árum, ef litið er til þróunar-
innar hina síðustu áratugi.
Sigurður Örlygsson fer að vísu
öðruvísi að en Kiefer og styðst
meira við hina svonefndu skaba-
lónstækni, en skyldleikinn í heild-
arútfærslu mynda þeirra er auð-
sær en hér er Sigurður Örlygsson
meiri súrrealisti og þannig minna
verumar í myndum hans ósjaldan
á Max Emst og myndaraðir hans
í samklippum . svo sem „Une
Semaine de Bonté" (Vika gæsk-
unnar) svo og „Dægur og jafn-
dægur“, en í báðum myndaröðun-
um koma fram svífandi furðuver-
ur og ókennilegir hlutir — bygg-
ingamar inni í myndunum leiða
og huganri að Giorgio de Chirico.
Hið síðasttalda er rökrétt, því að
Max Emst leitaði einnig i smiðju
Chiricos.
Á þennan hátt leita listamenn
nútímans stíft til fortíðarinnar,
umbreyta og umskapa og hér
ríður á að ótviræð persónuein-
kenni skíni í gegn og sé ég ekki
betur, en að Sigurður Örlygsson
sé á réttri leið, sem kemur m.a.
fram í ferskari beitingu litrófsins
og hnitmiðaðri útfærslu. Stundum
fínnst manni jafnvel sem hann
mætti alfarið einbeita sér að þeim
þáttum því að skabalónshlutimir
virka jaftivel sem ókennilegir §'ar-
lægir gestir, er draga athyglina
frá hinum hreinna málaða bak-
gmnni, sem er meira í ætt við
umhverfi málarans.
Hvað sem öðm líður þá er það
sterk sýning, sem Sigurður hefur
sett saman í sýningarsal FIM á
homi Ránargötu og Garðastrætis.
Þó er salurinn full lítill fyrir þessi
risastóm verk, enda nýtur myndin
á endaveggnum, „Erindisleysa"
(2), sín best, er og einnig þeirra
sérstæðust.
Náttúruvemdarfélag Suðvesturlands:
Stutt gönguferð
á sunnudag
Allt sem lífsanda dregur byggjr
tilvem sína á þeirri orku sem sólin
sendir með geislum sínum til jarðar-
innar.
Það er því við hæfi að kynna þær
breytingar sem verða almennt á
veðurlagi þegar sól hækkar á lofti
og þau áhrif sem þær hafa á um-
hverfi og lífríki við árstíðaskipti
veturs og vors.
Náttúmvemdarfélag Suðvestur-
lands byijar kynningar á þessum
vorboðum með því að standa fyrir
sunnudagsmorgungöngu um neðri
hluta Fossvogsdals og Bústaðaháls
undir leiðsögn Páls Bergþórssonar
veðurfræðings og Ólafs Sæmunds-
en skógfræðings.
lags Reykjavíkur v/Fossvogsveg.
Þaðan verður gengið um skóginn
suður að Fossvogslæk og yfír hann
skammt austan Norðlingavaðs,
gengið stuttan spöl inn dalinn síðan
upp Eyrarland og vestur Álland,
farið þar sem gamla þjóðleiðin til
Reykjavíkur lá og að Veðurstofu
íslands. Þar verður snúið við og
gengið til baka að Skógræktarfé-
lagshíiðinu. Öllum er heimil þátt-
taka í ferðum og fundum félagsins.
(Frá Náttúruvemdarfélaginu.)
Fróóleikur og
skemmtun
fyrirháa semlága!
JKrogisit&lfifrife
filmsDsLt œdSD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 478. þáttur
Kristján Jónsson frá Snorra-
stöðum segir í bréfí sem fyrr
hefur verið vitnað til: „Úr því
ég er farinn að pára, liggur beint
við að minnast á Selfá [svo].
Þú segir að tvær konur hafí lifað
á Snæfellsnesi 1910 með því
nafni. Vel man ég eftir þessum
nöfnum, sem ekki er tiltökumál,
kominn að fermingu. Aldrei sá
ég þær samt, því þær munu
hafa búið vestan fjallgarðsins.
En árlegar „fískaferðir" voru
famar „vestur fyrir Jökul“ frá
Snorrastöðum og bárust svo fá-
gæt nöfn oft mér í eyru. En
mig minnir fastlega að það væri
borið fram Sel-fá ... Með kærri
kveðju og þökkum fyrir alla
pistlana í Morgunblaðinu sem
ég les meðan ég sé einhveija
glætu."
Bestu þakkir færi ég Kristjáni
fyrir tryggð hans við þáttinn,
þá sem komið hefur fram í mörg-
um bréfum hans.
Og skulum við þá sjá hvað
danski mannanafnafræðingur-
inn Rikard Homby hefur að
segja um nöfn sem líkjast Silfá
(Selfá) o.fl. (lauslega þýtt):
„Heimagerð nöfn voru mörg-
um sinnum „latíniséruð" og var
þá breytt í erlend nöfn með
hljómi sem minnti á hin nor-
rænu. Salmund er gert í latínu
að Salomon, Sighmund breytist
í Simon, Sighrik í dýrlingsnafn-
ið Cyriacus og Self (sjá bréf
Kristjáns) og Sylfa var snarað
í Silvester sem betur var þekkt
meðal hinna lærðu.“
Nú spyr ég: Em kannski ein-
hver tengsl milli Silfár og Sölva
(Sölfa)? Eða við fomafnið sjálf-
ur?
★
Þá kemur hér framhald af
pistli íslenskrar málstöðvar
um flugorð, þeim sem fyrri hlut-
inn var af í síðasta þætti:
„Af íslenskum tökuorðum í
flugi má nefna „radíóstöð" (rad-
io station) og „radíóvita" (radio
beacon). Orðið „radíóstöð" er
almennt hugtak um hvaða stöð
sem notar þráðlausa tækni í
starfsemi sinni og er að sjálf-
sögðu ekki bundið við flug ein-
göngu. Nefndinni líst best á að
taka upp orðið loftskeytastöð
og fá því ágæta orði þannig
framhaldslíf. Það er ekki eins-
dæmi að orð haldi áfram að lifa
í málinu þótt tækniframfarir
hafí breytt innihaldi þeirra; má
t.d. nefna orðið eldavél. Loft-
skeytastöðvar og „radíóvitar"
koma við sögu í þeim hluta
flugfjarskiptaþjónustunnar sem
á ensku nefnist aeronautical
radio navigation service. Er
þá átt við þjónustu ýmissa land-
stöðva sem senda frá sér þráð-
laus merki er flugvélar geta
numið og nýtt til staðarákvörð-
unar eða miðunar. Ekki þótti
tækt að nota orðið „radíóleið-
söguþjónusta" og var því horfíð
að því að kenna þjónustuna við
flugvita og nefna hana flug-
vitaþjónustu, en þess háttar
leiðsögu flugvitaleiðsögu. Flug-
viti fær þá nýja merkingu og
nær til hvers kyns sendistöðva
sem gefa flugvélum upplýsingar
um stefnu eða stöðu með þráð-
lausum merkjum, bæði á flug-
leiðinni sjálfri og þegar komið
er til lendingar með hjálp blind-
lendingakerfís. Enska orðið, sem
samsvarar þessu hugtaki, væri
þá aeronautical radio beacon.
Hér á landi er einkum notast
við tvenns konar flugvita á flug-
leiðum yfír landið. Þeir full-
komnari nefnast Qölstefiiuvit-
ar (VOR (VHF omni-directional
range) station) og eru aðeins
þrír slikir hérlendis. Hinir eru
algengir og hafa til þessa verið
nefndir „radíóvitar" (NDB
(non-directional beacon)). Fyrir
utan mismunandi senditfðni er
meginmunur þessara tvenns
konar leiðsöguvita sá að fjöl-
stefnuviti sendir út 360 ólíka
stefnugeisla en „radíóviti" send-
ir út sams konar merki í allar
áttir og má hugsa sér þau sem
hringi út frá vitanum. Þess
vegna kom fram sú hugmynd
hjá Flugorðanefnd að nefna
hann hringvita eða alstefiiu-
vita. Hið síðamefnda gæti þó
reynst of líkt orðinu §ölstefiiu-
viti.
Skylt þessum hugtökum er
það sem á ensku nefnist homing
beacon. Merkir það hvers kyns
flugvita sem flugvél stefnir á
eftir merkjasetningu frá vitan-
um og getur því oft verið haft
um hvora tveggja ofangreindra
flugvita. Þetta hugtak hefur
vafíst nokkuð fyrir orðanefnd-
inni, og þá ekki síður sögnin to
home og nafnorðið homing.
Hefur komið fram tillaga um
orðalagið að heima á vita og
heimun um þann verknað, en
flugvitinn, sem heimað er á, yrði
þá nefndur heimviti. í Raf-
tækniorðasafiii er reyndar að
fínna hugtakið heimleiðing, en
þá er átt við það, þegar ein-
hveiju fari, t.d. geimfari, er stýrt
á ákveðið mark með fjarstýr-
ingu.
Eins og í síðasta flugorða-
pistli er það ósk ritstjóra að les-
endur láti frá sér heyra um þau
nýyrði sem hér hafa verið nefnd,
annaðhvort með bréfí eða í síma.
Aðsetur hans er í íslenskri
málstöð, Aragötu 9 [Reykjavík]
s. 28530.“
★
Gísli Konráðsson á Akureyri
ræddi um sögnina að dossa.
Hennar getur lítt í orðabókum.
Umsjónarmaður leitaði upplýs-
inga hjá orðabókarmönnum Há-
skólans, og höfðu þeir ekkert
dæmi í prentmálssafni sínu, en
mörg úr talmálssafninu. Sögnin
er talin merkja að skella eða
sletta í góm, hún er hljóðgerv-
ingur. Að dossa við einhveiju
sögðu menn að merkti að sletta
í góm, ef eitthvað þætti ómerki-
legt eða svo mikil fjarstæða að
ekki væri svara vert. Fyrirlitn-
ingar- og mótmælahljóð fylgdu
þá stundum, en engin orð.
★
Vilfríður vestan kvað:
Hún Lúsí í Lúísíana
lagðist á sængina að vana;
„Það var annaðhvort Djó
eða Darió Fó
eða drengræfílstetrið frá Gana.“
28611
Símatími 9-21
SKIPASUND: Einbýli-tvíbýli ca
155 fm á þremur hæSum. Mikið end-
urn. Ekki fullklárað. Óvenju fallegur
garður. Hagst. lán áhv.
KLEPPSVEGUR: 4ra herb. um
90 fm fb. á jarðh. í bl. íb. er mikið end-
urn. 12 fm herb. ( risi fylgir + snyrting
og 2 geymslur í kj. Nýl. veödeildarl.
DUNHAGI: 100 fm vönduð fb. á
3. hæð ásamt herb. i kj. Aöeins i skipt-
um fyrir 3ja-4ra herb. íbúð á 1. hæð,
(ekki i blokk).
LAUGAVEGUR: 3ja-4ra herb.
ca 85 fm innarlega við Laugaveg. Björt,
rúmg. og töluvert endurn. ib.
LINDARGATA: Góð 2ja herb.
60 fm jarðh. í járnvörðu timburh. Mikið
endurn. Laus fljótl. Skipti mögul.
HVERAGERÐI: Atvinnuhús-
næði i byggingu um 420 fm grfl. Hann-
að til alhliða atvstarfsemi. Gott verð
og greiðslukjör fyrir tryggan kaupanda.
ÞORLÁKSHÖFN: Efri hæð i
tvíbhúsl. Mikið endurn. Skipti á lítilli lb.
i Rvfk koma til greina.
Húsog Eignir
Grenimel 20
Lúðvik Gizurareon hit *
Þú svalar lestrarþörf dagsins
21150-21370
LÁRUS Þ. VALDIMARSS0N FRAMKVÆMDASTJORI
LÁRUS BJARMASON HDL. L0GG. FASTEIGUASALI
Til sýnis og sölu auk annarra eigna:
Góð eign- sanngjarnt verð
6 herb. sérh. um 150 fm í þríbhúsi á Lækjunum. 4 svefnherb. með
innb. skápum. Tvennar svalir. Allt sór. Stór geymsla í kj. Bílskúrsréttur.
4ra herb. úrvals íbúð
á útsýnisstað við Háaleitisbraut á 3. hæð 102,3 fm. Sérsmíöuð innrétt-
ing. Sérþvottah. Sólsvalir. Ágæt sameign. Eign fyrir vandláta.
Góðar eignir í lyftuhúsum
Höfum á skrá nokkrar 2ja, 3ja og 4ra herb. íbúðir í lyftuhúsum við
Hrísmóa, Austurströnd, Þangbakka og Ljósheima.
Bugðulækur - Áifheimar
Góðar 4ra herb. ib. á sanngjörnu verði með góðum lánum. Vinsamleg-
ast leitið nánari upplýsinga.
í smíðum við Sporhamra
úrvalsíbúðir 3ja og 4ra herb. Óvenju rúmg. Sérþvottah. og bílsk. fylg-
ir hverri íb. Afh. tilb. u. trév. í byrjun næsta árs. Fullgerð sameign.
Byggjandi Húni sf. Þetta eru eignir fyrir hina vandlátu.
Kópavogur - hagkvæm skipti
Stór 3ja herb. eða 4ra herb. suðuríb. óskast til kaups, helst í lyftuhúsi
við Fannborg. Skipti mögul. á góðu raðh. rétt við miðbæinn í Kópa-
vogi með rúmg. bílsk. Nánari upptýsingar trúnaðarmál.
Opið í dag laugardag
kl. 10.00 tilkl. 16.00.
Fjöldi fjársterkra kaupanda.
ALMENNA
FASTEIGHASALAN
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
Gangan hefst kl. 10.00 við hlið
skógræktarsvæðis Skógræktarfé-